اقتصاد جهان زیر سایه کرونا
بررسی‌ها نشان می‌دهد شیوع ویروس کرونا در زنجیره تأمین کالاهای نهایی و واسطه‌ای در جهان اختلال ایجاد می‌کند
هرچند هنوز ابعاد اقتصادی شیوع ویروس کرونا در ایران ناشناخته است، گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد شیوع ویروس کرونا که به کاهش تولید در چین منجر شده دست‌کم چند هزار میلیارد دلار به اقتصاد جهان آسیب خواهد زد. با این حال اقتصاددانان بر این باورند آثار کرونا عمیق‌تر از برآوردهای اولیه است.
به گزارش همشهری، برآوردهای اولیه نشان می‌دهد شیوع ویروس کرونا آینده اقتصاد جهان را با خطر مواجه خواهد کرد و زنجیره تامین کالاها، ازجمله کالاهای واسطه‌ای و بنگاه‌های تامین‌کننده را دچار بحران خواهد کرد و با توجه به اینکه کل اقتصاد دنیا در قالب یک زنجیره بین کشورهای مختلف کار می‌کند عملا به یک بحران جهانی تبدیل خواهد شد. این بحران فقط مختص اقتصاد چین نیست زیرا هم‌اکنون بسیاری از کالاهای تولید شده در کشورهای مختلف، شامل قطعاتی است که در مناطق گوناگون دنیا و در شرکت‌هایی که به بنگاه‌های تامین معروف هستند؛ ساخته می‌شود. مثلا برای ساخت خودرو یا یک رایانه ممکن است از قطعات مختلفی استفاده شود که همه آنها لزوما در یک کشور ساخته نمی‌شود و در بسیاری از مواقع ممکن است کالای نهایی تولید شده شامل قطعات جمع‌آوری شده از سراسر کره‌زمین باشند که صرفا در یک منطقه جغرافیایی به تولید نهایی برسند. در چنین شرایطی اغلب اقتصاددانان معتقدند آثار اقتصادی کرونا در جهان بسیار عمیق‌تر از برآوردهای اولیه است و این احتمال وجود دارد که آثار تخریبی آن به‌مراتب از اثر شیوع سایر بیماری‌ها در گذشته بیشتر باشد.
آثار کرونا بر بازار‌های جهانی
شیوع ویروس کرونا از یک طرف به افت شدید قیمت نفت منجر شده و از طرف دیگر بازار‌های مالی در سراسر جهان، از اروپا گرفته تا آسیا و آمریکا را، با سنگین‌ترین نزول‌ها مواجه کرده است. واهمه از ویروس کرونا بر قیمت نفت در جهان تأثیر قابل‌توجهی داشته؛ بسیاری از پالایشگاه‌ها در چین از تولید خود به‌علت کاهش تقاضا، کم کرده‌اند. کندشدن رشد تقاضا، چشم‌انداز تامین‌کنندگان کالاها را هم تیره و تار کرده است.
طبق برآورد محافظه‌کارانه رویترز، انتظار می‌رود رشد اقتصادی چین در فصل نخست 2020به 4.5درصد محدود شود که کمترین رقم از سال 2008یعنی زمان بروز بحران مالی در جهان تاکنون، است. هزینه‌هایی که از افت رشد اقتصادی چین بر اقتصاد جهان تحمیل خواهد شد، 1.1تریلیون دلار برآورد شده است.
آثار کرونا بر صنایع
صنعت خودرو به‌دلیل برخورداری از زنجیره تامین پرسرعت و شبکه تامین جهانی، سریع‌تر از سایرصنایع تحت‌تأثیر ویروس کرونا قرار گرفت. نرخ تولید در صنعت خودروی چین به کمتر از 50درصد تولید در زمان قبل از شیوع این ویروس رسید و در مقابل در همین زمان، تامین‌کنندگان قطعات در چین، بخشی از عملیات خود را دوباره از سرگرفته‌اند. به‌عنوان نمونه در هفته‌های اخیر در ماه فوریه 2020، سرمایه‌گذاری مشترک شرکت فولکس واگن با شرکت چینی اف‌ای دبیلو، تولید را در 4واحد آغاز کرده‌اند با وجود این میزان تولید آنها تا چند ماه آینده به ظرفیت کامل نخواهد رسید. این مسائل موجب شده حجم فروش خودرو در بازار‌های جهانی بین 2تا 5درصد کاهش یابد.
یکی دیگر از صنایعی که تاکنون برآورد‌هایی از میزان اثرات کرونا بر آن منتشر شده؛ صنعت یارانه و سازندگان اجزای الکترونیک است که به‌طور مستقیم تحت‌تأثیر ویروس کرونا قرار گرفته‌اند. به‌طور مثال در تازه‌ترین رویداد 2شرکت اپل و مایکروسافت اعلام کرده‌اند شیوع ویروس کرونا اثرات قابل توجهی بر گردش مالی و فعالیت‌های اقتصادی آنها خواهد داشت. شرکت اپل در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرده 12درصد از ارزش بازار خود را در هفته شیوع ویروس کرونا از دست داده که علت آن تامین نشدن قطعات مورد نیاز ساخت محصولات نهایی در 43کشور طرف قرارداد با کارخانه‌های چینی بوده است.
آثار کرونا بر چین
به باور اقتصاددانان در ارزیابی آثار اقتصادی شیوع ویروس کرونا نمی‌توان از تجارب بحران‌های قبلی مانند شیوع ویروس سارس در سال 2003یا انفجار هسته‌ای فوکوشیما در سال 2011، استفاده کرد زیرا حالا اقتصاد چین، به‌مراتب، توسعه یافته‌تر شده و با اقتصاد جهان، آمیختگی بیشتری دارد. سهم چین در ارزش افزوده صنعت ساخت جهان در سال2003حدود 9درصد بود که در سال 2018به 28درصد رسیده است. به علاوه، امروزه در مقایسه با سال‌های 2003و 2011، زنجیره‌های ارزش جهانی گسترده‌تر و پیچیده‌تر هستند. اما تازه‌ترین گزارش‌ها نشان می‌دهد 938بنگاه در فهرست 1000 بنگاه برتر فورچون، دارای تامین‌کنندگانی در سطح یک و یا دو هستند که تحت‌تأثیر این ویروس قرار گرفته‌اند.
بلومبرگ براساس برخی داده‌های در دسترس از ارزش افزوده تجاری سازمان همکاری و توسعه اقتصادی OECD، شامل 35کشور متعهد به اصول اقتصاد آزاد، نقشه‌ای را از میزان اتکای اقتصادهای جهان به واردات کالاهای واسطه‌ای از چین ترسیم کرده؛ این اطلاعات نشان می‌دهد سهم واردات کالاهای وارداتی از چین به آمریکا نسبت به کل واردات در این کشور، 35درصد است. یعنی هر نوع کاهش تولید در چین منجر به کاهش تولید در آمریکا خواهد شد زیرا برای تولید بسیاری از کالاها در آمریکا نیاز به تامین قطعات کالاهای واسطه‌ای از طریق چین است.
یکی دیگر از پیامدهای منفی شیوع کرونا، محدود شدن دسترسی به کارگران به‌علت ایجاد شرایط قرنطینه‌ای در کارخانه‌ها و تلفات نیروی کار است. پس از شیوع کرونا بسیاری از شاغلان در منازل می‌مانند؛ طبق گزارش گروه مالی جفریز تا 80درصد از300میلیون نفر جمعیت مهاجر مستقر در چین، تا پایان فصل دوم 2020به کشورشان باز خواهند گشت و این موضوع اثرات زیادی در تولید و اقتصاد جهان خواهد داشت.
