2تصویر متضاد از آینده اقتصاد ایران

صندوق بین‌المللی پول در نخستین گزارش پساکرونایی خود از آینده اقتصاد جهان گزارش داده که اقتصاد ایران در سال‌جاری میلادی کوچک‌تر و بیکاری بیشتر خواهد شد. تصویری خاکستری نه فقط برای ایران، بلکه برای کل جهان، که نشان می‌دهد سفره فقرا و اقشار متوسط به‌دلیل کند شدن نرخ رشد اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری خالی‌تر شود. اما در این میان مقام‌های بلندپایه ایران چنین تصویری را مخدوش می‌دانند چنانکه حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اعتقاد دارد شرایط سیاهی که خارجی‌ها از اقتصاد ایران ترسیم می‌کنند کاملا دروغ و بی‌اساس است.
به گزارش همشهری، هرچند رئیس‌کل بانک مرکزی ایران می‌گوید؛ پیش‌بینی کارشناسان این نهاد، برای رشد(عقبگرد) اقتصاد ایران در سال‌جاری، در بدترین حالت ۱.۵ درصد منفی بیشتر نیست؛ اما صندوق بین‌المللی پول در ارزیابی جدید خود از چشم‌انداز اقتصاد ایران می‌گوید: اقتصاد ایران در سال 2019میلادی رشد منفی 7.6درصدی را تجربه کرده و پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری میلادی هم 6درصد دیگر از اندازه اقتصاد ایران کم شود و احتمال مثبت شدن شاخص رشد اقتصادی در سال 2021به میزان 3.1درصد وجود دارد. براساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، نرخ تورم ایران از 41.1درصد در پایان سال 2019میلادی به 34.2درصد در سال‌جاری و 33.5درصد در سال 2021خواهد رسید و نرخ بیکاری هم از 13.6درصد سال 2019امسال به 16.3درصد و سال آینده میلادی 16.7درصد خواهد شد.
هرچند تصویری که صندوق بین‌المللی پول ارائه می‌دهد، ممکن است از نظر دولتمردان ایرانی خاکستری یا تیره باشد، اما درصورت باقی ماندن دونالد ترامپ در کاخ سفید و حفظ تحریم‌ها یا گسترش ابعاد آن، در کنار بلاتکلیف ماندن بسیاری از کانال‌های مالی وعده داده شده اروپا و تأثیر شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد ایران، تغییر جهت اقتصاد ایران به سمت بیکاری بالا و رشد اقتصادی منفی، قطعی است. البته درباره نرخ تورم باید دید اثر واقعی سیاست‌های پولی انبساطی بانک مرکزی برای کم کردن فشار کرونا بر اقتصاد چگونه در متغیرهای پولی آینده نمایان خواهد شد.

روایت همتی از آینده اقتصاد
با وجود گزارش بدبینانه صندوق بین‌المللی پول، عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی ایران تحلیل متفاوتی از اوضاع دارد؛ او می‌گوید: رشد(عقبگرد) اقتصادی سال ۹۷ ایران با نفت منهای ۵درصد بود. در سال ۹۸ با فشار حداکثری تحریم‌ها مواجه بود و صادرات نفتی کاهش یافت، این موضوع باعث شد رشد(عقبگرد) اقتصاد با نفت مقدار بیشتری کاهش پیدا کند و در فصل اول منفی بشود. او ادامه می‌دهد: فصل دوم و سوم سال گذشته رشد اقتصادی بدون نفت ۱.۳ درصد مثبت شد و حتی رشد بخش کشاورزی ۸.۵درصد مثبت بود و رشد صنعت بیش از ۲درصد شده بود. خدمات هم رشد خوبی داشت ولی رشد(عقبگرد) اقتصادی با نفت منفی ۶.۷ شده بود؛ که در حال بهبود بود. همتی می‌گوید: پیش‌بینی من این است که اگر کرونا نبود تا پایان سال ۹۸، رشد غیرنفتی ما بهتر می‌شد و رشد با نفت از این هم بهتر می‌شد. سال ۹۹ مطمئن هستیم بخش‌های دیگر غیرنفتی همین روال را پیدا می‌کند. رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه الان فرصت طلایی است که رشد با نفت را هم بهبود ببخشیم، گفت: پیش‌بینی همکاران من در بدترین حالت ۱.۵ درصد منفی بیشتر نیست.

رضایت روحانی از اقتصاد ایران
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری هم با تأکید بر اینکه امسال سال خوبی خواهد بود، گفت: مشکلات تحریم و کرونا را داریم اینها سرجای خود است ولی آن شرایط سیاهی که رسانه‌های خارجی ترسیم و دل مردم را خالی می‌کنند کاملا دروغ و بی‌اساس است. او وعده داد: امسال شرایط به‌رغم همه مشکلات، شرایط اقتصادی برای مردم به نسبت قابل‌قبول و مطلوب خواهد بود. رئیس‌جمهوری گفت: دشمنان تبلیغ نکنند که سال گذشته وضع دولت خیلی بد بود و امسال خیلی بدتر است. امسال همه پیش‌بینی‌ها به ما می‌گوید رشد اقتصاد مثبت است. وی افزود: بانک مرکزی رشد اقتصادی و کاهش تورم را در سال۹۹ پیش‌بینی کرده است و امسال شرایط تورم را از 2سال گذشته بهتر پیش‌بینی می‌کند و اینگونه نیست که رسانه‌های خارجی تبلیغ می‌کنند که مردم گرفتارند و امسال مشکلات فراوانی خواهد بود.

جهان تیره نفت‌فروشان
خوش‌بینی مقام‌های ایرانی به آینده در حالی است که صندوق بین‌المللی پول در آخرین نسخه گزارش دورنمای اقتصادی جهان ضمن پیش‌بینی رشد منفی 3درصدی اقتصاد جهان در سال۲۰۲۰، قیمت هر بشکه نفت را ۳۵دلار پیش‌بینی کرده؛ طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، قیمت هر بشکه نفت تا سال۲۰۲۳ پایین‌تر از سطح ۴۵دلار خواهد ماند که ۲۵درصد کمتر از میانگین قیمت سال۲۰۱۹ خواهد بود. انتظار می‌رود این تحولات روی صادرکنندگان نفت که درآمدها و صادرات غیرمتنوعی دارند به‌خصوص آن دسته از تولیدکنندگانی که هزینه بالایی دارند، تأثیر بگذارد و شوک ناشی از تورم داخلی، شرایط مالی جهانی محدودتر و تقاضای خارجی ضعیف‌تر را تشدید کند. براساس گزارش صندوق بین‌الملی پول برای نخستین بار از سال۱۹۳۰ تا‌کنون، هر 3گروه اقتصادهای توسعه‌یافته، اقتصادهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه در رکود قرار گرفته‌اند و اقتصاد جهان 3درصد کوچک خواهد شد.