ظرفیت تا درآمد زیرساخت می‌خواهد

ایمان مهدی‌زاده ـ  پژوهشگر توسعه پایدار

حوزه گردشگری که ساده‌ترین روش درآمد در حوزه خدمات محسوب می‌شود و رضایت عمومی معیشتی را به‌دنبال دارد، صرفا یک ظرفیت به‌حساب می‌آید و نباید بدون زیرساخت‌های لازم آن را در ردیف درآمدهای زودبازده قرارداد. سابقه تمدنی از یک‌سو و طبیعت بکر پرگستره ایران زیبا همواره ظرفیت پذیرش گردشگران قابل توجهی را دارد اما برای رسیدن این پتانسل به پول در قالب پایدار نیاز به یک‌سری زیرساخت‌های عمومی داریم. جدای از ناوگان حمل‌ونقل عمومی غیرقابل اعتماد و جاده‌های پرحادثه که نیاز به بازنگری و مطالعه فرهنگی و روانِ جامعه دارد، آموزش و مهارت‌های مختلف در بخش ظرفیت‌ها نیز از الزامات به‌شمار می‌آید.
مدیران و مسئولانی که مدام، شعار ظرفیت‌های گردشگری را در برنامه‌های مختلف عنوان می‌کنند بدون درنظرگرفتن زیرساخت‌های موجود که علاوه بر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری نیاز به اصلاح ریشه‌ای‌تر در بخش قانون دارد، صرفا سخن ظرفیت‌ها را پیش می‌کشند. در حالی به تعطیلات سال جدید و سفرهای نوروزی نزدیک می‌شویم که علاوه بر گرانی سفر، امنیت جاده‌ها و رسیدگی‌های دولتی هنگام سیل و زلزله، اشتیاق شهروندان را به سفر کم و کمتر کرده‌است. یکی از ظرفیت‌های گردشگری در ایران گردشگری داخلی ا‌ست. همان روزگار جدایی از زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پیوستن به سازمان میراث فرهنگی به‌عنوان سازمانی نواستقلال یافته، شعار مدیران، بهره‌برداری از ظرفیت‌های گردشگری داخلی بود و برای توسعه سمبلیک آن اقدام‌های شعارگونه‌ای انجام شد تا این سازمان کوچک به یکی از ظرفیت‌هایش یعنی وزارت در کابینه رسید. اما ورودی‌های گردشگری افزایشی نداشت. همگام با بزرگ‌شدن گردشگری در دولت، حجم سفرهای داخلی کاهش یافت. گردشگری و صنایع‌دستی یکی از بهترین فرصت‌های اشتغال‌زایی به‌شمار می‌رود اما تا وقتی سیاست‌های کلی و قوانین خاک‌خورده در مجلس شورای اسلامی بازنگری و نونگاری نشود هیچ چرخ قابل اعتنایی در اقتصاد گردشگری نمی‌چرخد. یکی از سیاست‌ها و مسئولیت‌های دولت‌ها در جوامع توسعه‌یافته، فراهم‌آوردن امکانات سفر برای شهروندان است. این مهم موجب می‌شود علاوه بر افزایش مهارت‌های فردی، بازدهی شغلی شهروندانش بیشتر شود. در واقع ایران ظرفیت حرکت در مسیر توسعه پایدار را دارد اما برای نیل به این هدف اراده‌ای ملی نیاز است که نوبینی قانون توسط نمایندگان مجلس براساس شاخص‌های مطالعه‌شده جهانی، یکی از پایه‌های توسعه متوازن به‌حساب می‌آید.