بِهارِه لالهِ زارِ مِن نَمیرِم
گفت و گوی بهاری با «محمدرضا اسحاقی» راوی موسیقی خنیاگری و دوتار مازندران
وحید استرون|خبرنگار:
در چند سال اخیر به واسطه پخش سریال «پایتخت» در ایام نوروز، مردم ایران با هنر استاد «محمدرضا اسحاقی» آشنا شدند و این اتفاق یکبار دیگر مهجوریت و نداشتن رسانه را برای معرفی اهالی موسیقی نواحی یادآوری می کند.
در حالی که اگر امثال اسحاقی در رسانه ملی دارای برنامه ای برای معرفی شان بودند حالا همه مردم ایران - مانند خیلی از علاقه مندان به موسیقی شرق در دنیا اسحاقی را می شناختند. بگذریم... صحبت از نوروز است و استانی مانند مازندران همواره با آیین ها و تنوع موسیقی در این امر رو به رو بوده است.
نوروز برای مردم خطه سبز مازندران سراسر نور و رنگ است و مردم از شوق بازگشت بهار با موسیقی محلی به پیشواز آن می روند و در این بین مقام های کهنی از این موسیقی به یادگار مانده که حالا به وسیله بزرگانی همچون «محمدرضا اسحاقی گرجی» روایت می شود. او در فصل پاییز سال 1326 در روستای گرجی محله شهرستان بهشهر به دنیا آمد.
در سال ۱۳۶۴ به جشنواره فجر دعوت شد و فعالیت موسیقیاش را به صورت رسمی و جدی آغاز کرد. او آخرین راوی موسیقی خنیاگری مازندران است و البته خودش چندان از این عنوان رضایتی ندارد. فرا رسیدن بهار بهانه ای شد تا با این هنرمند بین المللی موسیقی نواحی گفت و گوی متفاوتی داشته باشیم.
از مقام های کهن منطقه مازندران بحثمان را آغاز کنیم؛ هنرمند و نوازندگان مازندرانی با چه مقامهایی به پیشواز نوروز می روند؟
ما دو مقام مشهور داریم به نام «نوروزخوانی» و «بهار هم که وقت عاشقی است». برای مردم مازندران به واقع نوروز وقت عاشقی است؛ من بارها در دشت های مازندران برای مردم نوروز خوانی کرده ام و یک دو بیتی دارم که با دوتار همواره آن را می خوانم «بهار لاله زار من نمیرم/ آخ تابستون وقت کار من نمیرم/ نازنین یار/ ای پاییز جان»
برای نوروز امسال چه برنامه ای دارید؟
برای لحظات تحویل سال در تلویزیون سمنان اجرای موسیقی خواهم داشت. سمنانی ها معمولا مازندرانی صحبت می کنند و ارزش زیادی برای موسیقی مازندران قائل هستند.
در زادگاه شما (گرجی محله) نوروز به چه شکل است؟
موسیقی نوروز برای این مردم تنها برای عید نیست. در این منطقه چون سبز است همواره به بهانه های مختلف مقام های نوروزی را اجرا میکنند. اما در گذشته و در ایام عید به یاد دارم که نوروزخوانها به در منازل می آمدند، عید را نوید می دادند و اشعار بهاریمیخواندند. آن زمان«پول» عیدی نمی دادند. اگر یک تخم مرغ رنگی هدیه می دادند این برای ما یک دنیا می ارزید.
معمولا عیدهای نوروز کجا هستید و چه کار می کنید؟
معمولا منزل هستم. چرا که بسیاری از مردم به منزل ما می آیند. کنار منزلمان بنای کاملا سنتی و اصیلی را ساخته ام و برخی مواقع برای مردم و گردشگران دوتار می زنم.
دغدغه ای در نوروز دارید؟
در اینجا رسم است که ما در نوروز شیرینی های محلی خود رامی پزیم و یک حلوای محلی به نام «اسپلوا» (یعنی حلوای سفید) درست می کنیم که بسیار خوشمزه است. این حلوا حتی با گذشت سه ماه هم خراب نمی شود. ما بارها پیشنهاد داده ایم که این حلوا به عنوان سوغات رسمی مازندران معرفی شود؛ مانند سوهان برای قم و گز برای اصفهان. این حلوا البته کمی گران است، چون با صد عدد سفیده تخم مرغ و شیره خرمالو تهیه می شود که 10 ساعت باید آن را هم زد و پخت آن بسیار دشوار است. یک مرد تنومند باید بالای دیگ آن را هم بزند.اسپلوا را با دست نمی توان شکست، معمولا با انبر آن را تکه تکه میکنند و مثل قدیم که به جای قند استفاده میکردند،میخورند.