اضطراب جدایی در کودکان

نازنین شهریاری ـ  روانپزشک

اختلالات اضطرابی از شایع‌ترین اختلالات دوران کودکی و نوجوانی است. در دوران شیرخوارگی اضطراب جدایی یک پدیده رشدی طبیعی است که نشان می‌دهد کودک نسبت به حضور مادر خود آگاه است. این اضطراب در سن ٩ تا ١٨ماهگی هنجار بوده و تا حدود 2.5سالگی کاهش می‌یابد. این کاهش به کودکان خردسال امکان می‌دهد در مهد کودک و مراکز پیش‌دبستانی به‌راحتی دوری از والدین را تحمل کنند.
زمانی تشخیص اختلال اضطراب جدایی مطرح می‌شود که اضطراب مفرط و نامتناسب با سطح رشد کودک، هنگام جدایی از شخص مورد دلبستگی کودک بروز کند. این کودکان نگرانی دائم دارند که حادثه‌ای موجب جدایی آنها از والدین شود. آنها برای رفتن به مدرسه یا هر جای دیگر به‌دلیل ترس از جداشدن از مادر هراس دارند. همچنین از تنهاماندن در خانه می‌ترسند و از حضور در سایر محیط‌ها بدون حضور والدین امتناع می‌کنند. شب‌ها تنها نمی‌خوابند و معمولا کابوس‌های تکراری با مضمون جدایی از پدر و مادر دارند. موقع جداشدن از پدر و مادر شکایت از علائم جسمی مثل سردرد و دل‌درد دارند. شیوع اختلال اضطراب جدایی در کودکی و اوایل نوجوانی حدود ٤درصد است. سن شروع آن اغلب بین ٧ تا ٨سالگی است؛ اگرچه ممکن است در سال‌های پیش از مدرسه شروع شود.
در پیدایش این اختلال عوامل متعددی نقش دارند. در پژوهش‌ها نشان داده شده که آسیب‌های روانی والدین و سبک فرزندپروری آنها در بروز اضطراب در کودکان نقش دارد. محافظت افراطی والدین با افزایش خطر بروز اختلالات اضطرابی در کودکان همراه است. همچنین افسردگی و اضطراب مادر سبب افزایش بروز اختلال در کودک می‌شود. صفات مزاجی کودک مثل کم‌رویی و خجالتی‌بودن نیز کودک را مستعد اضطراب جدایی می‌کند. عوامل استرس‌زا در محیط مثل مرگ بستگان، طلاق، بیماری جسمی یا نقل مکان به مدرسه جدید در یک کودک آسیب‌پذیر در ایجاد اضطراب جدایی نقش دارند. رویکرد درمانی در این کودکان معمولا چندوجهی است. آموزش خانواده، روان‌درمانی و گاهی مداخلات دارویی از روش‌های درمانی شایع هستند.
آموزش خانواده در درمان این اختلال بسیار اهمیت دارد. کودکی که به‌دلیل اضطراب جدایی، از مدرسه‌رفتن امتناع می‌کند باید با حمایت مناسب، قاطعانه به مدرسه‌رفتن تشویق شود.