آغاز جنگ قیمت‌ها در بازار جهانی نفت

در پی به توافق نرسیدن اعضای اوپک و تولیدکنندگان نفت غیرعضو این سازمان جهانی بر سر کاهش سطح تولید نفت، عربستان‌سعودی در تقابل با روسیه و برای حفظ سهمش از بازار جهانی نفت، آتش جنگ قیمت‌ها را روشن کرد. به‌نظر می‌رسد عربستان‌سعودی و روسیه برای کسب سهم بیشتری از بازار جهانی نفت وارد نبردی سنگین شده‌اند. این رویداد می‌تواند به افت شدیدتر قیمت‌ها در بازار نفت منجر شود.
به گزارش همشهری، شیوع ویروس کرونا که به کندی رشد اقتصادی و روابط تجاری کشورها منجر شده، بر قیمت نفت اثر زیادی داشته و به کاهش شدید قیمت نفت منجر شده است. بر همین اساس اعضای اوپک پنجشنبه با صدور بیانیه‌ای پیشنهاد کردند برای جلوگیری از آثار منفی شیوع ویروس کرونا بر بازار‌های جهانی، روزانه یک‌میلیون و 500هزار بشکه نفت از تولید خود را کاهش دهند. براساس این بیانیه، سهم اوپک از این میزان یک میلیون بشکه و سهم غیراوپک 500هزار بشکه تعیین شده بود، اما روز جمعه 16اسفند ماه، کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، پس از 6ساعت مذاکرات غیررسمی در وین نتوانستند با روسیه برای کاهش بیشتر تولید به توافق دست یابند و تلاش‌های عربستان نیز برای همراه کردن روسیه با تصمیم اوپک برای کاهش 1.5میلیون بشکه‌ای عرضه جهانی نفت با شکست مواجه شد. در این نشست الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه اولتیماتوم عبدالعزیز بن سلمان، وزیر نفت عربستان را برای کاهش تولید نفت رد کرد و بعد از اجلاس اعلام کرد: کشورها آزادند از پایان ماه مارس هر قدر که می‌خواهند تولید کنند. این موضوع به فروپاشی اتحاد اوپک و اوپک پلاس منجر شد. منابع روسی می‌گویند، موضع روسیه در این زمینه تغییر نخواهد کرد. روسیه در مذاکرات قبلی نیز، همواره در مورد امضای قرارداد کاهش تولید مردد بود ولی اغلب در لحظه‌های آخر موافقت خود را اعلام می‌کرد. منابع داخل اوپک می‌گویند این بار مذاکره با مسکو بسیار سخت‌تر بوده. بیژن زنگنه وزیر نفت ایران هم بعد از پایان این اجلاس گفت: این نشست اوپک یکی از نشست‌های بد این سازمان بود که در تاریخ این سازمان دیدم. جلسه بسیار سختی بود و تقریباً به نتیجه نرسید. او تأکید کرد: 6ساعت مذاکرات خصوصی انجام شد، ولی روسیه و عربستان نتوانستند به نتیجه برسند. در مذاکره باید انعطاف داشت در غیراین‌صورت همه متضرر می‌شوند.
 این موضوع در گام نخست به افت شدید قیمت نفت به میزان 10درصد و در گام دوم براساس گزارش بلومبرگ و رویترز به آغاز اقدامات تلافی‌جویانه عربستان منجر شد. سعودی‌ها تلاش می‌کنند با افزایش تولید و اعمال تخفیف‌های گسترده در قیمت فروش نفت، روس‌های سرسخت را وادار کنند تا به کاهش سطح تولید رضایت دهند. به باور تحلیل‌گران حوزه انرژی، جنگ تازه در بازار نفت، می‌تواند بر سرنوشت اوپک اثرات عمیقی برجای ‌بگذارد. در ابعاد داخلی نیز تحلیل‌گران بر این باورند که تداوم روند کاهش قیمت نفت می‌تواند چشم‌انداز تحقق درآمدهای نفتی ایران، پیش‌بینی شده در بودجه 99، را با مخاطره جدی مواجه کند. کاهش درآمدهای نفتی، رقم کسر بودجه دولت را، که همین حالا هم دست‌کم 100هزار میلیاردتومان تخمین زده می‌شود، بیش از پیش افزایش خواهد داد. این موضوع می‌تواند اثرات تورم‌زای وخیمی بر اقتصاد ایران برجای گذارد.

آغاز جنگ نفتی
جمعه شب پس از شکست مذاکرات وین، قیمت نفت با کاهش سنگینی مواجه شد. قیمت نفت سبک با 9.5درصد افت به 41دلار و 56سنت و نفت برنت با 8.9درصد افت به 45دلار و 50سنت رسید. این موضوع واکنش شدید عربستان را در پی داشت. به گزارش بلومبرگ، عربستان سعودی قصد دارد تولید نفت خود را از ‌ماه آینده میلادی افزایش دهد و به بیش از 10میلیون بشکه در روز برساند و به این ترتیب پاسخی سخت به روسیه بدهد. در نخستین گام عربستان در اقدامی بی‌سابقه قیمت فروش نفت خود در اروپا، خاور دور و آمریکا را پایین آورده تا سهم بالاتری را از بازارنفت، نسبت به روسیه، به‌دست آورد.
گفته می‌شود مذاکره‌کنندگان سعودی به‌طور خصوصی به برخی خریداران در بازار گفته‌اند می‌توانند درصورت لزوم تولید خود را از این هم بالاتر ببرند و به رکورد 12میلیون بشکه در روز برسانند. با توجه به کاهش تقاضای نفت درپی شیوع ویروس کرونا، چنین حجم تولیدی می‌تواند بازارنفت را به خاکستر بنشاند.
با وجود واکنش شدید عربستان، دیروز، آنتون سیلوانف وزیر دارایی روسیه گفت: این کشور از نظر مالی آماده است با کاهش قیمت نفت مقابله کند. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه قبلا گفته بود: روسیه کمتر در معرض نوسان بازار نفت است. به این ترتیب در پی فروپاشی اتحاد اوپک پلاس تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند قیمت نفت ظرف روز‌های آینده حتی با کاهش بیشتری هم مواجه شود و تا سطح 40دلار هم افت کند. این موضوع می‌تواند آثار اقتصادی زیانباری برای صادرکننده‌های نفت ازجمله ایران داشته باشد.

آثار جنگ نفتی بر ایران
با آغاز جنگ قیمت‌ها در بازار نفت و با توجه به اینکه صادرات نفت ایران تحت‌تأثیر تحریم‌ها به‌شدت کاهش یافته، کارشناسان می‌پرسند این رویداد چه تأثیری بر در آمد‌های ایران خواهد داشت. برآوردها نشان می‌دهد با وجود آنکه صادرات نفت ایران به‌شدت کاهش یافته اما آغاز جنگ نفتی از یک طرف می‌تواند فروش نفت ایران را با محدودیت‌های تازه‌تری مواجه ‌کند و از سوی دیگر به کاهش درآمد‌های ارزی ایران به‌دلیل افت قیمت مواد خام یا پایه(کامودیتی) تحت‌تأثیر کاهش قیمت نفت منجر شود. هم‌اکنون ایران به‌دلیل اعمال تحریم‌ها و حضور در لیست سیاه نظام پولی جهان، مجبور است برای فروش نفت خود تخفیف‌های زیادی در بازار‌های جهانی به مشتریان بدهد. مذاکره‌کنندگان نفتی ایران تلاش می‌کنند با قیمت‌شکنی بازار‌های جدید پیدا کنند، اما با آغاز نبرد قیمت‌ها بین روسیه و عربستان عملا این ابزار از دست ایران خارج خواهد شد و این احتمال وجوددارد  که سطح درآمدهای نفتی ایران بیش از این کاهش پیدا کند. از سوی دیگر کاهش قیمت نفت می‌تواند به کاهش قیمت مواد پایه در جهان منجر شود و چون ایران بخشی از درآمدهای ارزی‌اش را از محل صادرات این محصولات به‌دست می‌آورد کاهش شدید قیمت نفت می‌تواند در آمد‌های ارزی ایران را به‌شدت کاهش دهد و حتی به افزایش قیمت ارز در بازار داخلی منجر شود.