نخستین نمایش لیست سیاه

یک روز پس از قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه FATF ارزش هر دلار آمریکا با 7درصد رشد در یک روز به 15هزارو 400تومان رسید و بالاترین رکورد را در سال 98ثبت کرد. دیروز همچنین قیمت هر دلار آمریکا تا ساعت 17تا مرز 15هزارو 900تومان هم پیشروی کرد و قیمت هر سکه بهار آزادی به 6میلیون تومان رسید و ارزش سهام بانک‌ها در بورس سقوط کرد.

به گزارش همشهری، روز جمعه گروه ویژه اقدام مالی موسوم به FATF، ایران را به‌دلیل منطبق نبودن با هنجار‌های بین‌المللی مقابله با تامین مالی تروریسم به لیست سیاه بازگرداند.برخلاف آنچه قبلا وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرده بودند قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی یا FATF به رشد  قیمت دلار و کاهش ارزش ریال منجر شد. قبلا عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی گفته بود: نوسان‌های اخیر قیمت ارز به‌دلیل این است که برخی به بهانه برگزاری جلسه FATF تلاش می‌کنند در بازار ارز التهاب ایجاد کنند. این موضوع تأثیری بر این بازار نخواهد داشت و قیمت دلار به زیر 14هزار تومان بازمی‌گردد. وزیر اقتصاد هم به موازات این سخنان گفته بود که نام ایران در لیست سیاه قرار نمی‌گیرد. با وجود این اظهارنظر‌ها دیروز و پس از آنکه نام ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفت قیمت همه ارزها از دلار گرفته تا یورو، پوند، ین، درهم و یوان با رشد مواجه شدند و به‌دنبال آن قیمت طلا و سکه هم با رشد مواجه شد.

رالی قیمت‌ها در چهارراه استانبول
در مبادلات دیروز قیمت هر دلار آمریکا با 1000تومان رشد معادل 7درصد رشد کرد و از 14هزارو 400تومان به 15هزارو 400تومان تا لحظه تنظیم این گزارش رسید.این بالاترین قیمت دلار از ابتدای سال تاکنون تلقی می‌شود. دیروز قیمت هر دلار آمریکا در ساعت 17تا مرز 15هزارو 900تومان هم پیشروی کرد اما پس از آن اندکی از التهاب بازار کاسته شد و قیمت هر دلار آمریکا تا مرز 15هزارو 400تومان عقب‌نشینی کرد. گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که علت عقب‌نشینی دلار افزایش عرضه ارز از مسیر بانک مرکزی از ساعت 5بعد از ظهر به بعد بود.
 به موازات رشد قیمت دلار دیروز قیمت طلا و سکه هم با رشد مواجه شدند به‌طوری که قیمت هر گرم طلای 18عیار دیروز تا محدوده 601هزار تومان پیشروی کرد. قیمت هر گرم طلای آب شده هم با رشد قابل توجهی به 260هزار تومان رسید. همزمان قیمت هر سکه بهار آزادی هم دیروز و تا لحظه تنظیم این گزارش تا محدوده 6میلیون تومان پیشروی کرد. از نظر اقتصادی قیمت طلا از قیمت دلار تأثیر می‌پذیرد و رشد قیمت دلار به افزایش قیمت طلا و سکه منجر می‌شود.

نزول سهام بانک‌ها در بورس
همزمان با رشد قیمت طلا و ارز ارزش سهام بانک‌ها در بورس نیز با نزول مواجه شدند زیرا به زعم سهامداران قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه FATF اندک مراوادات ارزی بانک‌های ایرانی با بانک‌های جهانی را از بین خواهد برد. در مبادلات روز گذشته شاخص کل بورس تهران درهمان آغاز معاملات با 2درصد افت معادل 11هزارو 500واحد کاهش مواجه شد اما بعد از آن با حمایت سهامداران حقوقی شاخص کل بورس تهران به روال طبیعی خود بازگشت و در نهایت با 0.65درصد رشد به‌کار خود پایان داد با این حال دیروز ارزش سهام بانک‌ها تحت‌تأثیر خبر قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه FATF با نزول مواجه شدند و قیمت سهام بانک‌های صادرات، تجارت، ملت، پارسیان، پاسارگاد، اقتصاد نوین، کارآفرین، خاورمیانه و بانک سینا به‌طور میانگین بین یک تا 5درصد افت کردند. به لحاظ اقتصادی با وجود اینکه ارتباط بانک‌های ایرانی با بانک‌های خارجی قطع است اما اگر سطح روابط ارزی بانک‌های ایرانی را با بانک‌های خارجی کمتر از 5درصد درنظر بگیریم قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه FATF می‌تواند این روابط محدود را، محدود‌تر هم بکند. با افزایش محدودیت‌های بیشتر در نقل و انتقال‌های ارزی ایران با سایر کشور‌ها از یک طرف عملکرد اقتصادی بانک‌ها تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد و از طرف دیگر جریان ورود ارز محدود‌تر می‌شود.

دلایل نوسان 
به‌طور کلی بخشی از دلایل نوسان در بازار ارز ناشی از کاهش ارزش پول ملی و بخش دیگر ناشی از عرضه و تقاضاست. گذشته از آنکه تورم 40درصدی و کاهش ذخایر ارزی ایران ناشی از کاهش فروش نفت، تحت‌تأثیر تحریم‌ها نیز در افزایش قیمت ارز تأثیر دارد. مستندات موجود نشان می‌دهد هم‌اکنون بخش زیادی از دلایل رشد قیمت ارز ناشی از نامتعادل شدن کفه عرضه و تقاضا در بازار است زیرا روزبه‌روز محدودیت‌های تازه‌تری دربرابر مسیر ورود ارز به کشور ایجاد می‌شود حالا بیم آن می‌رود که با قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه FATF جریانات ورودی ارز به ایران با محدودیت‌های بیشتری مواجه شود. پیش از این رئیس‌کل بانک مرکزی درباره روند مراودات ارزی بانک‌های ایرانی گفته بود: درشرایط فعلی که اغلب بانک‌های خارجی به‌دلیل تشدید تحریم‌های آمریکا، همکاری لازم با بانک‌های ایران را ندارند و تبادلات ارزی ما از طریق مکانیسم‌های بانکی جایگزین و غیرقابل تحریم انجام می‌شود، تصمیم FATF نمی‌تواند تأثیر قابل توجهی بر شرایط ارزی داشته باشد.
با وجودگفته‌های رئیس‌کل بانک مرکزی فعالان بازار بر این باورند که قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه FATF در واقع بسته شدن آخرین روزنه‌های امید در انجام مراودات و تبادلات ارزی محدود ایران با جهان خارج است و می‌تواند جریان ورود ارز به کشور را با محدودیت‌های تازه‌تری مواجه کند، به‌ویژه آنکه به‌نظر می‌رسد از این پس بانک‌های شرکای تجاری ایران ازجمله ترکیه، چین و روسیه نیز تحت‌تأثیر این رویداد روابط مالی خود را با بانک‌های ایران محدودتر کنند. هم‌اکنون بخش زیادی از مراودات ارزی بانک‌های ایرانی از طریق شرکای تجاری ایران و برخی مجاری مالی ناشناخته انجام می‌شود بنابر این چنانچه قرار باشد روزنه‌های موجود نیز بسته شود، جریان ورود ارز به کشور به‌شدت محدود می‌شود و کفه عرضه و تقاضا در بازار ارز با محدودیت‌های بیشتری مواجه خواهد شد.

کارشناسان چه می‌گویند؟
همزمان با افزایش قیمت ارز ناشی از قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی FATF مهدی پازوکی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه مردم باید بدانند که چه کسانی باعث کاهش ارزش پول ملی آنها می‌شوند گفت: ما با این تصمیمات ممکن است به سمت کره‌شمالی‌شدن پیش برویم. حالا زمان پاسخگویی مجمع تشخیص مصلحت نظام است. طرز تفکری وجود دارد که معتقد است باید دور ایران دیوار کشید این طرز فکر قطعاً نمی‌تواند موجب پیشرفت و توسعه کشور شود. او ادامه‌ داد: من می‌پذیرم که مشکلات ما با FATF برطرف نمی‌شود اما با این تصمیم می‌توانستیم به جامعه جهانی سیگنال مثبت بدهیم، حالا با این تصمیم دوباره سیگنال منفی به جهان صادر کردیم.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین هم گفت: چون بیشتر تجارت ما از مبادی غیربانکی انجام می‌شود، از همین رو در کوتاه‌مدت نگران‌کننده نیست البته نباید فراموش کرد که این موضوع اثر روانی بسیار بالایی نیز دارد یعنی شرکت‌ها و کشورهایی که تا امروز حاضر به همکاری با ما بودند، امکان دارد ترس‌شان افزایش یابد و سطح تعامل با ما را کاهش دهند. او با تأکید بر اینکه گروهی براساس نگاه سیاسی باور داشتند نباید FATF را بپذیریم توضیح داد: کسانی که در تشخیص مصلحت نظام حضور دارند حتماً عواقب این تصمیم را می‌دانند و مسئولیت آن را می‌پذیرند. البته به‌نظرم خوب است که دلایل تصمیم خود را به مردم بگویند.
حریری افزود: هیچ یک از کارشناسان اقتصادی باتجربه به جز تعدادی کارشناسان جوان و جویای نام، در ضرورت پذیرش FATF شکی نداشتند اما حتما سیاستمداران مخالف عواقب آن را می‌دانستند که این تصمیم را گرفتند. وحید شهری‌شقاقی، دیگر کارشناس اقتصادی اما نظر دیگری درباره ورود ایران به لیست سیاه FATF دارد و معتقد است: تغییرات بازار ارز ربطی به بحث FATF ندارد و اینکه فشار بر بازار  ارز وارد است به‌دلیل کسری تراز ارزی کشور و مشکلاتی است که بر سر تجارت با چین پس از وقوع کرونا وجود دارد.

    خوشحالی جان بولتون 

جان بولتون، مشاور امنیت ملی پیشین آمریکا در حساب توییترش مدعی شد: خوشحالم که FATF برای بانک‌ها و معامله‌گران با ایران محدودیت‌های مالی سخت‌تری وضع کرد. به درستی دارند برای ایران در حد کره‌شمالی محدودیت ایجاد می‌کنند. فشار حداکثری تنها وقتی جواب می‌دهد که کامل انجام شود.