کرونا علیه اقتصاد چین

شبنم سیدمجیدی _ روزنامه‌نگار

هنوز تأثیر اقتصادی شیوع ویروس کرونا در چین قابل تخمین نیست، اما مراکز تحقیقاتی و برخی اقتصاددان‌های چینی گفته‌اند که نرخ رشد اقتصادی این کشور می‌تواند در این 3ماه به‌دلیل شیوع بیماری، 2 درصد و بیشتر کاهش یابد و این موضوع باعث می‌شود بخش‌های زیادی از کشور به بن‌بست برسد. چنین کاهشی در نرخ رشد، به‌معنای از دست رفتن 62میلیارد دلار است. چین به سختی می‌تواند چنین ضربه‌ای را تحمل کند. رشد اقتصادی سال گذشته این کشور تقریباً در 3دهه اخیر در پایین‌ترین وضعیت قرار داشت، چرا که چین با مسائلی مثل افزایش بدهی‌ها و عواقب جنگ تجاری با آمریکا در کشمکش بود.

ویرانی‌های اقتصادی ویروس
ویروس کرونا که برای نخستین‌بار در شهر مرکزی ووهان پدیدار شد، تا‌کنون بیش از 300نفر را کشته و تعداد افرادی که آلوده کرده بسیار بیشتر از زمان شیوع ویروس سارس در سال 2003است. بیماری کرونا با این حجم گستردگی، چینی‌ها را واقعاً غافلگیر کرد. قبل از وقوع این شیوع، دولت خودش با مسئله ناآرامی‌های اجتماعی روبه‌رو بود و مقامات می‌ترسیدند اعتراضات مردمی و مشکلات اقتصادی به افزایش بیکاری دامن بزند. حالا نیز پکن در تلاش است تا از ویرانی‌های اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا جلوگیری کند.
بانک‌های بزرگ، نرخ بهره را برای مشاغل کوچک و افراد در مناطق تحت‌تأثیر ویروس کاهش داده‌اند. بانک چین اعلام کرد که به مردم ووهان و بقیه شهرهای منطقه هوبی اجازه می‌دهد تا درصورت از دست دادن منبع درآمد خود به‌دلیل اختلالات، پرداخت وام خود را برای چند‌ماه به تأخیر بیندازند.
بانک مرکزی چین گفته است که هنگام بازگشایی بانک‌ها بعد از تعطیلات سال نوی لونار، اطمینان حاصل می‌کنند که نقدینگی کافی در بازارهای مالی وجود داشته باشد.
هنگامی که بازارهای هنگ‌کنگ در هفته گذشته بازگشایی شد، شاخص بورس اوراق بهادار هنگ‌کنگ تنها در چند روز معاملاتی 6درصد کاهش را نشان داد. به گفته ژانگ مینگ- اقتصاددان چینی_ دولت به‌احتمال زیاد باید در ماه‌های آینده تهاجمی‌تر عمل کند تا از کاهش بیشتر شاخص بورس جلوگیری کند. ژانگ که در آکادمی علوم اجتماعی چین کار می‌کند، نوشته است که با فرض اینکه اپیدمی تا پایان‌ماه مارس ادامه داشته باشد، انتظار می‌رود رشد اقتصادی در سه‌ماهه اول 5درصد کاهش یابد. او توضیح داده که این خوش‌بینانه‌ترین سناریو در مورد اقتصاد چین است و درباره احتمالات دیگر درصورت طولانی‌تر شدن شیوع بیماری، پیش‌بینی خاصی نکرده است. تحلیلگران نومورا (هلدینگ خدمات مالی و بانک سرمایه‌گذاری در ژاپن) هم معتقدند رشد اقتصادی در سه ماهه اول 2درصد یا بیشتر کاهش می‌یابد. همچنین روزنامه بین‌المللی گلوبال‌تایمز روز جمعه نوشت شیوع این بیماری می‌تواند 2درصد از رشد اقتصادی را در 3‌ماه کاهش دهد.

تعطیلی کارخانه‌ها و صنایع
از سوی دیگر، تلاش دولت برای مهار ویروس و تمدید تعطیلات سال نوی چینی، مجبور کردن کارخانه‌ها به تعطیلی و... می‌تواند یک تکه از صنعت تولید این کشور را حذف کند که در نهایت به اختلال در زنجیره تامین جهانی منجر شود. البته هنوز زود است که بگوییم این سطح از اختلالات اقتصادی را شاهد خواهیم بود. با این حال مثال‌های زیادی در این‌باره وجود دارد.
مثلاً شرکت تسلا مجبور شده است کارخانه جدید خود در شانگهای را به‌طور موقت تعطیل کند، شرکت اپل، تولیدات ووهان را از دست داده است. آیکیا فروشگاه‌های خود را بسته است و به کارمندان حقوق می‌دهد تا در خانه بمانند. بعضی کمپانی‌های بزرگ مثل استارباکس اعلام کرده‌اند که در طول آخر هفته مغازه‌های خود را تعطیل و خدمات ارسال رایگان در شهر ووهان را تعلیق کرده‌اند تا از شیوع بیماری جلوگیری شود. این شرکت زنجیره‌ای قهوه، 90مغازه در مناطق مرکزی چین دارد.
رستوران‌های KFC و هات پیتزا هم مراکز خود را تا اطلاع ثانوی در شهر ووهان بسته‌اند. مک دونالد رستوران‌های خود را در ووهان و 4شهر دیگر در منطقه هوبی تعطیل کرده است. پارک‌های دیزنی در منطقه شانگهای و هنگ‌کنگ با وجود آنکه دکوراسیون‌های جدید و برنامه‌های جدید سال نو را ترتیب داده بودند، تعطیل شده‌اند. سهام شرکت‌های فروش کالاهای لوکس در این فصل که در حالت معمول، فصل پررونقی است، دچار افت سهام شده‌اند. سهام برندهای لویی ویتان، کرینگ و کارتیه در هفته گذشته بیش از 5درصد کاهش یافت. شرکت‌هایی که حضور پررنگی در شهر ووهان دارند نیز با مشکل مواجه شده‌اند. چندین کارخانه اتومبیل‌سازی‌ رنو، واقع در شهر ووهان هستند که به‌خاطر شروع سال نو تعطیل شدند، اما مشخص نیست چه زمانی دوباره کار را آغاز کنند. شرکت پژو نیز در توئیت خود اعلام کرد که کارمندان اعزامی خود و خانواده‌هایشان را از منطقه ووهان بازگردانده است.
تأثیر طولانی مدت این تعطیلی‌ها بر وضعیت اقتصادی این شرکت‌ها و برندهای بزرگ هنوز نامشخص است.

بدترین زمانبندی
مشکلات اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا در حالی رخ می‌دهد که سرعت رشد اقتصادی چین به‌خودی خود در حال کاهش بود و این کشور از اثرات جنگ تجاری با آمریکا رنج می‌برد. شیوع ویروس کرونا هم‌اکنون مردم را به سمت خانه‌نشینی و اجتناب از بیرون رفتن سوق داده است. این چنین موقعیتی می‌تواند ضربه بزرگی به بخش خدماتی این کشور وارد کند که اکنون حدود 52درصد اقتصاد چین را به‌خود اختصاص داده‌اند.
جود بلانشت، رئیس مطالعات چین در مرکز مطالعات بین‌المللی و استراتژیک واشنگتن می‌گوید: ویروس کرونا در بدترین زمانبندی ممکن در چین، ظاهر شد. او ادامه می‌دهد: سال نوی لونار، بزرگ‌ترین رویداد اقتصادی چین محسوب می‌شود. سال گذشته در این زمان، حدود 150میلیارد دلار در چین هزینه شد. بنابراین پیامدهای اقتصادی شیوع ویروس کرونا می‌تواند قابل توجه باشد.
چین حرکت‌های مختلفی را برای رشد اقتصادی آغاز کرده و امیدوار بود، این اتفاقات در نیمه نخست سال‌جاری میلادی باعث چرخش و رشد اقتصادی شود، اما به‌نظر می‌رسد بیشتر این اقدامات حالا خنثی شده و بعید است که اتفاق مثبتی رخ دهد.
احتمالا این میزان از ترس عمومی به 3 شکل عواقب اقتصادی فوری برای چین به همراه خواهد داشت: 1- رکود شدید صنعت توریسم و تفریحات در اثر لغو یا جلوگیری از مسافرت‌ها 2- توقف هزینه‌ها، تولیدات و استقراض‌ها به‌دلیل محدودیت‌های ایجاد شده برای کسب و کارها و‌ مشاغل و از بین رفتن اعتماد عمومی مصرف‌کنندگان 3- هزینه‌های بیشتر مربوط به اقدامات انجام شده برای کاهش شیوع بیماری مانند تمدید دوره تعطیلات، تأخیر در بازگشت افراد به‌کار و انجام غربالگری‌های بهداشتی.

اعتماد به حکومت
اگرچه انتظار می‌رود با کنترل ویروس، اقتصاد دوباره به جایگاه خود بازگردد، اما مسئله اصلی در چین ممکن است اعتماد عمومی به حکومت این کشور باشد. شهروندان فکر می‌کنند که مقامات سیاسی این کشور در انتشار اطلاعات مربوط به بیماری کند و پنهان کار بودند. این موضوع می‌تواند به دیگر مسائل سیاسی کشور، ازجمله اعتراضات در هنگ‌کنگ، انتخابات در تایوان و جنگ تجاری با آمریکا شدت بیشتری ببخشد. اما نکته مهم این است که شوک‌های اقتصادی، موقتی است و بعضی بخش‌های اقتصادی که در کوتاه‌مدت تحت‌تأثیرقرار گرفته‌اند، در آینده به طریقی سرپا خواهند شد و خود را اصلاح خواهند کرد. باید دانست که پیامدهای طولانی مدت این بیماری، بیشتر بخش دولتی اقتصاد و سیاست این کشور را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. حالا باید ببینیم چین پس از پایان ترس و وحشت عمومی درباره سلامتی، چگونه اقتصاد خود را بازیابی می‌کند و آیا دولت برنامه‌هایی برای کاهش اثرات این اپیدمی خواهد داشت؟