هیپنوتیزم

مهدی پوراصغر ـ روانپزشک

کلمه هیپنوز از ریشه لاتین «هیپنو» که به معنی «خواب» است اتخاذ شده و «آگاهی از محیط» هم حین خواب و هم در هیپنوتیزم کاهش می‌یابد. اما برخلاف تصور عامه، هیپنوتیزم «خواب» نیست، بلکه حالت تمرکزیافته‌ای از هوشیاری است که طی آن توجه فرد روی موضوع خاصی متمرکز می‌شود، پذیرش ذهن بالا می‌رود و میزان آگاهی وی از محیط، کاهش می‌یابد. یعنی اگرچه شخص، هوشیاری‌اش را حفظ می‌کند ولی این هوشیاری و آگاهی، روی موضوعات خاصی که توسط درمانگر در جهت اهداف درمانی ارائه می‌شوند، متمرکز می‌شود. 
در حالت خلسه هیپنوتیزمی، ذهنِ نقاد فرد موقتا به حالت تعلیق درمی‌آید؛ یعنی پیام‌هایی که در این حالت توسط درمانگر به ذهنِ ناخودآگاه ارسال می‌شود، بدون بررسی موشکافانه، پذیرفته می‌شود. برخی به اشتباه تصور می‌کنند که هیپنوتیزم خطرناک بوده یا فقط افراد ضعیف هیپنوتیزم می‌شوند، درصورتی‌ که اگرچه ظرفیت تجربه هیپنوز به‌صورت قابل توجهی بین افراد مختلف، فرق دارد اما پدیده‌های هیپنوتیزمی به‌صورت خودبه‌خود نیز در زندگی روزمره رخ می‌دهد. مثلا هنگامی که حین رانندگی کاملا غرق افکار خود هستید یا محو تماشای فیلم یا خواندن یک کتاب هستید و متوجه گذر زمان نبوده یا به اطراف توجه چندانی ندارید، در واقع به‌نوعی در حال تجربه خلسه هیپنوتیزمی هستید. 
متأسفانه از قابلیت هیپنوتیزم‌پذیری ذهن گاهی برای انجام حرکات نمایشی توسط افراد غیردرمانگر استفاده می‌شود که رفتاری غیرحرفه‌ای است.
 امروزه در مراکز علمی دنیا و توسط متخصصان مربوطه از قابلیت هیپنوتیزم‌پذیری ذهن در بسیاری موارد از قبیل درمان اختلالات اضطرابی، افسردگی، کنترل دردهای جسمی، رفع اعتیاد و رفتارهای عادتی، بهبود مشکلات جنسی و بدخوابی و بسیاری موارد دیگر بهره‌برداری می‌شود.