نقد و نظر
این ماسکت را بزن، آن ماسکت را بردار...
فریبا خانی ـ روزنامه‌نگار
دنیا ارزشش را ندارد، کوتاه است، بی‌مرام است، نالوطی است. این ماسکت را بزن، آن ماسکت را بردار. همه ما ماسک‌های زیبایی به چهره داریم؛ از نوع نامرئی‌اش. ماسک مِشکی روسی برای چه؟ ماسک شَنل و گوچی می‌خواهیم چه‌کار؟ ماسک فیلتردار ۱۵ هزارتومانی نایاب می‌خواهیم چه‌کار؟ بهترش را سال‌های سال است استفاده کرده‌ایم. این ماسکت را بزن، آن ماسکت را بردار.
اما دنیای مُد و برندها این میان چه می‌گویند؟ در بساط کرونا، چرا از آب کره می‌گیرند... . تا دیدند ماسک، مثل کلاه و کفش، مثل شلوار و پیراهن بخشی از پوشش شد، دست به‌کار شدند. ماسک‌های مارک‌دار... بشتابید ماسک مارک‌دار بخرید. آگهی پشت آگهی... ماسک ترس‌زای کرونا را از ما بخرید! پولک‌دوزی، با سگک نقره‌ای. بعد چه جور این ماسک‌ها سر از سالن مد پاریس و نیویورک درآورد؟ عجب جانوری است انسان.
موضوع از دستت درنرود، موضوع ماسک است. فرقی ندارد نامرئی از نوع نامردی باشد یا بهداشتی و فیلتردار یا الکی و گران با برند فلان.
والتر بنیامین، نویسنده و فیلسوف آلمانی درباره مد می‌گوید:
«مد تکرار ابدی تجدد است.» کرونا از کجا مظهر تجدد شد... لاکردارِ کفتارِ آدم‌کش.
در کتاب «فلسفه مد» تالیف «لارس اسوندسن» می‌خوانیم: «پیدایش مُد به‌عنوان یک پدیده تاریخی دارای یک ویژگی مشترک با نوگرایی است که عبارت از عبور سنت و تلاش بی‌وقفه برای رسیدن به تجدد...»
سال‌ها پیش وقتی آمریکا به عراق لشکرکشی کرد به‌خاطر سربازان آمریکایی و ناتو لباس‌های لجنی مد شده بود. حالا هم همینطور شده است. باور نمی‌کنم از دل کرونای کشنده، ماسک‌های کرونایی مد شود. خرید آنلاین هم که بازارش داغ است. بهداشتی بودنش، مفید بودنش، استاندارد بودنش مهم نیست. زیبا باشد، مشکی باشد، بهتر است. باید به چهار گوشه صورت بیاید خلاص! این ماسکت را بردار، آن ماسکت را بزن...
«نیچه مد را یکی از ویژگی‌های جهان مدرن برمی‌شمارد؛ زیرا مد، نشانگر رهایی از بسیاری از محدودیت‌ها ازجمله اختیارات است. اما مد ویژگی دیگری نیز دارد که نوگرایی عاری از این ویژگی است. مد پدیده‌ای غیرعقلانی است و تغییراتی را شامل می‌شود که صرفا به‌خاطر خود تغییر صورت گرفته باشند؛ درحالی‌که خودانگاره نوگرایی تنها تغییراتی را شامل می‌شود که منجر به‌خودمختاری عقلانی شوند.»*
اما کرونا که نیچه را نمی‌شناسد و با والتر بنیامین کاری ندارد. نیاز به ماسک مهم است و تقاضای بالای جهان... ماسک‌های N95بهترین هستند اما باز از پس کرونا برنمی‌آیند. در همین ایران، روزانه به 700هزار عدد ماسک نیاز است و شاید بیشتر. شوخی نیست این نیاز و این تقاضا. چین هم که مترصد این نیازهاست و از بحران فرصت می‌سازد. به هر حال در عصر کرونا، ماسک نیاز است. تولیدکنندگان چینی سخت مشغول کار، جهان، مشغول کار... دستگاه‌های مُد هم مشغول کار.
آدمیزاد است دیگر عادت بد کم ندارد؛ مثلاً به‌طور متوسط در هر ساعت 15 بار دست به‌صورت می‌زند و ویروس و باکتری و میکروب را به سر و صورت و چشم و بینی می‌مالد. اما ماسک‌ها قرار است محافظت کنند. ماسک‌های گران‌قیمت معلوم نیست کاری از دست‌شان بربیاید اما زیر ماسک‌های بهداشتی 3 لایه، زیر ماسک‌های مشکی براق با برند فلان، ماسک‌های نامرئی بسیاری داریم. این ماسکت را بزن اشکالی ندارد... برای بقا لازم است. اگر شجاعت داری آن ماسکت را بردار. ببین بدون آن می‌توانی زندگی کنی؟
* از کتاب «فلسفه مد» تالیف «لارس اسوندسن» با ترجمه ابوالفضل داوودی رکن‌آبادی، شهناز نایب‌زاده و فتانه ذوالفقاری، انتشارات بازاریابی.
در همینه زمینه :
