قطعه قطعه تا شمال

شبنم سید مجیدی_روزنامه نگار

آزادراه شماره 3 که با نام آزادراه تهران -شمال نیز شناخته می‌شود، جاده موازی جاده 59 یا همان جاده چالوس معروف و قدیمی است که سال‌هاست ساخت آن ادامه دارد. این آزادراه شامل 4قطعه می‌شود که شهر تهران را به شهرهای غربی استان مازندران وصل می‌کند. قطعه 4 و در واقع آخرین بخش این پروژه که مرزن‌آباد را به چالوس متصل می‌کند، در سال1391 افتتاح شد. قطعه یک نیز به طول 32کیلومتر بعد از 23سال در بهمن امسال به بهره‌برداری رسید. اما قطعات 2 و 3 (بخش اصلی و میانی جاده) همچنان در حال ساخت هستند. با آنکه در لایحه بودجه سال1398 زمان افتتاح این آزادراه سال1400 درنظر گرفته شد، اما با توجه به نیاز چند هزار میلیارد تومانی برای تکمیل پروژه و عدم‌موفقیت در جذب سرمایه‌گذار خارجی، بعید به‌نظر می‌رسد این اتفاق تا آن زمان رخ دهد. حتی رئیس سازمان مستضعفان گفته است که تنها قطعه 2 تا سال 1400 افتتاح خواهد شد و بهره‌برداری از قطعه 3 با توجه به سختی مسیر و هزینه‌بر بودن، فقط به‌دست چینی‌ها ممکن است و تا زمانی که آنها نتوانند وارد این پروژه شوند، تکمیل آن در ابهام باقی می‌ماند. چینی‌ها پیش از این و در سال1396 توافق کرده بودند که قطعه 3 را در طول 4سال تکمیل کنند، اما با آغاز دوباره تحریم‌ها این توافق نیز متوقف باقی ماند.

شرح مسیر آزادراه تهران- شمال
مسیر آزادراه از تقاطع غیرهمسطح با بزرگراه شهید همت و بزرگراه آزادگان شروع می‌شود و در امتداد دره کن پس از گذشتن از حاشیه روستای سولقان به‌تدریج از منطقه کوهستانی توچال عبور می‌کند، سپس توسط تونل بلند تالون، این رشته‌کوه را قطع کرده و در دامنه‌های شمالی آن در منطقه دوآب شهرستانک قرار می‌گیرد. از آن پس مسیر به موازات جاده قدیم کرج-چالوس امتداد می‌یابد و در دره سرهنگ وارد تونل البرز و در پل زنگوله خارج می‌شود. سپس با عبور از ارتفاعات البرز به موازات جاده موجود کرج-چالوس تا شهر چالوس ادامه می‌یابد و درنهایت با یک تقاطع غیرهمسطح به کمربندی چالوس-تنکابن متصل می‌شود.

1353
طرح اولیه ارائه و مطالعه ساخت آزادراه تهران- شمال آغاز شد.
1356
یک شرکت فرانسوی داوطلب احداث آزادراه با سرمایه خود طی ۵ سال بود و تنها شرطش وصول عوارض از وسایل نقلیه عبوری در مدت ۱۰ سال پس از بهره‌برداری از آزاد راه مذکور بود.
1373
طرح کالبدی منطقه گیلان و مازندران و مجموعه راهبردها و سیاست‌ها به تصویب شورای‌عالی معماری و شهرسازی رسید که در آن بر ساخت راه ارتباطی سریع میان تهران و غرب مازندران تأکید شد.
1375
چند پیمانکار داخلی و چینی مشغول ساخت آزادراه شدند. چینی‌ها تا زمانی که آزادراه به پیشرفت فیزیکی حدود ۱۷درصد رسید در این پروژه باقی ماندند.
1382
یک شرکت چینی برای مشارکت در ساخت قطعه‌ اول آزادراه تهران - شمال قراردادی به ارزش ۲۵۴میلیون دلار با وزارت راه و بنیاد مستضعفان(شرکای ساخت آزادراه) به امضا رساند.
1383
آغاز حفاری تونل البرز به طول 6400متر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و تخصصی‌ترین بخش‌های احداثی آزادراه
1384
به‌دلیل بروز مشکل در باز کردن LC توسط ایران، نارضایتی از مدیریت شرکت چینی و بسیاری عوامل دیگر، همکاری با شرکت چینی به نتیجه‌ای نرسید و پروژه به‌مدت 3سال متوقف ماند.
1387
تصویب 411میلیارد تومان اعتبار برای اجرای قطعه 2 آزادراه تهران- شمال و افتتاح تونل بزرگ البرز در مسیر آزادراه
1388
قرارداد دوباره‌ای میان وزارت راه و ترابری و بنیاد مستضعفان با کنسرسیوم STA چین به امضا رسید تا قطعه اول آزادراه سی‌وشش‌ماهه افتتاح شود.
1389
به گفته مدیرعامل شرکت آزادراه تهران- شمال، به‌دلیل عدم‌پرداخت بموقع از سوی وزارت راه تاکنون ساخت این پروژه به طول انجامیده است و پرداخت‌ها توسط دولت و بنیاد مستضعفان هیچ‌گاه به موقع و همزمان نبوده است.
1390
اکبر ترکان، وزیر اسبق راه و ترابری، بابت واگذاری ساخت آزادراه تهران- شمال به بنیاد مستضعفان ابراز پشیمانی کرد.
1391
حضور صدها کارگر چینی در پروژه ساخت آزادراه خبرساز شد.
1392
خسارات بسیاری به‌دلیل احداث این آزادراه به منطقه چالوس و به‌خصوص جنگل‌ها وارد شد که برآوردهای سازمان جنگل‌ها، میزان این خسارت را بیش از ده‌ها میلیارد تومان نشان می‌داد.
1393
عملیات اجرایی قطعات یک و 2 بدون وقفه از این سال جدی گرفته شد و ماهانه پیشرفت 1.5درصدی به ثبت رسید.
1393
محمدباقر صدوق، از چهره‌های ماندگار محیط‌زیست کشور، پروژه آزاد راه تهران-شمال را اشتباه بزرگ سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور خواند؛ پروژه‌ای که به گفته او باعث شد تا 6شهر کشور برای احداث آن حذف شوند.
1396
مذاکرات مسئولان با یک شرکت متخصص چینی برای طراحی، اجرا و فاینانس قطعه سوم آزادراه تهران -شمال آغاز و تفاهمات لازم انجام شد تا این قطعه در یک منطقه سخت کوهستانی در طول ۴ سال ساخته شود.
1397
بهره برداری از قطعه یک با توجه به برخی از مشکلات ایجادشده ناشی از تحریم‌ها به تعویق افتاد و سرنوشت قطعه 3 در ابهام قرار گرفت.
1398
 پرویز فتاح رئیس بنیاد مستضعفان در دی‌ماه اعلام کرد: یک مسیر از قطعه دوم آزادراه تهران-شمال تا سال 1400زیر بار ترافیکی می‌رود اما کاری با قطعه سوم نداریم و اگر تحریم‌ها برطرف شود چینی‌ها این آزادراه را تکمیل می‌کنند.
 حسن روحانی، رئیس‌جمهور، در روز 22بهمن دستور بهره‌برداری آزمایشی از قطعه یک آزادراه را صادر کرد.
  23و 24بهمن طرح آزمایشی تردد در آزادراه تهران شمال به‌صورت رایگان اجرا شد.
  شنیده‌ها حاکی از آن است که نرخ عوارض قطعه یک زیر ۵۰ هزار تومان تعیین شده است.
  نیمه اول اسفند زمان افتتاح قطعی پروژه قطعه یک آزادراه تهران - شمال اعلام شده است.

مزیت ها
 ایمنی بسیار بالای این جاده در مقایسه با جاده پرمخاطره قدیم.
 کاهش 35درصدی مصرف سوخت نسبت به جاده موجود.
  کاهش 1.5 ساعته مسیر حرکت تهران به شمال.
  با افتتاح قطعه یک آزادراه، گلوگاه‌های ترافیکی باز می‌شوند.
  از بین رفتن ترافیک‌های طولانی در مسیرهای تهران تا کرج و کرج تا چالوس .
  این آزادراه بخشی از «آزادراه سراسری شمال-جنوب» است.
  آزادراه شمال-جنوب، کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی دریای خزر با خلیج‌فارس به‌شمار می‌آید.
  آزادراه در ترانزیت منطقه نقش عمده‌ای را برعهده خواهد داشت.
  توسعه و رونق اقتصادی و اجتماعی استان‌های شمالی کشور.



تونل تالون
تونل تالون یا تونل شماره 16 بلندترین تونل منطقه یک آزادراه تهران- شمال و طولانی‌ترین تونل جاده‌ای کشور به شمار می‌آید که به بهره‌برداری رسیده است. این تونل به طول تقریبی 4970متر در کیلومتر 21مسیر و در مجاورت روستای تالون در استان البرز واقع شده است. برای نخستین‌بار در تونل‌های کشور از سقف دوم برای تامین تجهیزات و تهویه تونل استفاده شده است. ضمناً این تونل شامل 3تونل مجزای رفت، برگشت و سرویس است.



تونل البرز
طولانی‌ترین تونل مسیر آزادراه به طول بیش از 6کیلومتر که زیر کوه کندوان و در منطقه 2آزادراه قرار دارد به‌دلیل شرایط خاص کاری، یکی از پروژه‌های منحصر به‌فرد ساخت آزادراه به شمار می‌آید. این تونل که از سوی شرکت تالون در حال ساخت است، باعث می‌شود 14کیلومتر از خطرناک‌ترین و برف‌گیرترین نقاط جاده فعلی کرج-چالوس یعنی گردنه‌های کندوان به آزادراه تبدیل شود. در این پروژه برای نخستین‌بار از دستگاه T.B.M که توسط متخصصان فنی ایرانی و با هدایت متخصصان خارجی مونتاژ شده بود، برای حفاری استفاده شد.