جدال «جنانی» برای ماندن

فاطمه کاظمی ـ همدان - خبرنگار 

اواخر سال97 عمارت تاریخی جنانی همدان درحالی ثبت ملی شد که از همان زمان مالک با تخریب‌های عمدی، سعی در فرو ریختن کامل بنا داشت تا به هدف خود برای ساخت ‌وساز دراین مکان دست یابد؛ بنایی که با تلاش فعالان میراث‌فرهنگی و اطلاع‌رسانی رسانه‌ها ثبت شد و به‌عنوان یک سرمایه ملی مطرح است.
اما تخریب‌های ایجاد شده تا جایی پیش رفت که رسانه‌ها هشدار دادند بنا درحال فرو ریزی است و برای شهروندان خطر جانی درپی دارد. به همین منظور شهرداری از بنا رفع خطر کرد و قرار شد مرمت اضطراری این بنا را انجام دهد تا مذاکره با مالک به نتیجه برسد. 
اما دی سال گذشته عباس صوفی‏، شهردار همدان در نامه‌ای به مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اعلام کرد که مالک عمارت با تعویض قفل‌ها و ممانعت از ورود پیمانکار به بنا، مانع از ادامه مرمت اضراری بنا شده است. در این نامه آمده بود: «با توجه به تخریب عامدانه دیوارهای باربر ازسوی مالک و ممانعت او از رفع خطر، ریزش ساختمان با توجه به بارندگی قریب‌الوقوع اجتناب‌ناپذیر است». همین چند روز پیش هم یکی از دیوارهای اصلی بنا به دلیل تخریب‌های عمدی فروریخت و راه ورودی دو ساختمان مجاور را نیز مسدود کرد. مالک بنا هم مدعی است قصد ساخت اقامتگاه سنتی دراین بنا را دارد‏، اما میراث فرهنگی با او همکاری نمی‌کند.

راهی که عمارت جنانی طی کرد
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان درباره راهی که عمارت جنانی برای زنده ماندن طی کرده‌است، می‌گوید: اواخر سال97 چون می‌دانستیم مالک عزمی برای همکاری ندارد، باهدف حفظ این بنا و جداره‌اش و همچنین احیا، مرمت و تجدید بنا حتی درصورت تخریب کامل، با پیگیری‌های جدی این بنا را ثبت‌ملی کردیم. حالا این بنا ازنظر حقوقی واجد ارزش تاریخی است و باید حفاظت شود. اگر این بنا تخریب شود، شامل مجازا‌ت‌های قانونی است و البته شامل مشوق‌های دولتی برای حفاظت نیز می‌شود. علی مالمیر ادامه می‌دهد: پس از ثبت‌ملی این اثر، مالک را دعوت به مذاکره و به وی اعلام کردیم چنانچه این بنا به هر دلیلی تخریب شود، باز به همین شکل فعلی باید بازسازی شود و باید فکر ساخت بنایی دیگر به جای آن را از سرش دور کند.
درآن زمان مالک پیشنهاد داد اقامتگاه سنتی دراین عمارت بسازد و ما هم از این پیشنهاد استقبال کردیم و گفتیم اگر یک مشاور طرح احیای بنا را ارائه دهد، ما نیز علاوه بر تسهیلات بانکی، از محل صندوق کمک‌های فنی و اعتباری نیمی از سود این تسهیلات بانکی را به صورت بلاعوض و یارانه به شما خواهیم داد.
مالمیر تاکید می‌کند: اما تاکنون مالک هیچ طرح احیایی به میراث فرهنگی ارائه نداده و هیچ قراردادی دراین زمینه بسته نشده است.
وی می‌گوید: شهرداری سال گذشته از این بنا رفع خطر کرد و میراث‌فرهنگی نیز 100میلیون تومان اعتبار بلاعوض برای تعمیرات اضطراری آن تامین کرد، اما به دلیل همکاری نکردن مالک با میراث‌فرهنگی، نتوانستیم این مبلغ را به حساب این شخص واریز کنیم. مالک حتی مدعی است میراث‌فرهنگی برای مرمت بنا با او همکاری نمی‌کند درحالی‌که اینطور نیست.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان درباره این‌که آیا تخریب‌های ایجاد شده در بنا عمدی است، عنوان می‌کند: عمارت جنانی استحکام کافی برای ماندگاری دارد و تخریب‌های ایجاد شده درآن قابل تأمل است. ازسوی دیگر به نظر نمی‌رسد دیوار تخریب شده براثر فرسودگی
فروریخته باشد. 

تلاش برای ماندن
مالمیر درباره تعیین تکلیف سرنوشت این بنای تاریخی می‌گوید: در روزهای آینده جلسه‌ای دراین خصوص با فرماندار خواهیم داشت تا مشکل بنا را رفع کنیم.
مالک موظف است هم مرمت اضطراری و هم مرمت اساسی این بنا را انجام دهد. برای ارائه مجوز دراین زمینه و همچنین اعطای تسهیلات باهدف مرمت بنا آمادگی کامل داریم. وی در پاسخ به این‌که گویا مالک زمان می‌خرد تا تخریب‌های بیشتری در بنا انجام دهد، می‌افزاید: از همه ظرفیت‌های قانونی دراین زمینه استفاده خواهیم کرد، اما در حفظ بناهایی که مالک خصوصی دارد کار کمی پیچیده می‌شود. هر دو مسیر همکاری و برخورد قانونی را به صورت موازی پیش خواهیم رفت تا بنا حفظ و مرمت شود و اگر به این نتیجه برسیم که مالک علاقه‌ای به مرمت بنا ندارد، از راه‌های قانونی استفاده خواهیم کرد. 
***
با تمام آنچه گفته شد به نظر می‌رسد مسئولان هم اراده‌ کافی برای حفظ این بنا را ندارند. برای مثال شهرداری همدان نوروز سال‌گذشته با هزینه ۳۰۰میلیون تومانی نمادی از عمارت جنانی ساخت و در آرامگاه بوعلی سینا درمعرض دید گردشگران قرار داد؛ هزینه‌ای که شاید می‌شد با آن عمارت جنانی را خرید، اما این اتفاق نیفتاد.


مسافرخانه آبادانی‌های همدان 
 عمارت تاریخی جنانی نمونه‌ای منحصربه‌فرد از معماری قاجاری و پهلوی است و بیش از 80سال قدمت دارد. این بنای زیبا که دریکی از خیابان‌های اصلی همدان جا خوش کرده، در آغاز محل زندگی خانواده‌های ارمنی همشهری بوده است. قبل از انقلاب نیز زمانی که آیت‌الله مدنی به همدان تبعید ‌شد، چند سال دراین مکان مستقر بوده‌است. بعد از آن هم کاربری این بنای تاریخی به مسافرخانه تغییر می‌کند. از‌ آنجایی که آبادانی‌ها در سفر به همدان در آن اقامت می‌کردند، به مسافرخانه آبادانی‌ها معروف است. 


مالک موظف به مرمت است
به گفته مدیر کل میراث فرهنگی‏ گردشگری و صنایع‌دستی همدان، مالک خانه «جنانی» موظف است مرمت اضطراری و مرمت اساسی این بنا را انجام دهد