درشهر
راهی برای احیای کتاب‌ها و نشریات قدیمی در شهر
گزارشی از وضعیت کتاب‌ها و نشریات قدیمی در سطح شهر که به زباله تبدیل می‌شوند
پریسا امیرقاسم‌خانی _ خبر‌نگار
در عصر جدید با ورود به فضای مجازی، مردم کمتر کتاب می‌خوانند. دیگر کمتر کسی است که رمان‌های چند جلدی کلیدر را در دست‌هایش بگیرد و ساعت‌ها محو خواندن شود. این روزها شاید ذهن آرامی که با قصه‌ها روزگار بگذراند، کم شده‌است. در دنیای واقعی و شهرهای واقعی اتفاقی تازه افتاده است. هرازگاهی پشت در خانه‌های شهر، کتاب‌های قدیمی را می‌بینید که به جرم فرسوده شدن به‌عنوان نخستین وسایل اضافی هر خانه‌ای بیرون گذاشته می‌شوند و منتظر هستند تا رفتگران آنها را به سمت سطل‌های زباله هدایت کنند؛ منابعی که گاهی ارزش معنایی و محتوایی آنها بی‌نهایت است. در میان آنها صفحات نشریاتی را هم می‌بینید که به‌عنوان یک سند و مدرک مستند از مقطع تاریخی شهر اهمیت دارند.
سواد کیلویی چند؟
روی یکی از سایت‌های مجازی کلیک می‌کنم... . با وارد کردن واژه کتاب در قسمت جست‌وجو در کمتر از صدم ثانیه با انبوهی از آگهی‌هایی روبه‌رو می‌شوم که کتاب‌ها و نشریات را برای فروش گذاشته‌اند؛ کتاب‌ها و نشریاتی که شانس این را پیدا کرده‌اند به سمت سطل‌های زباله هدایت نشوند و فقط منبعی برای درآمد بیشتر باشند. خریدار ضایعات کاغذ باطله، پرونده‌های اداری، کتاب، مجله، کتاب کمیاب اشعار داوری شیرازی شاعر دوران قاجار، کتاب‌های نظام قدیم، انسانی، کتاب نفیس پیامبر و دیوانه از جبران خلیل جبران و... با چند نفر از آگهی‌دهندگان تماس می‌گیرم کتاب‌ها از کیلویی 1000تا 2000تومان و نشریات 4000تا 5000خرید و فروش می‌شوند و کتاب‌های نفیس از 20هزار تومان به بالاتر هم می‌رسند. وقتی دلیل گرانی نشریات را جویا می‌شوم، علت آن را استفاده از نشریات به‌عنوان دستمال سفره یا خانه‌تکانی عید و... می‌گویند. کتاب‌ها هم خمیر می‌شوند.
20میلیون تومان و بالاتر
«...کتاب‌های قدیمی 2دسته هستند؛ یکسری کتاب‌هایی که چاپ سنگی و مربوط به دوره قاجار است و یک‌دسته کتاب‌هایی که مربوط به دوران پهلوی است، ولی در هر دو دسته از کتاب‌ها آنچه اهمیت دارد و ارزش آن را بیشتر می‌کند، کمیاب بودن کتاب و چاپ نشدن آن است که می‌تواند به دلایل مختلف ازجمله تأیید نشدن چاپ قدیمی منبع از طرف وزارت ارشاد باشد.» علی رستمی یکی از فروشندگان کتاب‌های قدیمی ادامه می‌دهد: «این دسته از کتاب‌ها یا نشریات قدیمی فرقی نمی‌کند، زمانی ارزش پیدا می‌کنند که متقاضی داشته باشند. از بسیاری از این منابع به‌عنوان کلکسیون استفاده می‌شود و اغلب آنها در حوزه‌های مختلف مانند تاریخ، علوم غریبه، ادبیات، نجوم، طب سنتی و... هستند. همچنین باید ویژگی‌های دیگری مانند لب پر نشدن، تغییر نکردن رنگ و... داشته باشند. یک علت دیگر که باعث زیاد شدن متقاضی منابع قدیمی می‌شود این است که برای خریدار حکم نوستالژیک را دارد و یادآور خاطرات قدیم است؛ برای همین حاضر هستند این کتاب‌ها را به قیمت بالاتری خریداری کنند. قیمت‌ها از 20هزار تومان شروع می‌شود و به 20میلیون تومان و بالاتر هم می‌رسد. بسیاری از این منابع نفیس با قیمت بالا توسط خریداران به خارج از کشور منتقل می‌شوند.
ایده دکه‌های منابع قدیمی
به‌نظر می‌آید مدیریت شهری در بخش پسماند باید در این زمینه پیشگام باشد و در جمع‌آوری منابع قدیمی و باارزش شهر اقدام کند. تهران نیاز به دکه‌هایی دارد که منابع قدیمی شهر، توسط پسماند از شهروندان خریداری شده و بعد از احیا، از آنها به‌عنوان منابعی برای آیندگان استفاده شود، ولی هنوز چنین دکه‌هایی در سطح شهر رویت نشده و برنامه‌ای در این خصوص به‌صورت عینی مشاهده نشده است که همین باعث زوال بسیاری از منابع با ارزش یا در نهایت داغ شدن بازار دلالی در این زمینه می‌شود. این منابع در بسیاری از مراکز فرهنگی شهر نیز وجود دارند؛ مراکزی که زیر خروارها غبار در حال از بین رفتن هستند؛ ازجمله تئاتر نصر و... تصویر اسناد، نشریات و کتاب‌های در حال زوال تئاتر نصر که بعد از بازگشایی تئاتر به‌مدت محدود در معرض دید عموم قرار گرفت، می‌تواند زیر سقف یکی از مراکز فرهنگی شهر یا در کوچه‌ها و پس‌کوچه‌های شهر در حال تکرار باشد.
در همینه زمینه :
