بورس‌کالا
حکمیت ناتمام برای حل اختلاف در بازار فولاد
وزیر اقتصاد: همه فعالان اقتصاد، محوریت بورس کالا را به‌عنوان مرجع بی‌طرف کشف قیمت محصولات به رسمیت بشناسند
هفتاد و پنجمین نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی که به‌واقع آخرین نشست امسال این شورا بود، عصر روز دوشنبه به ریاست وزیر امور اقتصادی و دارایی برگزار شد. در این جلسه مسعود کرباسیان از همه فعالان عرصه اقتصاد خواست محوریت بورس‌کالا را به‌عنوان مرجع بی‌طرف کشف قیمت محصولات به‌رسمیت بشناسند. هرچند این نشست بدون اتخاذ تصمیمی مشخص به پایان رسید، اما قرار شد در جلسه‌ای دیگر مباحث مطرح‌شده، جمع‌بندی و برای رفع اختلاف‌ها راه‌حل ارائه شود.
به گزارش همشهری، در آخرین نشست امسال شورای گفت‌وگو، اختلاف‌نظر بین فولادسازان و فعالان صنایع پایین‌دستی بار‌دیگر عیان شد. پیش از این انتظار می‌رفت عرضه محصولات فولادی در بازاری شفاف همچون بورس‌کالا اختلاف‌ها را برطرف کند، اما در کمال تعجب دوطرف دعوا از چندی پیش این کشمکش چندساله را به زمین بورس‌کالا کشانده‌اند. از 5سال پیش اختلاف‌‌نظرهای فراوان یا به‌عبارت دقیق‌تر نوعی جنگ تجاری و رسانه‌ای بین تولیدکنندگان فولاد خام و فعالان بازار لوله و پروفیل، در مورد عرضه فولاد و فرایند قیمت‌گذاری آن، به‌وجود آمده است.
ریشه‌های 5سال اختلاف
جعفر سرقینی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت که در آخرین نشست شورای گفت‌وگو در سال 96 صحبت می‌کرد، به همین اختلاف نظرهای قدیمی میان پروفیل‌سازان و فولادسازان اشاره کرد و گفت: در 5سال گذشته شاهد اختلاف میان سندیکای لوله و پروفیل و فولاد مبارکه هستیم. به گفته او، این موضوع از کمبود تولید ورق گرم به نسبت نیاز بازار داخل نشأت می‌گیرد. سرقینی گفت: برای حل مشکلات عرضه و قیمت‌گذاری ورق فولاد، از یک‌سو شورای رقابت مصوبه‌ای تدوین و ابلاغ کرده که همزمان با این مصوبه، وزارت صنعت هم تعرفه واردات ورق را از 20به 10درصد کاهش داده تا اعضای سندیکای لوله و پروفیل به‌راحتی بتوانند مواداولیه را تأمین کنند؛ اما در این میان قیمت‌های جهانی بالا رفت و سندیکای پروفیل‌سازان اعلام کرد که مصوبه شورای رقابت را قبول ندارد.
تناقض در دیدگاه‌های مخالفان
معاون وزیر صنعت تأکید کرد: جالب اینجاست که سندیکای لوله و پروفیل که امروز از عرضه حداکثری فولاد مبارکه در بورس‌کالا سخن می‌گوید، در گذشته در نامه‌ای خواستار عرضه 10درصدی ورق در تالار بورس‌کالا و عرضه 90درصدی در مچینگ بوده است؛ تغییر ناگهانی مواضع سندیکا به هیچ عنوان منطقی و قابل‌قبول نیست. او گفت: سندیکا یک‌بار به‌طور مشخص در مورد میزان عرضه ورق در بورس و سیستم مچینگ تصمیم بگیرد تا موضوع را بررسی کنیم. به گفته سرقینی، نکته مهم این است که هر مقدار مچینگ در بورس‌کالا محدود شود، خلاف قواعد بین‌المللی رفتار کرده‌ایم زیرا در دنیا قراردادهای بلندمدت به‌منظور تأمین نیاز مستمر وجود دارد. هم‌اکنون نیز فولاد مبارکه تا 40درصد ورق گرم را در تالار بورس عرضه می‌کند و مصرف‌کنندگان دائمی نیز مواد مورد نیازشان را از سیستم مچینگ تأمین می‌کنند.
توافق‌های قدیمی و جدید
حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس‌کالای ایران هم در ادامه نشست به تشریح اختلاف‌های پیش‌آمده بین فولادسازان و پروفیل‌سازان پرداخت و گفت: در بازار ورق فولاد، 2گونه مصرف‌کننده داریم؛ یک گروه نیازشان فصلی است و گروه دیگر، نیاز مستمر و دائمی به ورق دارند. از زمان تأسیس بورس‌کالا، برای آنکه نیاز مصرف‌کنندگان مستمر برطرف شود و با کمبود مواد مواجه نشوند، تصمیم گرفته شد بخشی از عرضه ورق فولاد در تالار بورس‌کالا عرضه و قیمت در این فرایند کشف شود، باقی محصول هم در سیستم مچینگ و برای مصرف‌کنندگان مستمر عرضه شود. او گفت: از سال85 تا همین اواخر، بنا به درخواست سندیکای لوله و پروفیل، 10درصد عرضه ورق در تالار بورس و 90درصد بقیه در سیستم مچینگ انجام می‌شد اما در 2سال اخیر با نظر شورای رقابت این نسبت به 25و 75درصد تغییر کرد. البته حتی در این شرایط هم فولاد مبارکه تا 40درصد محصولاتش را در تالار عرضه کرده و 60درصد بقیه راهی سیستم مچینگ شده است. مدیرعامل بورس‌کالای ایران اضافه کرد: به‌تازگی نیز در استعلامی از وزارت صنعت پرسیدیم آیا نیازی هست که نسبت عرضه ورق در سیستم مچینگ و تالار را تغییر بدهیم که شخص وزیر صنعت در نامه‌ای به ما اعلام کرد با توجه به نیاز مصرف‌کنندگان دائمی، این نسبت تغییری نکند.
از پایش بهین‌یاب، استقبال می‌کنیم
پس از آن جعفر سرقینی، معاون وزیر صنعت گفت: بهترین پیشنهاد برای حل مشکلات صنایع پایین‌دستی، پایش بهین‌یاب است. با تقویت بهین‌یاب باید زمینه حضور مصرف‌کنندگان واقعی را براساس میزان ظرفیت‌هایشان و امکان سفارش خرید از بورس فراهم کنیم. او تأکید کرد: این موضوع را با جدیت دنبال می‌کنیم، زیرا با این کار به‌طور اتوماتیک شاهد کاهش تقاضا و قیمت‌های متعادل‌تر در بازار ورق خواهیم بود. در ادامه شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار هم ضمن استقبال از پیشنهاد پایش سامانه بهین‌یاب گفت: هر موردی را که وزارت صنعت در سامانه بهین‌یاب اصلاح کند، بازارسرمایه حتما از آن استقبال و اعمال می‌کند. مسعود کرباسیان، وزیر امور اقتصاد و دارایی هم که ریاست این نشست را برعهده داشت، اعلام کرد: با توجه به اینکه تولیدکننده، مصرف‌کننده و سامانه بهین‌یاب در این موضوع دخیل هستند، وزارت صنعت، معدن و تجارت باید در این زمینه تصمیم نهایی را بگیرد.
به سمت محوریت بورس‌کالا
وزیر امور اقتصادی و دارایی با اشاره به مباحث مطرح‌شده در خلال صحبت‌های موافقان و مخالفان تأکید کرد: بورس‌کالا یک ابزار است و تصمیم‌گیر نیست. بنده به دولتی‌کردن آن اعتقادی ندارم، بورس‌کالا باید به‌عنوان مرجع بی‌طرف کشف قیمت محصولات به رسمیت شناخته شود. کرباسیان تأکید کرد: می‌خواهیم موانع توسعه صنایع پایین‌دستی را برطرف کنیم اما مطرح‌کردن موارد اختلاف‌برانگیز مشکل این صنایع را حل نخواهد کرد. وزیر امور اقتصادی و دارایی با اشاره به لزوم برگزاری نشستی دیگر با ارائه نظرات و پیشنهادهای ذی‌نفعان، اعلام کرد: در نشست بعدی باید در نخستین قدم به سمت محور قرار‌دادن بورس‌کالا حرکت کنیم و در دومین قدم نیز به سمت توسعه سطح عرضه و دسترسی به بورس‌کالا در نقاط مختلف ایران برویم تا در نهایت بتوانیم به‌طور متمرکز و منسجم بازار کالاها را از طریق بورس‌کالا ساماندهی کنیم.
دفاع از ساختار بورس‌کالا
پس از آن وزیر امور اقتصادی و دارایی در پاسخ به انتقاد یکی از حضار در مورد ترکیب هیأت مدیره بورس‌کالا اعلام کرد: بنده درباره تغییرات هیأت مدیره بورس‌کالا وارد نمی‌شوم زیرا به سهامداران این بورس احترام می‌گذارم؛ هر وقت خواستید سهامداران بورس‌کالا را عوض کنید و اساسنامه آن را تغییر دهید، درباره اساسنامه پیشنهادی جدید حتما نظر خود را ارائه خواهم داد. شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس هم درباره ترکیب هیأت مدیره بورس‌کالا تأکید کرد: در این مورد، قانون تجارت تعیین تکلیف کرده است. اینکه بگوییم تولیدکننده نباید عضو هیأت مدیره بورس‌کالا باشد، طبیعتا مصرف‌کننده نیز نباید عضو باشد؛ پس هیأت مدیره را چه افرادی باید تشکیل بدهند؟ در ضمن مگر می‌توان حق رأی را از سهامدار گرفت که این خود خلاف قانون تجارت است. او افزود: آیا می‌توان از سهامدارانی که ورقه بهادار معامله می‌کنند و تخصصی در صنعت ندارند، هیأت مدیره انتخاب کرد؟ پس طرح این موارد به شکل کلی و بدون ارائه سند صحیح نیست.
راهکاری برای تعیین قیمت عادلانه
حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران ضمن استقبال از صحبت‌های وزیر اقتصاد گفت: به استناد آمارها، قیمت مبادله ورق در بورس کالا، همواره پایین‌تر از قیمت‌های جهانی بوده که این قیمت‌ها به تأیید سازمان حمایت هم رسیده است. حامد سلطانی‌نژاد به تصویب دستورالعمل معاملات کشف پریمیوم در شورای بورس اشاره کرد و افزود: بورس کالا به‌منظور حل دغدغه مصرف‌کنندگان مستمر، معاملات کشف پریمیوم در قالب قراردادهای بلندمدت را به سندیکای لوله و پروفیل و فولاد مبارکه پیشنهاد داده تا از این طریق مسائل کشف قیمت و اختلاف‌نظرها نیز رفع شود. سلطانی‌نژاد به تأکید وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر لزوم عرضه کل زنجیره فولاد در بورس کالا اشاره کرد و گفت: همانطور که وزیر صنعت به‌تازگی اعلام کرده، با عرضه کل زنجیره فولاد و حضور همزمان صنایع بالادستی و پایین‌دستی در بورس کالا، قیمت کل زنجیره فولاد به‌صورت شفاف و منطقی در این بازار کشف و دغدغه‌های فعلی نیز برطرف خواهد شد.
