گره کور «کمندان»

نسرین صفربیرانوند | خرم‌آباد - خبرنگار:

 کمندان، یکی از بکرترین روستاهای لرستان، تا ازنا 25 کیلومتر فاصله دارد. برای رفتن به کمندان باید از چند روستای دیگر بگذریم. برف قله اشترانکوه را پوشانده اما هوا خیلی سرد نیست. کمندان یکی از مناطق گردشگری لرستان هم است و هر سال گردشگران بسیاری از اقصی نقاط کشور و جهان به دیدن آن می‌آیند. از همه این‌ها که می‌گذریم به روستا می‌رسیم. دهیار روستای کمندان منتظرمان است. با صمیمت روستایی ما را به منزل پدری‌ دعوت می‌کند و مادرش، زنی 65 ساله، برای میزبانی از ما سنگ تمام می‌گذارد. بعد از پذیرایی همراه دهیار می‌شویم و به بازدید از روستایی می‌پردازیم که ساخت یک سد، سرنوشتش را تغییر داد. سد کمندان حدود 15 سال پیش کلنگ‌زنی شد. 5 سال بعد قرار شد با آبگیری سد، روستای کمندان جابه‌جا شود. حالا 10 سال گذشته و بلاتکلیفی موجب نگرانی و انتقاد اهالی شده است.

امکانات نداریم

خانه‌های روستا قدیمی است. ساکنان روستا به دلیل بلاتکلیفی نتوانسته‌اند به نوسازی خانه‌ها اقدام کنند. بنیاد مسکن هم تاکنون تسهیلاتی به آن‌ها نپرداخته است. معابر خاکی مانده. خبری از طرح‌ هادی نیست. تنها راه دسترسی روستا آسفالت شده. ساکنان روستای کمندان از طایفه عبدالوند ایل بختیاری هستند و گویش همه‌شان بختیاری است. حالا تعداد زیادی از آن‌ها به دلیل نبود امکانات و بلاتکلیفی مهاجرت کرده‌اند.

معصومه دهقان، زنی که کمتر از 50 سال دارد، با بغض از مهاجرت فرزندش برای یافتن کار می‌گوید: 15 سال است وعده جابه‌جایی روستا را می‌دهند، اما هنوز هیچ کاری نکرده‌اند. بلاتکلیفی موجب شده است فرزندان ما از روستا مهاجرت کنند. معصومه از نبود گاز هم گلایه می‌کند: در حالی که همه روستاها و آبادی‌های اطراف ما از گاز بهره‌مند شده‌اند‌، اما ساکنان کمندان به دلیل بلاتکلیفی ناچارند برای تامین گرما همچنان از نفت استفاده کنند. او ادامه می‌دهد: پس از آغاز به کار سد و با تخریب اراضی کشاورزی برای ساخت سد، جوانان روستا به شهرهای دیگر مراجعه کردند. 

از روستا نمی‌رویم

صنم مرادی هم با معصومه همدردی می‌کند. با چهره‌ای برافروخته نگران جابه‌جایی روستاست. با گویش بختیاری زبان به گلایه می‌گشاید: صحبت‌های ما را به مسئولان انتقال دهید. ما از روستا بیرون نمی‌رویم. علی‌حسن دهقان هم از اهالی روستاست. 93 سال سن دارد و با دوغ و شیر از ما پذیرایی می‌کند. او حرف‌های صنم را تایید می‌کند. می‌گوید: برویم به شهر که چه کنیم؟ دستفروشی کنیم؟ الان گاوی داریم که از شیرش دوغ و کره‌ می‌گیریم و خورد و خوراکمان تامین می‌شود.

او حرف‌هایش را این‌طور ادامه می‌دهد: اگر می‌خواستیم به شهر برویم، سال‌ها پیش می‌رفتیم. 4 نسل ما در این روستا زندگی کرده‌اند. داشتیم زندگی می‌کردیم. همین که صحبت ساخت سد شد، آرامش ما به هم ریخت.  آب را که بردند. اشکال ندارد. امکاناتی هم که نداریم. حداقل بگذارید در همین منطقه زندگی کنیم. علی‌حسن که بی‌توجهی و بلاتکلیفی سخت آزارش داده است، ما را به محلی که روستاییان برای زندگی انتخاب کرده‌اند، می‌برد. می‌گوید: تاکنون هیچ تسهیلاتی به ساکنان روستا پرداخت نشده است. حالا هم چیزی نمی‌خواهیم. خودمان اگر گاوی یا گوسفندی داریم‌،‌ می‌فروشیم و خانه‌ای در اینجا بنا می‌کنیم، اما ما را بیرون نکنند. 200 خانوار به کجا مهاجرت کنند؟

ای کاش روستا جابه‌جا نمی‌شد

مدیر مدرسه روستای کمندان هم نظری شبیه به سایر اهالی دارد. او اظهار می‌کند: ‌ای کاش امکان داشت روستا جابه‌جا نشود. مردم روستا درآمد چندانی ندارند. درآمدشان را از کشاورزی و دامپروری به دست می‌آورند و اگر مهاجرت کنند، از نظر معیشتی دچار مشکل می‌شوند. ماندن در روستا برایشان بسیار بهتر است. با توجه به ظرفیت بکر روستا اگر امکان داشته باشد به همین شکل بماند، بهتر است. ابوالحسن نظری ضمن این‌که از انتقال آب الیگودرز به قم، که از کمندان سرچشمه می‌گیرد، گلایه می‌کند، توضیح می‌دهد: آب کمندان را که به الیگودرز منتقل می‌کنند و از آنجا به قم می‌برند؛ حداقل نگذارند برای ساکنان روستا مشکلی ایجاد شود. کمندان یکی از بهترین مناطق دشت پاچلک غربی است که در بخش گردشگری کم‌نظیر است. مسئولان حداقل اجازه دهند مردم در اطراف روستا خانه خود را بنا کنند.

خدیجه دهقان، دیگر زن روستای کمندان، هم که دوری از فرزندش او را بی‌تاب کرده است، با گریه می‌گوید: درآمدی نداریم که کفاف دخل و خرجمان را بدهد. باور کنید زیر خط فقر زندگی می‌کنیم، اما می‌خواهیم همین جا بمانیم. خدیجه سن زیادی ندارد. شاید 50 سال. سختی‌های زندگی او را شکسته کرده است و چهره‌اش بیشتر از سن واقعی نشان می‌دهد. فرزندش در جایی مشغول به کار شده است و نمی‌تواند زیاد به مادر سر بزند.  ناراحتی از چهره‌اش می‌بارد. 

دهیار چه می‌گوید؟

دهیار روستای کمندان همه حرف‌های ساکنان را تایید می‌کند و می‌گوید: روستا حدود 700 نفر جمعیت دارد و حدود 200 خانوار در آن ساکنند. البته ساخت سد موجب شد تعدادی از خانوارها به‌ویژه جوانان مهاجرت کنند. پیروز دهقانی از شغل ساکنان روستا سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: کشاورزی شغل اصلی اهالی کمندان است. کشاورزی قبل از ساخت سد در اینجا رونق زیادی داشت،‌ اما با ساخت سد و تخریب اراضی کشاورزی سطح اراضی کاهش پیدا کرد. جوانان چند سالی است به دلیل نبود شغل، مهاجرت کرده‌اند. دهیار می‌افزاید: هرچند کمندان یکی از نقاط برفگیر است، اما به دلیل این‌که در داخل تنگه قرار گرفته، آب وهوای گرمی دارد و همین موجب شده است باغداری اینجا خوب جواب دهد.

بلاتکلیفی؛ عامل نبود امکانات

دهیار روستای کمندان درباره مشکل گاز و اجرا نشدن طرح هادی هم که یکی از گلایه‌های ساکنان بود، این طور توضیح می‌دهد: طرح هادی و گازرسانی به دلیل جابه‌جایی روستا انجام نشده است، زیرا روستا با آبگیری سد داخل دریاچه قرار می‌گیرد و بنابراین جابه‌جایی آن حتمی است. در این شرایط فعلا اجرای طرح هادی، گازرسانی یا مقاوم‌سازی و نوسازی خانه‌ها هزینه‌ کردن بی‌فایده است. دهقانی البته از برگزاری جلسه‌هایی درباره تعیین تکلیف روستا خبر می‌دهد و می‌افزاید: امسال چند جلسه برای مشورت با روستائیان برگزار شد و منطقه پیشنهادی اهالی از سوی دفتر فنی مهندسی استانداری در حال بررسی است، اما مجوز اصلی را باید وزارت نیرو صادر کند. دهقانی تصریح می‌کند: همچنین امسال آسفالت جاده اصلی، راه‌اندازی شبکه دیجیتال و رفع آلودگی آب آشامیدنی با تعویض لوله‌ها در دستور کار قرار گرفت. با وجود این، مشکلات به قوت خود باقی است. 

 در انتظار مصوبه 

فرماندار شهرستان ازنا با بیان این‌که گلایه ساکنان بحق است، می‌گوید: شرایط ساخت سد موجب شده است امکان ارائه خدماتی مانند گاز وجود نداشته باشد. پس از پیگیری‌های متعدد امسال نقطه‌ای در غرب سد و بالادست روستا در مساحتی 14 هکتاری مشخص شده که دفتر فنی مهندسی استانداری در حال کارشناسی آن است. باید منتظر نهایی شدن آن از سوی وزارت نیرو باشیم.  محمد محمدی‌نژاد توضیح می‌دهد: حتی اگر سال 97 طرح از سوی وزارت نیرو نهایی شود، کار جابه‌جایی به زمان زیادی نیاز دارد، زیرا باید بهای منازل مسکونی پرداخت شود. همچنین بنیاد مسکن هم باید برای ارائه تسهیلات آمادگی داشته باشد.