کاکائو، فوتبال و دیدیه دروگبا

نگار حسینخانی_روزنامه نگار

ساحل عاج را چقدر می‌شناسیم؟ شاید کشوری شهره به کاکائو، فوتبال و دیدیه دروگبا. جمهوری ساحل عاج کشوری در غرب آفریقاست با تولید ناخالص داخلی 32.86میلیارد دلار و جمعیتی حدود 7میلیون‌نفر که ۶۸درصد آنها کشاورزی می‌کنند. هرچند آمار دقیقی از بیکاری در این کشور در دست نیست، اما تخمین زده می‌شود نرخ بیکاری در ساحل عاج ۴۰ تا ۵۰ درصد باشد و ۴۲ درصد مردم زیر خط فقر زندگی ‌کنند. با این حال این کشور بزرگ‌ترین صادرکننده کاکائوی دنیا محسوب می‌شود.

ویژگی محصول صادراتی 
محصولات صادراتی ساحل عاج کاکائو، قهوه، الوار، نفت، پنبه، موز، آناناس، روغن خرما و ماهی است که با اعلام فائو در سال2017 این کشور 2میلیون و 34هزار تن کاکائو برداشت کرده است. ساحل عاج نخستین تولیدکننده کاکائوی جهان و تامین‌کننده 35درصد از بازار مصرف جهانی است. با تولید 1.8میلیون‌تن کاکائو و مشتقات آن، به تنهایی 40درصد ارزش کل صادرات این کشور تامین می‌شود. تغییرات آب‌و‌هوایی، میزان تولید این محصول را از  یک‌میلیون و 997هزار و770 تن در سال زراعی 2017به  یک میلیون و 938هزار و 436 تن در سال زراعی 2018 کاهش داده که در مجموع حدود 1.99درصد افت تولید را نشان می‌دهد. میزان صادرات کاکائو با کاهش 0.21درصد در مجموع یک میلیون و 858هزار و 101است. به گفته وزیر کشاورزی این کشور، حدود 33درصد از این محصول در کشور فرآوری می‌شود، اما مقامات ساحل عاج در نظر دارند میزان فرآوری را تا سال2020 به 50درصد افزایش دهند.

کشورهای خریدار
کشورهای فرانسه، هلند، آمریکا، نیجریه و آلمان صادر می‌شود و به‌عبارتی به اروپا 46.5٪، به آسیا 16.1٪، به آفریقا 23.1٪ و به آمریکا 12.7٪ صادرات دارد. با اینکه کاکائو بخش عمده‌ای از صادرات ساحل عاج را به‌خود اختصاص داده، اما دیگر کشورها هستند که از این محصول بهره‌مند می‌شوند؛ مثلا شکلات سوئیسی و بهترین مارک‌های شکلات دنیا که هیچ‌یک محصول این کشور آفریقایی نیستند. انگار کاکائو نیز مثل سکه دو رو دارد؛ روی خوش آن ‌به نام شکلات‌های وارداتی سوئیس و بلژیک است و روی دیگر آن به نام فقر مردم غنا و کودکان کار ساحل عاج.

وضعیت اقتصادی 
ساحل عاج از بزرگ‌ترین اقتصادهای صادراتی جهان و صد‌و‌دهمین اقتصاد پیچیده بر اساس شاخص پیچیدگی اقتصادی (ECI) است. در سال 2017، ساحل عاج 10.3میلیارد دلار صادر و 8.37میلیارد دلار وارد کرد. در نتیجه تراز تجاری مثبت 1.96میلیارد دلار حاصل شد. در سال 2017تولید ناخالص داخلی ساحل عاج 37.4میلیارد دلار و تولید ناخالص داخلی سرانه آن 3.94هزار دلار بود. این کشور در سال 2018حدود 12.9میلیارد دلار یعنی30% تولید ناخالص داخلی صادرات داشته است. آمار دقیقی از تعداد بیکاران این کشور در دست نیست، اما تخمین زده می‌شود نرخ بیکاری ساحل‌عاج ۴۰ تا ۵۰ درصد باشد. ۴۲ درصد مردم زیر خط فقر زندگی می‌کنند و نرخ تورم در سال ۲۰۰۷ میلادی 1.8درصد بود.

مقایسه با ایران 
درآمد حاصل از کاکائو، معادل 22درصد از تولید ناخالص داخلی کشور است. ساحل عاج سالانه 5.16میلیارد دلار از طریق صادرات کاکائو درآمد به‌دست می‌آورد که این رقم حدود 18درصد صادرات نفت ایران است. اما بهتر است به این اعداد اکتفا نکنیم؛ مثلا اگر درآمد حاصل از صادرات کاکائو را به نسبت جمعیت این کشور محاسبه کنیم و آن را با صادرات نفت ایران بسنجیم، اعداد تازه‌ با معنای متفاوتی به‌دست خواهد آمد. با توجه به جمعیت 7میلیون نفری ساحل عاج، سرانه هر نفر از صادرات کاکائو 737دلار است. حال آنکه سرانه صادرات نفت در ایران، نسبت به جمعیت 80میلیونی کشور 360دلار -به ازای هر فرد- است. به‌عبارتی سرانه هر نفر از صادرات کاکائو در ساحل عاج دوبرابر سرانه هر نفر از صادرات نفت ایران است.