اضمحلال آرژانتین

«4دسته کشور در جهان وجود دارند؛ کشورهای توسعه‌یافته، کشورهای توسعه‌نیافته، ژاپن و آرژانتین». سال‌ها پیش سایمون کوزنتس- اقتصاددان مشهور و برنده جایزه نوبل- پدیده آرژانتین را چنین توصیف کرده بود تا صحه بر پیچیدگی‌های اقتصاد آرژانتین گذاشته باشد. آرژانتین در سال‌هایی نه چندان دور، ‌کشوری مولد با درآمد سرانه بالا بود. در پایان قرن نوزدهم میلادی، برتری نسبی در صادرات محصولات کشاورزی، کیفیت زندگی آرژانتینی‌ها را بالا برده بود و ثبات در اقتصاد یکی از فاکتورهای انکار‌نشدنی در اقتصاد این کشور به شمار می‌رفت. آرژانتین، کشوری توسعه‌یافته بود که در ابتدای قرن بیستم در زمره 5کشور ثروتمند جهان قرار داشت.
اما ورق با قدرت‌گرفتن دولت خوان پرون برگشت و با اتخاذ سیاست صنعتی کردن از طریق جایگزینی واردات، اقتصاد این کشور وارد مرحله افول و بی‌ثباتی شدیدی شد. صادرات کشاورزی از دهه۱۹۵۰ میلادی رو به کاهش رفت و شرایط مبادله تجاری به‌شدت به زیان بخش کشاورزی تغییر داده شد تا فرایند صنعتی‌شدن تسهیل شود. از سوی دیگر افزایش هزینه‌های دولتی برای تامین مالی سرمایه‌گذاری در بخش صنعت به کسری بودجه شدید دولت و در نتیجه بروز تورم و بی‌ثباتی اقتصاد کلان انجامید.
حالا دیگر سال‌هاست که اقتصاد آرژانتین بحران‌های مختلفی را تجربه می‌کند. در سال 2017 آرژانتینی‌ها با نرخ تورم 24درصدی دست و پنجه نرم می‌کردند و رشد اقتصادی 2.7درصدی را تجربه کرده بودند. در اما بر این پاشنه نچرخید و اقتصاد این کشور بعد از مدتی دوباره در سراشیبی سقوط افتاد. تورم 47درصدی سال 2018 و 54درصدی سال 2019 از بی‌سابقه‌ترین نرخ‌های تورم در 25سال گذشته این کشور است.

از عرش تا فرش...
در سال‌های پایانی قرن بیستم که درآمد کشور آرژانتین بسیار بالا بود، مثل خیلی دیگر از جوامع امروزی، توزیع ثروت به شکل درست انجام نمی‌شد. اقشاری مانند زمین‌داران از بقیه ثروتمندتر بودند و در مقابل، قشر‌های دیگر مانند کارگران و کشاورزان (که خود منبع تولید ثروت بودند) در فقر نسبی زندگی می‌کردند. در آن سال‌ها آرژانتین می‌توانست با اتخاذ سیاست‌های درست، خدمات اجتماعی را به نحو بهتر و وسیع‌تری در اختیار اقشار کم درآمد قرار دهد. شرایط اجتماعی و اقتصادی آرژانتین اما به‌خاطر اختلاف‌های داخلی و سردرگمی در سیاست خارجی کم‌کم حالت متزلزلی به‌خود گرفت. از سوی دیگر، نگرانی قوت گرفتن کمونیسم در منطقه توجه آمریکا را به‌خود جلب کرد و عدم‌وجود حکومت قانون و دمکراسی و بی‌تفاوتی طبقات متوسط و بیرون ماندن این گروه‌ها از معادلات سیاسی و فضاهای اینچنینی پای دخالت بیگانه را در امور این کشور باز کرد. در چنین شرایط اجتماعی پربحرانی یک کودتای نظامی، دولت موجود را سرنگون کرد. در سال 1943 دولت رامون کاستیلو سرنگون شد و حکومت نظامی بر سر کار آمد. پوپولیسم در آرژانتین از همان سال متولد شد. حکومتی نظامی تلاش می‌کرد با تحریک احساسات عوام‌الناس از طریق وعده و قول بهروزی و بهره‌مند کردن طبقات فرودست، برای خود اعتبار بخرد. ابتدا رهبران کودتا با یکدیگر به جنگ قدرت مشغول شدند تا بالاخره قدرت کامل منسجم شد. به این واسطه، سرکوب اساتید دانشگاه، روزنامه‌نگاران و روشنفکران جامعه آغاز شد. محتوای کتاب‌های درسی تغییر کرد و اقتصاد کشور دوباره پی‌ریزی شد. سیاست اقتصادی نظامیان بر آن بود که با پیگیری خودکفایی صنعتی، در صادرات و واردات محدودیت ایجاد و با ارائه یارانه به شکل موقت به تولیدکننده و مصرف‌کننده مسکن تزریق کنند. به واسطه این سیاست‌ها تجارت خارجی کشور دچار مشکل شد.
پس از دوران کشمکش داخلی نظامیان، یک سرهنگ کاریزماتیک به نام خوان پرون که در کودتا نقش داشت به‌تدریج به مقامات بالاتر رسید و قدرت را به‌دست گرفت؛ آرژانتین یک گام دیگر به سقوط اقتصادی نزدیک شد. بی‌اعتمادی نسبت به آینده اقتصاد آرژانتین و جذاب شدن دارایی‌های دلاری باعث بحران تراز پرداخت‌ها در این کشور شد. نرخ ارز در آرژانتین به‌شدت افزایش یافت و با خود موجی از گرانی کالاها و تورم را به همراه آورد.

مشکل آرژانتین چیست؟ 
تراز تجاری منفی، تورمی لجوج، پول ملی کم‌ارزش و بهره وام بسیار بالا مواردی است که اقتصاد آرژانتین با آن دست و پنجه نرم می‌کند. چندی پیش این کشور از صندوق بین‌المللی پول که مسئول رسیدگی به چنین شرایطی است، تقاضای کمک کرد. بین کشورهای در حال توسعه، آرژانتین با 64درصد بدهی خارجی مواجه است. این بدهی شامل بخش‌های دولتی و خصوصی آرژانتین می‌شود.
امروز یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که این کشور آمریکای لاتین با آن مواجه شده بالا بودن نرخ بهره است. هم‌اکنون نرخ بهره در آرژانتین حدود 60درصد است و با این وضعیت هیچ تجارتی نمی‌تواند با وام‌های بانکی پا بگیرد. افزایش نرخ بهره در اقتصاد آرژانتین به کسری بودجه بیشتر دولت منجر شد و اعتبار دولت را در بازارهای جهانی برای استقراض کاهش داد. آرژانتینی‌ها سال 2018 را سال اصلاحات و هدایت بحران اقتصادی نامیده بودند؛ نامی که تنها روی کاغذ باقی ماند...

بحران آرژانتین چگونه کاهش پیدا می‌کند؟ 
نماینده صندوق بین‌المللی پول در نوامبر 2018 اعلام کرد که یکی از اصلی‌ترین راه‌های خروج آرژانتین از بحران، رفع رکود اقتصادی است. مادامی که این رکود به پایان نرسد، دوره احیای اقتصاد شروع نخواهد شد. به این‌منظور، صندوق تأکید کرده که دولت هزینه‌های خود را کاهش دهد و مالیات‌ها را بالا ببرد. در صورت کوچک شدن دولت و کاهش نرخ بهره پیش‌بینی می‌شود که نرخ تورم این کشور در سال 2020تا 20درصد کاهش پیدا کند. از سوی دیگر برخی تحلیل‌گران بر این عقیده هستند درصورتی که از انتخاب مجدد ماکری اطمینان حاصل شود شاخص ریسک به 500 کاهش می‌یابد و درصورت انتخاب کریچنر بین 1200تا 1300بالا می‌رود.
در‌ ماه ژوئن امسال، صندوق بین‌المللی پول موافقت کرد که۵۰میلیارد دلار وام به آرژانتین پرداخت کند. رئیس‌جمهور آرژانتین اعلام کرده که برای خروج از بحران تدابیر ریاضتی تازه‌ای اتخاذ کرده است که البته در خلال آنها کمک‌های بیشتری به فقرا که آشکارا تورم بالا تأثیر زیادی در زندگی روزمره‌شان داشته، اختصاص خواهد داد. کاهش شمار وزارتخانه‌های کابینه با هدف کاهش هزینه‌های دولت یکی از مهم‌ترین تدبیرهاست.