تاب‌آوری
با افکار و احساس‌مان تنها نمانیم
حسین محمودی ـ روانپزشک
روان ما ایرانیان، روزگاری بس دشوار را سپری می‌کند. ضربه‌های شدید و به‌ویژه پیاپی، جانکاه هستند و روانفرسا. عضوهایی از جامعه را نیز که آسیب مستقیمی ندیده‌اند قرار نمانده از محنت دیگران. ضمن امید به تداوم نیافتنِ بار سنگینِ این روزگار، داشتن برنامه‌ای برای مراقبت از عملکرد روانمان و ارتقای تاب‌آوری آن، ضروری است. فهرست زیر را می‌توانیم به‌عنوان برنامه‌ای برای بهداشت روانمان پیش چشم داشته باشیم.
انکارهای یکدیگر را بپذیریم
انکار یا تلاش برای فراموش کردن، شاید برای ایجاد فرصتی - تا آدمی بتواند با احساس خطرها و فقدان‌هایش مواجه شود - موقتا مفید و راهگشا باشد. کسانی که بی‌تفاوت به‌نظر می‌رسند، ممکن است در چنین شرایط ذهنی‌ای باشند؛ خرده‌گیری غالبا کمکی نمی‌کند.
استقبال از آماده‌سازی‌های کوچک
اگر فعالیت‌های پیشگیرانه‌ای به‌نظرمان می‌رسد، هرچند کوچک (مثلا منظم کردنِ شناسنامه‌ها، یا گذاشتن یک گلدان کوچک در پیش چشم)، انجامشان دهیم؛ این کنش‌ها می‌توانند دست‌کم آرامش روانی‌ای به‌دنبال آورند.
از احساس نهراسیم
برعکس، به‌خودمان اجازه دهیم که غم، تشویش، خشم یا ترس‌هایمان را در آرامش لمس و تجربه کنیم. هیچ احساسی ممنوع نیست.
از فکر کردن نگریزیم
زمانی (البته محدود) معین کنیم و افکارمان را هرچه هستند، تماشا کنیم و اجازه دهیم که فکر و خیال‌ها در اتاق ذهنمان جاری شوند. احساس‌های مرتبط با این افکار را هم با آرامش لمس کنیم.
تشکیل گروه
گروه‌های کوچک گفت‌وگو شکل دهیم؛ مثلا ۷ نفره. زمان کافی و مستقل معین کنیم؛ مثلا یک ساعت. کنار هم بنشینیم و احساس و افکارمان را با هم قسمت کنیم. نیازی نیست یکدیگر را راهنمایی کنیم؛ همین که همدلانه می‌شنویم و می‌گوییم شفابخش است.
کارهای داوطلبانه نوع‌دوستانه
کنش‌های داوطلبانه و نوع‌دوستی در تماس با جامعه، علاوه بر مزایایشان برای دیگران و برای روان خودمان التیام‌بخش است. نوع‌دوستی با بهبود سلامت و طول عمر مرتبط است. در محیط اطرافمان فعالیت‌های داوطلبانه خلاقانه کوچکی طراحی کنیم؛ آشنایانمان را نیز دعوت کنیم.
تمرین‌های آرام‌سازی
درباره تمرین‌های آرام‌سازی (Relaxation) و ذهن‌آگاهی (Mindfulness) جست‌وجویی کنیم و گه‌گاه انجامشان دهیم و به دیگران نیز اگر علاقه‌مند بودند آموزش دهیم. نوشتن افکار و احساس‌ها نیز معمولا به تهویه روانی و سبک‌شدنمان کمک می‌کند.
اخبار، بی‌اجازه وارد اتاق ذهنمان نشوند
برای مرور اخبار، زمانی را معین کنیم و خارج از آن محدوده زمانی، از دیدن و شنیدن اخبار ریز و درشت دوری کنیم. در گفت‌وگو با اطرافیان نیز موضوعات متنوعی آماده کنیم و تنها بر اخبار متمرکز نشویم.
روانپزشک را فراموش نکنیم
ناخوشی‌های روانی ممکن است به‌دنبال تنش‌های فردی یا اجتماعی آغاز شوند و اوج بگیرند. چنانچه شدت یا مدت احساس‌های آزارنده مانند غم، خشم، اضطراب یا ترس یا... زیاد شد، برای «چکاپ» سلامت روان، به روانپزشک مراجعه کنیم.
سبک زندگی سالم
این روزها بیشتر مراقب بهداشت خواب و تغذیه و فعالیت بدنی و استراحت‌هایمان باشیم و از مهارت‌های ارتباط سالم با اطرافیانمان بیشتر استفاده کنیم. با این مراقبت‌ها، روانمان تنش‌ها را بهتر تاب می‌آورد و مشکلاتمان را کارآمدتر حل خواهیم کرد.
فعال بمانیم
فعالیت‌های مفید روزمره خودمان را رها نکنیم. اشتغال، خانه‌داری، مطالعه، ورزش، تحصیل و... همگی می‌توانند به حفظ و بهبود عزت نفس و فعال ماندن عملکردهای سازگارانه روانمان کمک کنند. اگر مایل بودید، درباره محتوای این برنامه با دیگران گفت‌وگو کنید.
