با فرهاد تجویدی؛ کارگردان و مدرس تئاتر
عید با «نمایش در ایران»
عطیه پژم
فرهاد تجویدی از جمله نویسندگان، بازیگران، کارگردانان و مدرسان تئاتر، سینما و تلویزیون است که سال‌هاست او را به عنوان یکی از چهره‌های ملی تئاتر هم می‌شناسیم. همزمان با نزدیک شدن به سال نو، با این هنرمند کشورمان گپی درباره کتاب و کتابخوانی زده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
یکی از کارهایی که کتاب می‌تواند برای ما انجام دهد، طرح سوالاتی پیرامون چرایی و چیستی‌هاست . از این روست که فلسفه باید دغدغه یک یک ما در تمامی امور زندگی باشد. فیلسوفان چراها را مطرح می‌کنند و بعد به دنبال پاسخ مشخصی برای آن هستند. پس اگر ما هم توانایی طرح چرایی‌ها را داشته باشیم به توفیقات بسیاری دست خواهیم یافت؛ چرا که ناگزیر باید به سراغ مطالعه برویم و کتاب را به شکل جدی وارد زندگی خود کنیم. اتفاقا فلسفه پیدایش هنر، طرح همین چرایی‌ها بود که در گذر پاسخ به آنها و تطبیق با زمانه و فرهنگ‌ها، تبدیل به آثار هنری و مکتوبات ارزشمند شد.
متأسفانه از چگونگی برگزاری نوروز در بسیاری از برهه‌های تاریخی اطلاعاتی در دست نیست. شاید همین امر منجر به این شده که آنگونه که باید و شاید در زمان مقتضی روی مسائل مهم فرهنگی خود و به عنوان مثال فلسفه نوروز تمرکز نکنیم. روزهای خاصی در تاریخ کشور باستانی و متمدن ایران وجود دارد که یادآور حکایت‌ها و وقایعی مهم و تأثیرگذار است. درباره فلسفه و علل پیدایش جشن نوروز نظرات متفاوتی وجود دارد که برخی از این نظرات هم در کتابهای مختلف درج شده که با جست‌وجویی اینترنتی هم می‌توان به چکیده‌ای از آنها پی برد. نوروز از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که پژوهشگران بنیاد آن را هند و ایرانی ندانسته‌اند؛ بلکه به احتمال می‌توان آن را به اقوام بومی نجد ایران پیش از مهاجرت و آریاییان، منسوب دانست.
اگر مردم ایران یاد بگیرند که به دنبال پاسخ چرایی حکایت‌ها، جشن‌ها و وقایع کهن کشورشان باشند اتفاقات بسیار خوبی رخ می‌دهد. خواندن کتابهای فلسفه و روانشناسی اجتماعی دراین باب کمک شایانی به ما می‌کند. برای مثال وقتی به تاریخ تئاتر جهان مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم که چقدر زیبا مناسک و رسوم را به دل هنرشان آورده‌اند. دلیل اصلی این موضوع، ورود پژوهش به همین مباحث است که در کشور ما کمتر اتفاق افتاده و اگر هم کتاب‌هایی در این باب وجود دارد به مردم آنگونه که باید معرفی نشده‌اند.
نوروز برای هر ایرانی نوید‌بخش روزهایی است که با بهار طبیعت و جان‌ها گره خورده است. فلسفه وجودی آیین‌ها و رسوم این روزها با رفتار، دیدگاه و احساسات همه ما عجین شده است.کتاب «نمایش در ایران» اثر بهرام بیضایی، یکی از بهترین و کامل‌ترین کتابهای ممکن برای درک فلسفه نوروز است؛ چرا که تحت تأثیر تاریخ کهن ایران زمین به رشته تحریر درآمده و از دریچه هنر نمایش، به این آداب و رسوم پرداخته است.
در روزهای نوروز، غیر از آنکه می‌توانیم به فرهنگ، هنر و تاریخ کشور خودمان فکر کنیم، به چرایی آنها هم بیندیشیم و در سال نو تصمیم بگیریم که برای پاسخ به پرسش‌های‌مان و بسته به توانایی و فهم خود، کتاب را وارد زندگی خود کنیم. حقیقت امر آن است که کتاب به ویژه با تمرکز بر مقولات هنری، فرهنگی، فلسفه و روانشناسی به ما نشان خواهد داد که بسیاری از مشکلات منبعث از کجاست و برای داشتن فردایی بهتر چگونه باید با آنها برخورد کرد.