وسواس

میلاد زاهدی ـ روانپزشک

وسواس به فکر یا عملی گفته می‌شود که شخص می‌داند نادرست و غیرمنطقی است، ولی دائما در ذهنش می‌آید و اگر آن را در ذهن یا در عمل اجرا نکند، دچار اضطراب شدید می‌شود و به نوعی مجبور به انجام آن عمل است تا آرام شود. افکار یا اعمال وسواسی، اگر مجموعا بیش از یک ساعت از وقت شخص را بگیرند در آن صورت باید درمان دارویی و غیردارویی انجام شود. اغلب ما وسواس نظافت را می‌شناسیم، ولی وسواس انواع گوناگون دارد. مثال‌هایی از انواع مختلف وسواس؛
١- آمدن تصاویر زشت معمولا با مضمون عمل جنسی، در ذهن، که شخص را آزار می‌دهد. ٢-تصور فحش‌های رکیک به عزیزان یا محترمین در ذهن ٣- انجام تشریفات غیرضروری قبل از انجام هر کار که شخص می‌داند جز تلف شدن وقت و کند شدن روال کار اثری ندارد، ولی اجبارا باید آن را انجام دهد تا خیالش راحت شود. ٤- شمردن اعداد یا گفتن ذکرهای مذهبی طولانی قبل از انجام کار با این تصور که اگر انجام نشود، کار خراب می‌شود یا ناقص است. ٥-پا نگذاشتن روی درز موزاییک یا سرامیک هنگام راه رفتن. ٦- شمردن بی‌دلیل اجسام ٧- اجبار شدید در متقارن چیدن وسایل ۸- وسواس به بوی بدن که در پسربچه‌ها شایع است. ۹- پرداختن شدید به جزئیات غیرضروری در تعریف یک مطلب طوری که حوصله بقیه سر برود. ۱۰- نگرانی بی‌مورد طولانی از تصادف عزیزان در بیرون ۱۱- نگرانی دائم بی‌مورد از مرگ عزیزان١۲- نگرانی بی‌دلیل از آسیب زدن به‌خود با دیدن اشیای برنده و نوک‌تیز١۳- نگرانی بی‌دلیل از ابتلا به بیماری‌های خطرناک مثل سرطان و ایدز و... ١۴-کندی در عمل و دوباره‌کاری با این تصور که عمل به بهترین وجه انجام نشده. ١۵-چک کردن مکرر شیر گاز، قفل در و ماشین و...١۶- نگرانی بیش از حد و بی‌دلیل درباره سایز یا شکل عضوی از بدن به‌مدت طولانی و...
درواقع وسواس، زمینه وراثتی دارد و در هسته‌ای از مغز، به شکل نقص ژنتیک، ماده‌ای به اسم سروتونین کمتر از حد لازم ترشح می‌شود؛ لذا درمان دارویی برای تنظیم این ماده در مغز ضروری‌است. درمان دارویی باید به‌مدت طولانی ادامه پیدا کند. امکان عود بیماری در شرایط استرس‌زا وجود دارد. معمولا دوز درمان دارویی در وسواس از افسردگی بیشتر است.