تاب‌آوری
بیش‌فعالی؛ شیطنت یا اختلال؟
سمانه فرنیا ـ روانپزشک کودک و نوجوان
ـ پسرم حتی برای یک لحظه آرام نمی‌گیرد. همیشه در حال حرکت است. بدون فکر یا بدون توجه به پیامدها، کارهای خطرناک انجام می‌دهد. در همه‌کاری دخالت می‌کند. صبر و تحمل ندارد، وسط حرف می‌پرد. خوابش سبک و ناآرام است.
ـ دخترم ساعت‌ها پای تبلت و تلویزیون می‌نشیند اما در انجام تکالیف درسی و مسئولیت‌هایش حواس‌پرت و بی‌اراده است. دستورات یا پیغام‌ها را به سرعت فراموش می‌کند. اتاقش نامرتب و به هم ریخته است. کارهایش را در آخرین فرصت و بدون دقت انجام می‌دهد. اگرحواسش را جمع کند عالی است اما دل به درس نمی‌دهد.
جملات بالا شکایت‌های شایع والدین افراد دچار اختلال نقص توجه بیش‌فعالی است. اختلال کم‌توجهی‌ـ بیش‌فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی است که حدود 4تا 8درصد کودکان و نوجوانان را درگیر می‌کند. این اختلال در بسیاری از موارد با شیطنت طبیعی کودکان خردسال یا مراحل رشد نوجوانی اشتباه گرفته می‌شود. عوامل ژنتیک و ارثی، سابقه ابتلای والدین، بیماری‌های ما طی دوران بارداری و زایمان زودرس در بروز این اختلال دخیل شناخته شده‌اند. اگرچه به‌طورمیانگین نیمی از افراد تا بزرگسالی بهبود پیدا می‌کنند اما نیمه دیگر تا بزرگسالی همچنان علامت‌دار خواهند بود و درصورتی که درمان نشوند، دچار مشکل جدی در کارکرد تحصیلی، شغلی و خانوادگی خواهند شد. داروها نخستین گام درمان این اختلال هستند. تجویز دارو فقط توسط متخصص روانپزشک، بعد از ارزیابی دقیق کودک یا نوجوان و تأیید تشخیص انجام می‌شود. درمان دارویی در کنار درمان‌های غیر‌دارویی مناسب روی رشد و تکامل مغز کودکان و نوجوانان مبتلا اثرات مثبت می‌گذارد؛ درحالی‌که درمان نشدن منجر به کاهش حجم ماده سفید و نازک شدن قشر مغز می‌شود. بررسی‌ها نشان داده‌اند درمان زودهنگام از بسیاری عواقب اختلال ازجمله افسردگی، اضطراب، مصرف سیگار، الکل و مواد پیشگیری می‌کند.
