نبرد هوش مصنوعی با کرونای جدید

ساسان شادمان

پیشرفت در علم و فناوری هنوز نتوانسته مانع از شیوع بیماری‌های گوناگون در نقاط مختلف جهان شود، اما راه را برای مبارزه با آنها آسان‌تر کرده است. در مقایسه با طاعون، وبا، آنفلوآنزای اسپانیایی و...، COVID-19 تلفات کمتری به جامعه بشریت وارد آورده است. شاید یکی از دلایل این موضوع برگردد به ساختار خود ویروس که کشنده است، اما نه آنقدرها؛ ولی به‌نظر می‌رسد که پیشرفت علم و وجود فناوری، مانع از عرضه‌اندام بیشتر ویروس کرونا در سطح جهان شده است. کسی چه می‌داند، شاید 200سال پیش، چنین ویروسی با این مشخصات، می‌توانست چند ده برابر به انسان‌ها، تلفات وارد کند.

هوش مصنوعی مقابل کرونا
اخیرا شرکت علی‌بابا گروپ، غول فناوری چینی سیستمی براساس هوش مصنوعی ایجاد کرده که می‌تواند به تشخیص بیماری COVID-19 کمک کند. این شرکت نیز مانند مایکروسافت، یک شرکت تولید بازی‌های ویدئویی و یک شبکه بهداشت و سلامت جهانی می‌خواهد با استفاده از بخش هوش مصنوعی به جنگ ویروس کرونا برود. این درحالی است که شیوع بیماری
 COVID-19باعث افت شدید ارزش شرکت‌های چینی شده که در این میان، نام «علی‌بابا» نیز مشاهده می‌شود. در این میان و در روزهای سخت مبارزه جهانی با ویروس کرونا، شرکت علی‌بابا گروپ مدعی شده که سامانه جدیدی که به‌وسیله متخصصان این شرکت راه‌اندازی شده می‌تواند با بررسی سی‌تی‌اسکن‌ها‌یی که از سینه بیماران گرفته می‌شود، احتمال ابتلای آنها به ویروس کرونا را با دقتی در حدود ۹۶درصد تشخیص دهد. وب‌سایت Nikkie با انتشار این مطلب نوشته است که تنها 20ثانیه زمان نیاز است تا هوش مصنوعی به‌کار رفته در این سیستم، فرایند مربوط به تشخیص بیماری را انجام دهد. آخرین رکورد ثبت‌شده درخصوص فرایند تشخیص، 15دقیقه بوده است. این سیستم با استفاده از عکس‌ها و اطلاعات مربوط به 5هزار مورد مثبت ویروس کرونا، آموزش دیده و در برخی از بیمارستان‌های چین مورد استفاده قرار گرفته است. طبق آخرین گزارش‌های منتشر شده‌، هم‌اکنون  بیش از 100بیمارستان و مرکز درمانی در چین از سیستم تشخیص کرونای مبتنی بر هوش مصنوعی شرکت علی بابا در کار خود استفاده می‌کنند.

پینگ رقیب علی‌بابا
در کنار فعالیت‌های شرکت علی‌بابا، شرکت چینی پینگ (ping) هم که در حوزه خدمات درمانی و بهداشت فعالیت می‌کند، سامانه‌ای مشابه با سیستم هوش مصنوعی علی‌بابا را معرفی کرده است. پینگ در این خصوص اعلام کرد که سیستم هوشمند تحلیل تصاویرش در بیش از 1500بیمارستان و مرکز درمانی مورد آزمایش قرار گرفته و نتایج مثبتی را در پی داشته است. براساس اعلام این شرکت، بیش از 5هزار بیمار به‌صورت کاملا رایگان از خدمات این سامانه استفاده کرده‌اند. براساس ادعای شرکت پینگ، سامانه توانایی آن را دارد تا تحلیل‌ و گزارش‌ها‌ی هوشمند خود را در 15ثانیه ارائه دهد. سیستم پینگ به گفته کارشناسان و مدیران این شرکت، دقتی بیشتر از 90درصد دارد.

مشکلات بر سر راه استفاده از AI
استفاده از هوش مصنوعی برای مقابله با بیماری‌ها، ایده فوق‌العاده جالبی به‌نظر می‌رسد، اما در این میان، مشکلاتی هم وجود دارد که نشان می‌دهد، کار در این مسیر چندان هم آسان نیست. به‌عنوان مثال، برخی شرکت‌ها در نقاط مختلف جهان که روی هوش مصنوعی کار می‌کنند اعلام کرده‌اند؛ برای این کار، به اندازه کافی اطلاعات درخصوص ویروس کرونا در اختیار ندارند. برخی از دانشمندان نیز بر این باورند که تشخیص بیماری
 COVID-19با استفاده از هوش مصنوعی به 6تا 12ماه زمان نیاز دارد. البته طبیعی است که هوش مصنوعی برای مقابله با ویروس کرونا از آمادگی چندانی برخوردار نیست، اما به‌نظر می‌رسد در نقاط مختلف ازجمله چین که مرکز اصلی شیوع این ویروس بوده، چاره‌ای جز چنگ زدن به تمامی امکانات موجود وجود نداشته باشد. به‌طور کلی باید گفت که امکانات سلامت و بهداشتی مبتنی ‌بر هوش مصنوعی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. برخی از آنها از فرایند ساده‌ای همچون درخت تصمیم‌گیری بهره می‌برند تا توصیه‌های آنلاین را برای مشکلات سلامتی پایه ارائه دهند. برخی سرویس‌های دیگر مدعی شده‌اند که فناوری‌های پیشرفته‌تر مانند الگوریتم‌های مبتنی ‌بر یادگیری ماشینی را به‌کار می‌گیرند و می‌توانند بیماری‌ها را به‌مراتب دقیق‌تر تشخیص دهند. با این حال درباره استفاده از هوش مصنوعی برای رویارویی با ویروس کرونا، هنوز نمی‌توان به‌طور دقیق و جدی سخنی گفت.

به‌خدمت‌گیری ابررایانه‌ها
محققان آزمایشگاه ملی وزارت انرژی آمریکا، قدرتمندترین ابررایانه جهان را برای شناسایی 77ترکیب دارویی با مولکول کوچک به‌کار گرفته‌اند که ممکن است به مبارزه با ویروس کرونا کمک ویژه‌ای کند. محققان به‌ کمک این ابررایانه، تاکنون بیش از 8هزار ترکیب مختلف برای چسباندن به پروتئین اصلی ویروس کرونا ساخته و آزمایش کرده‌اند. ایده اصلی کار، برمی‌گردد به نتایج آزمایش‌هایی که محققان چینی درباره ویروس کرونا منتشر کرده‌اند. میکولاس اسمیت از محققان آزمایشگاه درخصوص روند کار می‌گوید: «توانستیم یک مدل محاسباتی کامل را طراحی کنیم.» این تیم 77ترکیب مولکولی کوچک، مانند داروها و ترکیبات طبیعی را پیدا کرده‌اند که گمان می‌رود، ممکن است برای آزمایش‌های تجربی ارزشمند باشد. جرمی اسمیت از دیگر محققان این پروژه نیز می‌گوید: «لازم بود تا به سرعت نتایج شبیه‌سازی مورد نیاز خود را به‌دست آوریم. این کار، یک یا دو روز به طول می‌انجامد، درحالی‌که با یک رایانه معمولی، ممکن است ماه‌ها کار نیاز باشد. بسیار امیدواریم که یافته‌های محاسباتی‌مان هم به‌کار مطالعات آینده بیاید و هم چارچوبی را ارائه دهد که متخصصان آزمایشگاهی برای بررسی بیشتر این ترکیبات از آن استفاده کنند. فقط در این صورت خواهیم فهمید که آیا هر یک از آنها خصوصیات لازم برای کاهش این ویروس را دارند یا خیر.»

اپلیکیشنی برای گریز
چینی‌ها برای کنترل ویروس کرونا، برنامه‌های متفاوتی را در دست اجرا دارند. یکی از آنها، دادن بارکد به افراد است که به‌وسیله آن، مردم از نظر وضعیت ابتلا به ویروس کرونا مورد طبقه‌بندی قرار گرفته‌اند. چینی‌ها از 3رنگ قرمز، زرد و سبز به‌عنوان شناسه سطح ابتلا به کرونا استفاده می‌کنند. کسانی که بارکد قرمز دریافت می‌کنند، به کرونا دچار شده‌اند و باید 14روز قرنطینه و تحت مراقبت باشند. افرادی که رنگ زرد دریافت کنند، یعنی نشانه‌های کرونا دارند و باید 7روز قرنطینه شوند. آنهایی هم که رنگ سبز بگیرند، سالم هستند. با این دسته‌بندی شرایط برای کنترل بیماری آسان‌تر به‌نظر می‌رسد. در این میان، شرکت علی‌بابا اقدام به انتشار اپلیکیشنی کرده است که کاربران آن می‌توانند میزان حضور افراد مبتلا به کرونا در مناطق مختلف شهر را براساس بارکدهای‌شان مشاهده کنند و درصورتی که تراکم رنگ قرمز در منطقه‌ای زیاد بود، از حضور در آنجا خودداری کنند!

چت‌بات‌ها
اپلیکیشن‌ها و چت‌بات‌ها می‌توانند در مبارزه با بیماری‌ها و شیوع آنها مؤثر باشند. با این حال در انگلستان سرویس سلامت همگانی به کلیه خدمات پزشکی آنلاین توصیه کرده به کسانی که دارای علائم بیماری COVID-19 هستند اطلاع دهد که به‌صورت مستقیم با تلفن مرکز مشاوره مراقبت‌های بهداشتی بریتانیا تماس بگیرند. نمونه‌اش شرکت خدمات سلامت بابیلون است که با ارائه یک چت‌بات، می‌تواند معایناتی را با کمک خود بیمار انجام دهد و توصیه‌های پزشکی را به کاربرانش ارائه دهد. این شرکت عنوان کرده که از زمان شیوع ویروس کرونا، سرویس‌هایش را به‌روزرسانی نکرده است و از کسانی که علائمی مشکوک به بیماری COVID-19 دارند خواسته با شماره تلفن 111تماس بگیرند. کیت گرایمز، یکی از پزشکان و مدیر نوآوری بالینی شرکت بابیلون، بر این باور است که هوش مصنوعی باید در مراقبت‌های بهداشتی نقش بزرگی را ایفا کند. 

   برنامه ایرانی برای کمک به کادر درمانی
برنامه مجازی «کرونا ویروس۲۰۱۹» به‌منظور به‌روزرسانی دانش جامعه پزشکی و پیراپزشکی درباره کرونا ویروس جدید در سامانه آموزش مداوم مجازی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی قرار گرفت. به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و به نقل از معاونت آموزشی، با توجه به اهمیت به‌روزرسانی دانش جامعه پزشکی و پیراپزشکی کشور در شناسایی، تشخیص و نحوه برخورد با بیماران مبتلا به کرونا ویروس جدید، برنامه مجازی «کرونا ویروس ۲۰۱۹» در سامانه آموزش مداوم مجازی دانشگاه قرار گرفته است. این برنامه که با تدریس دکتر فاطمی، عضو هیأت علمی گروه آموزشی عفونی و بیماری‌های گرمسیری، توسط واحد مجازی دفتر آموزش مداوم دانشگاه برای نخستین بار در کشور تهیه و تدوین شده، پس از دریافت مجوز از اداره کل آموزش مداوم جامعه پزشکی وزارت متبوع روی سامانه آموزش مداوم مجازی دانشگاه قرار گرفته است. مشمولان جهت شرکت در برنامه و دریافت اپلیکیشن می‌توانند به سایت سامانه آموزش مجازی به آدرس: cme.sbmu.ac.ir مراجعه و این اپلیکیشن را دریافت و نصب کنند.