جنگ نفت زیر سایه کرونا

رضا کربلائی -روزنامه‌نگار

هنوز یک‌ماه از روزی که بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران نشست مشترک اوپک و غیراوپک را یکی از بدترین نشست‌های تاریخ نفت‌فروشان دنیا خوانده نگذشته که عربستان و روسیه از تصمیم‌شان پشیمان شده‌اند؛ آنها هرکدام دیگری را معرفی می‌کنند و کار به جایی رسیده که ویروس کرونا به کابوس سیاهی برای بازار طلای سیاه دنیا تبدیل شده است.
به گزارش همشهری، کار دنیای نفت به جایی رسیده که 2رقیب و همکار این سال‌های بازار نفت یعنی عربستان و روسیه که 17اسفندماه زیر توافق شکننده اوپک پلاس زدند و به خریداران نفت پیام دادند که هرچقدر نفت می‌خواهید، می‌فروشیم آن هم با تخفیف، حالا امیدشان را به پیام یک رئیس‌جمهور و تاجر بزرگ بسته‌اند و به رقیب جدی‌تر گوش داده‌اند. دنیای عجیبی است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از ولادیمیر پوتین همتای روس و محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی بخواهد که به جنگ نفتی پایان دهند و دست‌کم 10میلیون از تولید نفت را کم کنند؛ شاید هم به گفته ترامپ 15میلیون بشکه؛ چه فایده وقتی دشمن اصلی این روزهای دنیا یعنی کرونا 30میلیون بشکه از تقاضای جهانی نفت را کم کرده و حالا همه امیدشان به جلسه دوباره فرستاده‌های پوتین و محمد بن‌سلمان است، البته اینبار به جای جلسات حضوری برای نخستین‌بار سرنوشت آینده قیمت نفت را ویدئو کنفرانس روشن می‌کند.

ریاض و مسکو همدیگر را متهم کردند
به گزارش همشهری، درحالی‌که امیدها به توافق احتمالی ریاض و مسکو برای پایان دادن به جنگ نفتی با میانجیگری آمریکا دوخته شده، رئیس‌جمهوری روسیه، خروج عربستان از توافق عرضه نفت و همچنین تأثیر ویروس کرونا بر تقاضای جهانی این کالا را از عوامل سقوط اخیر قیمت نفت دانست. به گزارش رویترز، ولادیمیر پوتین پس از دیدار با وزیر انرژی‌اش، اعلام کرد: عربستان قصد دارد از شر رقبای نفت شیل خود خلاص شود و برای این کار، مجبور شد قیمت نفت را به پایین‌تر از ۴۰ دلار برای هر بشکه برساند. البته مرد شماره یک کاخ کرملین، پیامی هم به کاخ سفید فرستاد و گفت: روسیه از ایالات متحده و دیگر تولیدکنندگان بزرگ نفت می‌خواهد تولید نفت را به‌طور مشترک کاهش دهند تا با این کاهش تولید مشکلاتی از قبیل قیمت‌های پایین و تقاضای ضعیف را برطرف کنند. اما عربستان اتهام مطرح شده از سوی رئیس‌جمهوری روسیه مبنی بر کناره‌گیری عربستان از توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک را رد کرد و مسکو را به کناره‌گیری از این توافق متهم کرد. فیصل بن‌فرحان، وزیر امور خارجه عربستان همچنین افزود: موضع ریاض درباره تولید نفت شیل مشخص است و نفت شیل بخش مهمی از منابع انرژی جهان به شمار می‌آید.

دوستی خاله‌خرسه نفت‌فروشان بزرگ
ورای اظهارنظر مقامات روسیه و عربستان، روشن است که اختلاف اصلی از آنجا نشات می‌گیرد که چه میزان از تولید نفت دنیا باید کم شود و هرکشوری چه میزان باید از تولید خود بکاهد. ترامپ می‌گوید: روسیه و عربستان از تولیدشان کم کنند بین 10تا 15میلیون بشکه در روز، پوتین می‌گوید: آمریکا هم باید از تولید نفت خود کم کند، بن‌سلمان اما دنبال کم کردن بیشتر تولید نفت روسیه است تا آمریکا و البته افزایش قیمت نفت. چراکه میانگین قیمت سبد نفتی اوپک که سهم بیشتر را عربستان در اختیار دارد به مرز 16دلار رسیده است. یک منبع سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) پس از توئیت اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا درباره توافق احتمالی روسیه و عربستان برای کاهش روزانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون بشکه‌ای با هدف احیای بازار نفت گفت: اعضای اوپک و همپیمانانش در حال کار روی توافقی برای کاهش عرضه بی‌سابقه معادل ۱۰درصد عرضه جهانی نفت خام هستند و البته آمریکا باید از سهم تولید شیل اویل در توافق برای کاهش عرضه مشارکت کند.

بیم و امید تحلیلگران
بازار جهانی نفت در هاله‌ای از بیم و امید به سر می‌برد، «نوریهیرو فوجیتو» استراتژیست ارشد سرمایه‌گذاری در گروه مالی میتسوبیشی یواف‌جی ژاپن می‌گوید: ترامپ تاجر است و به اندازه‌ای باهوش است که این چیزها را درک کند. کاهش ۱۰ تا ۱۵ میلیون بشکه در روز به زبان ساده غیرممکن است. تحلیلگران «رویال بانک کانادا» در یادداشتی نوشتند: هم ریاض و هم مسکو علاوه بر این به‌دنبال مشارکت تولیدکنندگان آمریکایی نیز هستند و این موضوع هم‌اکنون شاید بزرگ‌ترین مانع بر سر رسیدن به توافق باشد. تحلیلگران مؤسسه یو‌بی‌اس هم اعلام کردند که درباره پذیرش و تعهد روسیه و عربستان برای کاهش عمده تولید شک دارند و انتظار دارند که قیمت‌ها همچنان تحت فشار باشد. به گفته تحلیلگران گلدمن ساکس، حتی اگر قرار باشد توافقی حاصل شود، ما معتقدیم هماهنگی لازم فقط به تأخیر و اجرای تدریجی منجر خواهد شد. به‌ویژه اینکه دستیابی به توافقی برای پایان جنگ قیمتی سعودی‌ها و روسیه بدون مشارکت دیگر تولیدکنندگان بزرگ نفت دشوار است.

آینده تیره با ویروس سیاه
یک کارشناس انرژی هم می‌گوید: با ادامه شرایط فعلی، شاهد توقف عرضه شیل نفت‌ها و تولید از میادینی که هزینه‌های زیادی صرف تولید نفت می‌شود خواهیم بود و می‌توان گفت از این حیث، ۵میلیون بشکه در روز از بخش عرضه کاسته خواهد شد. نرسی قربان افزود: هم‌اکنون با عامل جدیدی که بازار نفت را بیش از عوامل دیگر متأثر کرده، مواجه‌ایم که این عامل جدید، شیوع همه‌گیر و جهانی ویروس کروناست. او افزود: شیوع بیماری کرونا روی تقاضای جهانی نفت اثر گذاشته؛ اما اثر آن و مدت زمان تأثیر آن قابل پیش‌بینی نیست و نمی‌دانیم شیوع جهانی این ویروس تا چه‌زمانی به‌طول می‌انجامد و تا چه‌اندازه اقتصاد جهانی را فلج می‌کند. این کارشناس انرژی با بیان اینکه اگر نسبت به ماندگاری و اثر شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد جهان آگاهی داشتیم، می‌توانستیم پیش‌بینی و برآورد حدودی از آینده قیمت نفت ارائه دهیم، گفت: از آنجایی که نسبت به این مسئله آگاهی نداریم، نمی‌توان نسبت به آینده بازار نفت پیش‌بینی درستی داشت و هر رخدادی در این بازار محتمل است.
قربان تأکید کرد: اگر اثر ویروس کرونا تا 6‌ماه دیگر کم‌کم به‌صورت نسبی روی اقتصاد جهانی کاهش یابد و پایه‌های اقتصاد شروع به گردش کند و پیرو آن، تقاضای نفت افزایش یابد، می‌توانیم قیمت بین 40تا 50دلار را برای نفت در یک سال آینده متصور باشیم، منتها باید اثر عرضه را نیز درنظر بگیریم. وی افزود: با ادامه شرایط فعلی که قیمت نفت خام به زیر 30دلار رسیده، شاهد توقف عرضه شیل نفت‌ها و تولید از میادینی که هزینه‌های زیادی صرف تولید نفت می‌شود، همچون میادین نفتی در آب‌های عمیق خواهیم بود و می‌توان گفت از این حیث، چیزی در حدود 5میلیون بشکه در روز از بخش عرضه کاسته می‌شود.