خوب بخواب و حرف بزن

با شیوع کرونا و خانه‌نشین‌شدن همه، مشاجره بین زنان و شوهران به یکی از مسائل جدی خانواده‌ها تبدیل شده است. ایرنا با محمد کاظم‌زاده، روانشناس و مشاور خانواده درباره چگونگی پیشگیری از مشاجرات همسران در دوران کرونا صحبت کرده است. او رعایت چند نکته در خانواده‌ها را الزامی می‌داند:
تنظیم خواب؛ یکی از مهم‌ترین مشکلات به‌هم‌ریختگی روانی آدم‌ها، خواب‌های غیرقابل برنامه‌ریزی شده است. به‌عنوان مثال، افراد خانواده یک روز تا دیروقت بیدار می‌مانند و یک روز اول شب به خواب می‌روند. یک روز تا دیروقت خواب هستند مثلا تا بعدازظهر و یک روز ساعت 7صبح بیدار می‌شوند. تنظیم‌نبودن برنامه خواب، آدم‌ها را از نظر روانی پرمشاجره و پرتنش می‌کند.
ضرورت پرهیز از ۴ عامل انفجار ارتباطی؛ در مواقعی که اصطکاک میان فردی بیشتر است، خواه در خانواده یا محیط کار، این 4 عامل اگر بیشتر وجود داشته باشد، قطعا انفجار بیشتری هم قابل ملاحظه است. مبهم صحبت‌کردن، کلی صحبت‌کردن، سؤالی صحبت‌کردن و خیلی طولانی یا خیلی کوتاه صحبت‌کردن 4عاملی است که استفاده از آن منجر به برهم‌خوردن بنیان خانواده می‌شود. یعنی اگر ما این 4عامل را در گفت‌وگو داشته باشیم، به‌طور قطع طرف مقابل احساس ناامنی می‌کند و عکس‌العمل طبیعی افراد در مقابل احساس ناامنی، گاردگرفتن و دفاع از خود است که این دفاع بسته به تیپ شخصیتی طرف مقابل، با پرخاش یا منفعلانه رفتارکردن خواهد بود.
پرهیز از زنجیره‌سازی‌ نکات منفی در خانه‌نشینی؛ نکته بسیار مهمی که در خانواده مشاجره را چند‌برابر و متأسفانه مشاجره‌های مانایی را تولید می‌کند و پشت‌سر هم انفجارهایی را رقم می‌زند، زنجیره‌سازی‌ نکات منفی است. از نظر علمی ثابت شده که وقتی می‌خواهیم انتقاد یا اعتراض یا شکایتی را به فردی بیان کنیم، اگر به نکات منفی‌ای که قبلا اتفاق افتاده هم اشاره کنیم، طرف مقابل برای ایجاد تغییر ناامید می‌شود. به‌عنوان مثال، همسر را برای صرف شام صدا می‌کنیم اما او به هر دلیلی نمی‌آید. بعد ما از روی عصبانیت می‌گوییم من هر موقع تو را صدا می‌کنم با ۲۰ دقیقه تأخیر جواب می‌دهی و روزهای گذشته هم اینطور شد و غیره. هنگامی که چند مصداق از تأخیر او می‌زنیم به‌شدت انفجار را در روابط زیاد می‌کند، به این می‌گویند زنجیره‌سازی‌.
گفت‌وگوهای فی‌البداهه را کنار بگذاریم؛ از نظر علمی ثابت شده این گفت‌وگوها، سیستم روانشناسی آدم را با تهدید همراه می‌کند. مثلا من یک‌دفعه به همسرم بگویم راستی فلان موضوع چی شد؟ یا بیا فلان کار را بکنیم؟ این اشتباه است و راهکار صحیح این است که نخست موضوع گفت‌وگو را به طرف مقابل بگوییم، سپس بازه زمانی که تخمین می‌زنیم این گفت‌وگو طول می‌کشد را بیان کنیم و در نهایت از او بخواهیم زمانی را برای گفت‌وگو تعیین کند. به‌عنوان مثال، می‌خواهیم راجع به هدیه جشن تولد فرزند صحبت کنیم. باید اینگونه عنوان کنیم که می‌خواهم راجع به هدیه پسرمان با شما صحبت کنم، فکر می‌کنم یک ربع طول بکشه، چه وقت صحبت کنیم.
یارکشی در خانه ممنوع؛ مثلث‌سازی‌ یعنی جبهه‌گیری یا گروه‌بندی چند عضو از اعضای خانواده علیه یکی از اعضای خانواده. مثلا من مادر خانواده هستم به پدر خانواده پیشنهادی می‌دهم و او نمی‌پذیرد. بعد همین پیشنهاد را به فرزندان می‌گویم و آنها می‌پذیرند و گروهی به جان پدر خانواده می‌افتیم تا بتوانیم حرف خود را به‌اصطلاح به کرسی بنشانیم. این یکی از اشتباهات واضح اعضای خانواده است که متأسفانه به وفور در خانواده‌ها این مثلث‌سازی‌ را می‌بینیم که می‌تواند مشکلات و شکاف‌های جدی و عمیق ایجاد کند.
کناره‌گیری عاطفی راهکار پرهیز از درگیری نیست؛ یکی از بزرگ‌ترین عوامل ایجاد مشاجره در روابط میان‌فردی، کناره‌گیری‌های عاطفی است. به این معنا که من آهسته بروم و آهسته بیایم و کاری به دیگران نداشته و سرگرم فضای مجازی باشم که درگیری به‌وجود نیاید. این استراتژی‌ای است که متأسفانه خیلی از اعضای خانواده اتخاذ می‌کنند و نمی‌دانند باعث بروز مشاجرات جدی‌تر می‌شود.