گام سوم: ترور

امیرعلی ابوالفتح_کارشناس مسائل آمریکا

ایالات متحده آمریکا از زمان تغییر دولت و استقرار دونالد ترامپ در کاخ سفید به این تفکر دامن زد که تصمیم باراک اوباما در قبال ایران اقدامی ناقص و مخاطره‌آمیز بوده و ایران باید وادار به گفت‌وگوهای فراگیر و جامع در مسائل هسته‌ای و غیرهسته‌ای شود. این مسائل شامل مواردی چون تصمیمات هسته‌ای، موشکی، منطقه‌ای، مناسباتش با کشورهای عربی، مسائل حقوق بشر، دمکراسی و... است که خلاصه آن در شروط دوازده‌گانه مایک پمپئو- وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا- مطرح شده است. از این‌رو دونالد ترامپ از برجام خارج شد تا با فشار اقتصادی ایران را وادار به مذاکرات جامع کند. اما این اقدامات منجر به نتایج دلخواهی برای آمریکا و سیاست‌هایی که رئیس‌جمهور این کشور پیش گرفته بود، نشد. آمریکا در نظر داشت که در گام بعدی با استمرار تحریم‌ها و سخت‌تر کردن آن، شورش نان در ایران اتفاق بیفتد. آمریکا معتقد بود در گام بعدی این کشور، وضعیت تحریم‌های سخت و اعتراض مردم به فشار اقتصادی، ایران را مجبور به قبول مذاکره خواهد کرد. اما چنین برنامه‌ای نیز عملی نشد و اعتراضات آبان‌ماه طی چند روز فارغ از اینکه چه میزان تلفات جانی به همراه داشت، مدیریت شد و به پایان رسید. با مدیریت فشار اقتصادی و اعتراضات اجتماعی توسط ایران، آمریکا در گام سوم، در اقدام نظامی جراحی شده‌ای، عالی‌ترین مقام نظامی ایران که مسئولیت پاسداری از مرزهای کشور و عملیات‌های خارج از آن را به‌عهده داشت- شهید سردار سلیمانی- فرمانده سپاه قدس را مورد هدف و ترور قرار داد. آمریکایی‌ها پس از این با امید به اینکه چنین اتفاقی منجر به پذیرش ایران درباره مذاکرات جامع و فراگیر شود، همچنان منتظر واکنش مسئولان کشوری هستند. اینکه جمهوری اسلامی با وجود فشارهای اقتصادی و اجتماعی به این مذاکرات ارعاب‌آمیز و تحقیرکننده تن نداد جهان را در انتظار این قرار داد تا برنامه ایران را در واکنش به گام سوم آمریکا- ترور سردار سلیمانی- مشاهده کنند.
با توجه به اینکه ترور سردار سلیمانی در ادامه مسیری است که آمریکا آن را آغاز کرده، این امکان وجود دارد که در صورت نتیجه‌بخش نبودن این گام، وارد گام بعدی برنامه خود چه نظامی، چه غیرنظامی و چه سایبری شوند. به زعم دونالد ترامپ باید ایران از چنین مسیری گذر کند و به نقطه‌ای برسد که مذاکرات فراگیر محقق شود و سیاست‌های ایران در حوزه‌های کلان نظامی و غیرنظامی، موشکی، منطقه‌ای و هسته‌ای تغییر کند.
اما آیا می‌توان پیش‌بینی کرد که گام بعدی آمریکا در راستای برنامه‌ای که پیش گرفته است چه خواهد بود؟ نه! اما می‌توان نتیجه گرفت که این گام نسبت به گام‌های پیشین شدیدتر است. اگر چه گام نخست آمریکا و اعمال تحریم‌ها، فشار سختی به مردم وارد کرد، اما این فشار همراه با خشونت نبود. در ادامه این روند، می‌توان حدس زد که اقدام بعدی آمریکا شدیدتر و با خشونت بیشتری همراه باشد.
  اگر ایران دست به اقدامی نمی‌زد، ممکن بود آمریکا حمله‌ای پیش‌دستانه ترتیب می‌داد.
در آمریکا نسبت به شهادت سردار سلیمانی دودیدگاه وجود دارد؛ دیدگاهی معتقد است که سردار سلیمانی مرتکب اقدامات ضد آمریکایی شده. دیدگاه دیگر معتقد است که سردار سلیمانی قرار بود دست به عملیاتی ضد‌آمریکایی بزند که جان سربازان آمریکایی را به خطر می‌انداخت. همین باعث شده بود آمریکایی‌ها متوسل به حمله پیش‌دستانه‌ای شوند. این استراتژی دوباره ممکن است تکرار شود.
 این نیز کنشگری ایران نبود که اگر دست به اقدامی تلافی‌جویانه نمی‌زد، آمریکایی‌ها هم موضوع را تمام‌شده تلقی می‌کردند و چه بسا در ادامه مسیر آمریکایی‌ها اقداماتی انجام می‌دادند و متوسل به این می‌شدند ‌که ایران تهدید تروریستی داشته و مجوزهای قانونی آن را هم مثل مصوباتی که در 11سپتامبر به تصویب رسیده در اختیار داشته و می‌خواستند به آنها توسل جویند. به‌نظر ایران باید از همه ظرفیت‌های کشور در بخش‌های نظامی، غیرنظامی، پدافند عامل و غیرعامل و مسائل حقوقی در این‌باره استفاده کند.
 اقدامات حقوقی البته به هیچ عنوان بازدارنده نخواهد بود، چون تیم دونالد ترامپ به ضوابط بین‌المللی اعتنایی نمی‌کند. ولی با وجود این، این مسیر باید توسط حقوق‌دانان بین‌الملل دنبال شود.