معامله با خیال راحت

مهدی سپهری یگانه- وکیل پایه یک دادگستری و مدرس دانشگاه

امروزه نقش کامپیوتر و اینترنت در مراودات بازرگانی و معاملات، غیرقابل انکار است.  رشد تکنولوژی، گسترش آن و استفاده کاربران از فضای مجازی، سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مختلف در کنار تمام مزیت‌هایی که دارد، مضرات بسیاری نیز داشته و پای دسته‌ای از مجرمان و سوء‌استفاده‌کنندگان را به این عرصه باز کرده است؛ به‌طوری که فضای مجازی به صورت شمشیری دولبه عمل می‌کند. از جمله سوء‌استفاده‌هایی که در این راستا از جانب مجرمین سایبری رخ می‌دهد، درج آگهی‌های فروش کالا در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های معتبر و معروف است. وجود چنین سایت‌هایی در برخی اوقات منجر به این شده است که برخی از کاربران در زمان انجام معامله احتیاط‌های لازم را نکرده و طعمه‌‌ مجرمین سایبری شوند. از جمله اینکه ایشان توجه لازم را به واهی و جعلی بودن یک آگهی فروش درج شده در سایت‌های نیازمندی نکرده و سوء‌استفاده‌کنندگان، فضای مجازی مال آنها را می‌برند و این امر منجر به شکل‌گیری پرونده‌های متعدد در دادگستری و مشکلات عدیده برای مردم شده است؛ به‌عنوان نمونه افرادی با انتشار عکس‌های جعلی از یک خودروی لوکس و درج قیمت بسیار پایین‌تر از قیمت بازار و متعارف و قید فوری بودن به علت مسافرت به خارج از کشور و مواردی از این قبیل اشخاص را ترغیب و تهییج به خرید آن می‌کنند. طی تحقیقات صورت گرفته شخص مجرم اظهار داشته به دلیل اینکه قصد مهاجرت به خارج از کشور را دارد و وقت لازم را ندارد، خودروی خود را با قیمت پایین آگهی کرده است و حتی به تماس‌گیرندگان مطالبی مثل اینکه نمی‌تواند با نمایشگاه معامله کند چون پلاک خودرو را می‌خواهد سریعاً فک کند و اینکه مشتریان بسیاری تماس گرفته‌اند و اگر مایل هستید و می‌خواهید خودرو را برای شما نگه دارم بایستی مبلغی به‌عنوان بیعانه بپردازید تا دیگر پاسخ سایر مشتریان را ندهد. این مجرمین برای اینکه به تماس‌گیرندگان اطمینان لازم را بدهند آدرسی نیز به ایشان اعلام و حتی ساعتی را برای حضور در آن آدرس و رویت خودرو و کارشناسی و... هماهنگ می‌کنند. مشتریان همچنین باتوجه به اینکه شخص موصوف شماره کارت بانکی معرفی می‌کند اطمینان بیشتری حاصل کرده و اقدام به واریز مبلغ بیعانه به امید اینکه خودرو برای ایشان نگه داشته می‌شود و معامله‌ای شیرین انجام داده‌اند، می‌کنند. دقیقا پس از واریز وجه، این افراد دیگر پاسخ شخص پرداخت کننده را نمی‌دهند و رد تماس می‌کنند. در این مقطع است که واریز‌کنندگان در می‌یابند که چطور مورد کلاهبرداری قرار گرفته و به‌راحتی مال خود را از دست داده‌اند. علاوه بر اینکه مجرمین سایبری در این موارد به شکل حرفه‌ای عمل می‌کنند و به طرق مختلف شخص مال‌باخته را مورد اغفال قرار می‌دهند، عوامل متعدد دیگری مثل وضعیت اقتصادی، تورم و افزایش قیمت‌ها در این میان دخیل بوده و منجر به تصمیم اشتباه مال‌باختگان می‌شود. برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی از منظر حقوقی اکیدا توصیه می‌شود که اشخاص در هنگام انجام این قبیل معاملات و دیدن آگهی‌های فروش نامتعارف ولو در سایت‌های بسیار معروف و معتبر بررسی‌های لازم را قبل از واریز هرگونه وجهی انجام دهند و در وهله اول اطمینان حاصل کنند که آدرسی که توسط آگهی‌دهنده اعلام می‌شود واقعی است یا واهی. این موضوع به‌راحتی با مراجعه به آدرس مذکور میسر می‌شود. همچنین باید اطمینان حاصل کنند از اینکه کالای آگهی شده وجود خارجی دارد و حتما باید کالای مذکور را رویت کنند. علاوه بر این در خصوص اموالی که دارای اسناد مالکیت هستند مانند خودرو ،آپارتمان و ... حتما باید مدارک مالکیت آن را مشاهده کنند. حتی‌الامکان تا قبل از انعقاد معامله مبلغی واریز نشود. اگر در شرایطی مجبور به این کار شدند به طور واضح مشخص کنند مبلغ بیعانه مربوط به چه کالایی و با چه مشخصاتی است و آن مبلغ را در وجه مالک آن یا واسطه معتبر پرداخت و رسید دریافت کنند تا دچار چنین مشکلاتی نشوند.