مصطفی شوقی- مستندساز
جشنواره فیلم فجر در حالی از دیروز آغاز شد که به‌عنوان فردی که به نوعی عضو خانواده فیلم مستند است با دوگانه عجیبی روبه‌رو شده‌ام؛ از یک سو خوشحال و از سوی دیگر بی‌تفاوت! داستان حضور بخش فیلم‌های مستند در جشنواره فجر همواره با پرسش‌های زیادی بر سر جایگاه و اصالت حضور مواجه بوده است. به این معنا که آیا باید چنین بخشی وجود داشته باشد و اینکه اساسا چه کاربردی در جشنواره فجر دارند؟! این سؤال زمانی مهم‌تر می‌شود که تقریبا یک و نیم‌ماه قبل از برگزاری جشنواره فیلم فجر، جشنواره حقیقت به‌عنوان اصلی‌ترین رویداد فیلم‌های مستند در کشور برگزار و تحقیقا بیشتر فیلم‌هایی که در جشنواره حقیقت جایزه می‌برند و یا حضور دارند، در جشنواره فیلم فجر هم حضور پیدا می‌کنند! اینطور استنباط می‌شود که حضور این مستند‌ها در جشنواره فیلم فجر بیشتر به مثابه یک جایزه جنبی مورد توجه است تا یک بخش اصلی رقابتی یا انتخابی. از سوی دیگر با نگاهی به دوره‌های مختلف جشنواره فیلم فجر نیز می‌توان دریافت که در مورد بخش فیلم‌های مستند هیچ سیاست مشخصی وجود ندارد؛ یک سال برگزار شده و سالی دیگر در تعلیق به سر می‌برد یا اینکه نامش تغییر یافته و عنوانی دیگر با فراگیری بیشتری به آن داده شده است.
حال سؤال مهم اساسی این است که آیا با وجود جشنواره‌ای به نام «حقیقت» برای فیلم‌های مستند باید فیلم‌هایی که در این جشنواره برگزیده شده‌اند در جشنواره فیلم فجر شرکت کنند؟ پاسخ ایجابی و دقیق این می‌تواند باشد که هر فیلمی این حق را دارد که متقاضی شرکت در جشنواره‌ها باشد و البته به‌نظر می‌رسد که جشنواره فیلم فجر نیز می‌تواند میزبان متنوعی برای سینمای مستند باشد. اتفاق درست اینکه جشنواره فیلم فجر هم می‌تواند یک جشنواره‌ای باشد مثل جشنواره فیلم حقیقت، ولی متأسفانه تصور رایج تاکنون چنین بوده که بخش زیادی از آثار شرکت داده شده در بخش مستند، همان فیلم‌هایی هستند که در جشنواره حقیقت برنده شده‌اند. از سوی دیگر شاید مهم‌ترین جایگاه فیلم مستند در جشنواره فجر، در نقش «طفیلی» است. ما با انبوهی از فیلم‌های سینمایی مواجه هستیم که در تکاپو و هیجان و رقابت به‌سرمی‌برند اما در مقابل زمان پخش فیلم‌های مستند در جدول مثل «تیزر» جشنواره خودنمایی می‌کند و اتفاقا در سر و صدای رویداد مهمی مثل جشنواره فیلم فجر، صدایی از بخش مستند شنیده نمی‌شود.
خوشحال و بی‌تفاوت
در همینه زمینه :
