محله در دوران کرونا

ترانه یلدا- معمار و شهرساز

سالی که برایم با پرداختن به «محله» در گروه فضای مجازی شروع شده بود، با کرونا در محله تمام شد. از ابتدای سال98 در تب‌وتاب انتخابات شورایاری‌ها بودیم. مطمئن بودم که اگر نمایندگان آگاه‌تری از طرف مردم محلات شهر تهران برای کار چهارساله در شورایاری‌ها، یا به قولی شوراهای محلات، انتخاب شوند، اوضاع محله‌های تهران بهتر می‌شود. محلات احیا می‌شوند. هرکدام نقاط برجسته و استعدادهای خود را تقویت می‌کنند. تبدیل به برند خاص خودشان در دریای گسترده کلانشهر تهران می‌شوند؛ درنهایت هرکس تعلق‌خاطر بیشتری به محل خودش پیدا خواهد کرد و در محل خودش و با هم‌محلی‌های خودش خوشحال‌تر خواهد بود تا جای دیگر.
مصیب، مهندس جوان و شورایار منطقه 17، 2نفر از مسلط‌ترین افراد به مسائل شورایاری را به گروه آورد. یکی در محل شورای شهر و آن دیگر در شهرداری مشغول بودند. با ایشان مدتی درباره محله و شورایاری حرف زدیم... اینکه اساسنامه و آیین‌نامه شورایاری‌ها و رویه‌های انتخابات در طول سالیان چه اشکالاتی پیدا کرده. اینکه چطور باید اصلاحش کرد؟ اینکه چطور باید سراهای محلات را از مکانی درآمدزا برای شهرداری و در خدمت برگزاری کلاس‌های انگلیسی و کامپیوتر و نقاشی، به مکان دائمی دیدار مردم محله با یکدیگر و پاتوقی برای پیشبرد امور محلی به‌دست خود مردم تبدیل کرد؟ اینکه چطور افراد باسوادتر و آگاه‌تر گروه‌های مختلف متخصصان و فعالان اجتماعی را ترغیب کنیم شورایار شوند... الی آخر.
از چهره‌های مهم دانشگاهیانی که خود ایده شورایاری را در ابتدا عملی کرده تا نمایندگان فعلی و سابق شورا خواستیم بیایند در جلسات شلوغ حضوری، ما را راهنمایی کنند که چه باید کرد؟ آن‌قدر گروه شلوغ شده بود که من خواهش کردم یک گروه مستقل فقط برای بحث در امور محله تشکیل شود. تعداد زیادی شورایار جدید نیز به آن ملحق شدند و گفت‌وگو ادامه یافت تا اینکه انتخابات انجام شد. پس از آن هم محله، باز موضوع مورد علاقه ما باقی ماند. شورایاران جدید، با وجود بی‌مهری شورای شهر تهران، و بی‌میلی شهرداری در فراهم‌کردن زمینه‌های کار مؤثر جوامع محلی، بالاخره دست به‌کار شدند تا در محلات کار کنند. از مسیرهای دوچرخه برای محلات تا توانمندسازی گروه‌های محلی و رسیدگی به سالمندان و حقوق آنها بر شهر تا همفکری برای تدارک حرکت‌های محلی و اجتماعی در محلات جنوبی مناطق 5، 6 و 16 شهرداری طی گردهمایی‌های شادمانه، همه به جریان افتاد...
در این میانه بودیم که ناگهان کرونا از راه رسید و کمی هم طول کشید تا جدی شد. دولت تازه از ابتدای ماه اسفند وارد برنامه مقابله با این بیماری ناشناخته و به‌سرعت همه‌گیر شد و قوانین در خانه‌ماندن هم از همان ابتدا سفت و سخت گرفته نشد! من شخصا در هفته اول اسفند، هم مهمان داشتم و هم کافه رفتم. هم در سازمان میراث جلسه رفتم (البته با احتیاط!)، هم استثنائا 21اسفند نزد جراح دندان. اما بعد، خوشبختانه ماندن در خانه باعث نشد دامنه ارتباطات مجازی‌مان محدود شود. برعکس، تشدید هم شد! و اهمیت محله و ارتباطات میان نهادهای محلی و همکاری برای تمیز نگه‌داشتن محلات و ترغیب همه به ماندن در خانه، بار دیگر آشکار شد. دکتر محمد فاضلی پایدارترین ستون آگاهی‌رسانی به مردم تهران در دنیای مجازی بود. در گروه‌های فعال محله نیز مسئله ضدعفونی محلات و خانه‌تکانی شب عید، در کنار آرام‌کردن مردم شهر و تشویق‌شان به صرف‌نظر از سفرهای نوروزی مطرح شد. دوستی پیشنهاد کرد که ضدعفونی در محلات به‌همراه و در ارتباط با توانمندسازی و تشویق نهادهای محلی، اعم از شورایاری‌ها، خانه‌های سلامت، سراهای محلات، انجمن‌های محلی جوانان و سالمندان، صورت گیرد تا آنان با توجه به آگاهی از وضعیت مبتلایان و پرخطر یا کم‌خطربودن راسته‌ها یا محیط‌های محلات خودشان در تهران بتوانند، نه‌تنها حرکت‌های ضدعفونی مردمی در محلات، بلکه مددکاری و رسیدگی به مشکلات افراد نیازمند به کمک ویژه را نیز هدایت و اداره کنند! برخی بر ورود ارتش و سپاه در سختگیری قرنطینه قبل از عید نوروز و جلوگیری جدی از سفرها پا می‌فشردند. برخی شورایاران آشنا هم بالاخره گروه‌های ضدعفونی را به‌راه انداختند. به‌هرحال، به‌نظر می‌رسد تعداد پیشنهاد‌ها و ایده‌های مایوس‌مانده ما و دیگران، چندین برابر حرکت‌های عملی هستند که آن هم بیشتر به بی‌تصمیمی ستاد مقابله و بی‌اعتمادی مردم به آن مربوط می‌شود. دولت به‌موقع  گام اساسی در راحت کردن خیال کم‌درآمدها برای ماندن در خانه دیر برداشت (کمک‌های مالی، عقب‌انداختن پرداخت مالیات‌ها، اجاره‌ها، چک‌ها و اقساط...، ارائه خدمات درمانی مجانی برای کرونا، بالابردن سرعت اینترنت و برداشتن فیلترها، و ...). الان هم ترس من این است که با برگشتن همه به سر کار، هم تلفات بیشتر شوند و هم این خانه‌نشینی‌ها بی‌سرانجام!