محیط زیست
قاتل مرجان‌های خلیج‌فارس
احداث جزایر مصنوعی، به‌کارگیری دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن و توقف وزش بادهای شمال، عامل سفیدشدگی مرجان‌ها در بخش جنوبی خلیج‌فارس هستند
الهام مصدقی راد- خبر‌نگار
مرجان‌های خلیج‌فارس، مقاوم‌ترین گونه آبسنگ‌های مرجانی در دنیا هستند. مقاومت آنها به گرما و شوری آب در مقایسه با دیگر مرجان‌های جهان بالاتر است و با این حال از یک دهه قبل نشانه‌هایی از سفید شدن مرجان‌ها در سواحل خلیج‌فارس مشاهده شد.
در سال‌های اخیر این بحران شدت گرفت. سازمان حفاظت محیط‌زیست و برخی پژوهشگران حوزه خلیج‌فارس بارها با اعلام میزان سفیدشدگی مرجان‌ها نسبت به بحران ایجاد شده هشدار دادند. افزایش حرارت، افزایش شوری آب و آلودگی‌های نفتی ازجمله عوامل تأثیرگذار بر سفید شدن مرجان‌های خلیج‌فارس است. مرجان‌های این منطقه به‌رغم تحمل بیشتر در مقایسه با دیگر مرجان‌های دنیا، به‌دلیل افزایش دمای کره زمین و دیگر موارد عنوان شده که عامل انسانی در بروز آنها نقش دارد، در حال سفید شدن هستند.
هر چند سفیدشدگی مرجان به‌ویژه در فصل تابستان، روندی طبیعی در زیست مرجان‌هاست، اما اگر در پایان فصل گرما، سفیدشدگی برطرف نشود و مرجان به حالت اولیه خود بازنگردد، نشانه مرگ مرجان است و این موضوع نگران‌کننده است. نگرانی از مرگ مرجان‌ها نیز به‌دلیل اهمیت آنها در اکوسیستم دریاهاست.
«پرگل قوام مصطفوی»، متخصص آبسنگ‌های مرجانی به همشهری می‌گوید: «مرجان‌ها از مهم‌ترین اکوسیستم‌های دریایی هستند که بعد از جنگل‌های بارانی خشکی، پرتولیدترین اکوسیستم محسوب می‌شوند. زیستگاه بسیاری از ماهیان تجاری چه ماهیان زینتی و چه ماهیان خوراکی محسوب می‌شوند و از بین رفتن این اکوسیستم صنعت صید و شیلات را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.»
اسکله شهید بهشتی چابهار مرجان‌ها را کدر کرد
سفیدشدگی مرجان‌ها بعد از پایان فصل گرما و درصورت کاهش شرایط استرس زا، مرتفع می‌شود. نقاط مختلف خلیج‌فارس نیز با شرایط گوناگون مواجه است و به همین دلیل میزان سفیدشدگی مرجان‌ها در آب‌های دریای جنوب متفاوت است.
مهدی بلوکی، رئیس گروه اکولوژی دریا در سازمان حفاظت محیط‌زیست به تازگی در نشست دستاوردهای پژوهشی در حوزه دریای خزر، خلیج‌فارس و دریای عمان از سفیدشدگی 10درصدی مرجان‌ها در چابهار خبر داد. او گفته بود: «در خلیج چابهار تنها گونه مرجان‌های توده‌ای، دچار سفیدشدگی شده‌اند، ولی در خلیج‌فارس اکثر گونه‌های مرجانی به‌ویژه مرجان‌های شاخ گوزنی، سفید شده‌اند.احتمالا دلیل سالم ماندن مرجان‌های منطقه آن بوده است که این منطقه کمتر تحت‌تأثیر گرما قرار داشته، ولی به‌طورکلی دلیل سفیدشدگی مرجان‌های این منطقه علاوه بر گرمایش رسوب‌گذاری‌های انجام شده بوده است.»
به گفته وی، افزایش کدورت در خلیج چابهار زیاد است که دلیل آن فعالیت‌های ساخت‌وساز روی اسکله شهید بهشتی است و این موجب شده میزان کدورت کل خلیج چابهار افزایش یابد.
تأثیر باد شمال بر مرجان‌های جنوب
میزان سفیدشدگی مرجان‌ها در جنوب خلیج‌فارس بیشتر از سفیدشدگی در شمال آن است. بلوکی، استفاده کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، ایجاد جزایر مصنوعی و همچنین به کارگیری دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را از دلایل این مسئله می‌داند. کشورهای خلیج‌فارس برای تامین آب شرب خود، آب خلیج‌فارس را با استفاده از دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن، نمک‌زدایی می‌کنند. این دستگاه‌های هم نمک زدوده شده از آب را به دریا باز می‌گرداند و هم حرارت آب دریا را افزایش می‌دهند این2 عاملی است که مرجان‌های دریایی را با تهدید جدی مواجه می‌کند.
پرگل قوام مصطفوی، متخصص آبسنگ‌های مرجانی اما به همشهری می‌گوید: «به جز این عامل، تحقیقات نشان داده وزش بادهای شمال در محدوده خلیج‌فارس، بر آبسنگ‌های مرجانی تأثیرگذار خواهد بود. توقف این بادها موجب بالارفتن حرارت آب شده و مرجان‌ها را سفید می‌کند.»
عمق آب نیز در بخش جنوبی خلیج‌فارس کمتر از بخش شمالی است و این نیز بر میزان سفیدشدگی مرجان‌ها تأثیر می‌گذارد. این استاد دانشگاه می‌گوید: «مرجان‌های قرار گرفته در عمق 15-14متری آب وضعیت خوبی دارند.»
او بر تأثیرگذاری یک عامل دیگر که براساس مطالعات خود به آن رسیده است اشاره کرد و افزود: «مرجان‌های قرار گرفته در عمق کم آب نه تنها تحت تأثیر حرارت بیشتر قرار می‌گیرند که بیشتر از دیگر مرجان‌ها تحت‌تأثیر اشعه یو وی قرار دارند و سفید می‌شوند؛ در واقع تابش نور نیز بر سفیدشدگی مرجان‌ها تأثیر دارد.»
در همینه زمینه :
