روسیاهی بازار روغن‌موتور
فرخنده رفائی _ خبر‌نگار
دومین مایع حیات‌بخش اتومبیل بعد از بنزین است و مایه کارکرد روان اجزای موتور. بدون آن تصور ساییدن قطعات فولادین موتور اتومبیل به همدیگر هم وحشتناک و غیرممکن است، چه رسد به واقعیت آن. با لطافت و نرمی، اصطکاک بین قطعات فلزی متحرک موتور را کاهش می‌دهد و نمی‌گذارد برخورد این قطعات با هم باعث ساییدگی آنها و توقف کار موتور شود. نزدیکی زیاد قطعات فولادی موتور اتومبیل به هم گاه تا اندازه‌ای میلی‌متری است که هر لحظه امکان لغزش و برخورد با قطعات مجاور و در نتیجه ساییدگی و شکستگی آنها وجود دارد و این وظیفه روغن‌موتور است که با حرکت میان این اجزا باعث کارکرد روان و امن موتور شود. روغن‌موتور علاوه بر روانکاری (کاهش‌دهنده اصطکاک بین قطعات) وکاهش سایش قطعات موتور، نقش‌ها و وظایف دیگری هم برعهده دارد که عبارتند از: شست‌و‌شوی داخل موتور و تمیز نگهداشتن قطعات داخل موتور از دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و رسوبات بین قطعات، آب‌بندی کامل بین سیلندر و پیستون، خنک کردن قطعات داخلی موتور، کارکرد بهینه قطعات متحرک موتور در دماهای مختلف و محافظت قطعات موتور در مقابل خوردگی. یک روغن‌موتور خوب و استاندارد تا مدت‌ها همه این وظایف را به خوبی انجام می‌دهد ولی روغن‌موتور غیراستاندارد فقط خسارت‌های میلیونی به موتور اتومبیل وارد می‌کند.
روغن‌موتور بعد از بنزین دومین ماده پرمصرف و حیاتی خودرو است و همین مصرف زیاد در کنار افزایش چشمگیر قیمت روغن موتورهای برند و باکیفیت، شرایط را برای سوءاستفاده و ورود انواع تقلبی آن به بازار فراهم کرده است. روغن موتورهای تقلبی این روزها در کنار دیگر لوازم یدکی تقلبی به یکی از معضلات بزرگ مردم و تعمیرکاران تبدیل شده است. این روغن‌ها در ظاهر با انواع اصل هیچ تفاوتی ندارند و تشخیص آنها نه‌تنها برای مردم عادی بلکه برای تعمیرکارها هم مشکل و گاهی غیرممکن است. این مشکل زمانی حادتر می‌شود که قیمت بالای روغن‌های استاندارد خارجی و حتی روغن‌های تولید داخل، صاحبان خودرو را وادار می‌کند برای صرفه‌جویی و مدیریت هزینه‌ها، قطعات و روانکارهای اتومبیلشان را در فواصل زمانی بیشتری تعویض کنند و ماندن روغن نامرغوب در موتور مساوی است با خسارت بیشتر. استفاده از روغن‌موتور غیراستاندارد و نامرغوب می‌تواند به مرور موتور را کهنه و فرسوده کند. پایین بودن نقطه اشتعال یاFlash Point (پایین‌ترین دمایی که در آن، روغن به بخار تبدیل می‌شود و با هوا یک مخلوط قابل‌اشتعال می‌سازد) مشکل اصلی روغن‌های تقلبی است که باعث می‌شود با کارکرد موتور، حجم روغن به سرعت کاهش پیدا کند و بخش‌هایی از موتور بدون روغن بماند. اصطکاک و برخورد قطعات فلزی خشک با یکدیگر، شکستن آنها و اصطلاحا یاتاقان زدن موتور را به‌دنبال دارد. افرادی که روغن تقلبی به‌خودروهایشان آسیب زده گفته‌اند این روغن‌ها سبب یاتاقان زدن و سوختن موتور خودروی آنها شده و خسارت میلیونی روی دستشان گذاشته است. تشخیص روغن اصل از غیراصل مشکل است، اما تعمیرکاران اتومبیل می‌گویند که از روی برخی نشانه‌ها و علائم می‌توان متوجه خوب کار نکردن موتور اتومبیل شد. صدای غیرعادی موتور می‌تواند نشانه خوب کار‌نکردن آن و علامتی برای غیراستاندارد بودن روغن‌موتور باشد. شنیدن صداهایی مثل تق‌تق، صدایی شبیه سوت یا زوزه و همچنین لرزیدن قسمت جلوی اتومبیل یا احساس ضربه‌هایی که تکان‌هایی به ماشین می‌دهد همه و همه نشانه‌هایی از بد کار کردن موتور خودرو عنوان شده که باید به محض مشاهده یکی از این علائم به خراب بودن روغن‌موتور مشکوک شد و برای آن اقدام کرد.
روغن‌های تقلبی از کجا می‌آیند؟
رئیس اتحادیه فروشندگان لاستیک، روغن و فیلتر در گفت‌و‌گو با همشهری در جواب این سؤال که روغن های تقلبی چگونه سر از مغازه‌های تعویض روغنی درمی‌آورند، می‌گوید: بعضی از چاله‌چی‌ها، قوطی‌های خالی روغن‌موتور را جمع و در کارگاه‌هایی در حاشیه شهر با روغن پایه ضعیف و بی‌کیفیت پرمی‌کنند و دوباره می‌فروشند. داوود سعادتی‌نژاد می‌افزاید: سازندگان روغن‌های تقلبی قبلا حاشیه قوطی‌ها را می‌بریدند و قوطی روغن‌های تقلبی کوتاه‌تر از قوطی اصل بود ولی الان قوطی‌های سالم را پر می‌کنند و قابل‌تشخیص نیست. او البته تأکید می‌کند که چنین روغن‌هایی در واحدهای تعویض روغنی سطح شهر تهران وجود ندارد و دلیل آن را هم پروانه‌دار بودن واحدهای صنفی و نظارت شدید اتحادیه بر آنها عنوان می‌کند، اما این احتمال را رد نمی‌کند که در مناطق حاشیه تهران چنین روغن‌هایی در مغازه‌ها وجود داشته باشد. او در عین حال پیگیری و کشف چنین تخلفی را منوط به شکایت و گزارش شهروندان می‌داند و می‌گوید: به محض گزارش مورد تخلف، اتحادیه و نیروی‌انتظامی وارد عمل می‌شود ولی در حال حاضر چون اطلاعی از محل ساخت روغن موتورهای تقلبی وجود ندارد نمی‌توان در این زمینه اقدامی کرد.
سودآوری روغن‌موتورهای تقلبی
در ایران انواع باکیفیتی از روغن‌موتور تولید می‌شود و تولیدات شرکت‌های مطرحی مثل ایرانول، بهران و تعدادی دیگر از شرکت‌های داخلی از کیفیت بالایی برخوردار است. واردات روغن‌موتور به کشور نیز با محدودیت قانونی مواجه نیست اما تحریم‌های اقتصادی وضع شده علیه کشورمان، شرکت‌های خارجی را در زمینه مراودات تجاری با ایران با محدودیت روبه‌رو کرده است. محدودیت واردات در کنار افزایش 70درصدی قیمت روغن‌موتورهای داخلی طی سال‌جاری، سودآوری بالای تقلب در بازار این محصول بسیار پرمصرف را تضمین کرده است. اظهارات تأیید نشده حاکی از آن است که هم‌اکنون تمام روغن‌موتورهایی که تحت برندهای خارجی مثل لیکومولی، الف، توتال و کاسترول در بازار وجود دارد، فیک و تقلبی است و این روغن‌ها در امارات یا در کارگاه‌های حاشیه تهران مثل اشتهارد پرمی‌شوند. گفته می‌شود برخی از برندهای روغن‌موتور موجود در بازار ایران، اصولا وجود خارجی ندارند یا در کشوری که نام آن به‌عنوان تولیدکننده بر آنها درج شده(اغلب ایتالیا و آلمان) چنین کارخانه‌ای ثبت نشده است.
برندهای فوسر، راکسول و پونته میلانو که به نام آلمانی و ایتالیایی فروخته می‌شوند از این جمله‌اند. اصل بودن برندهای پترونول و آترود هم که روغن‌موتور مخصوص پژو 206عرضه کرده با توجه به شواهدی ازجمله سایت‌های مشکوک آنها زیر سؤال است هرچند هیچ منبع رسمی‌ای این موارد را تأیید نکرده است.
تشخیص روغن‌موتور اصل از تقلبی
رئیس اتحادیه مکانیسین‌های خودرو تشخیص روغن‌های تقلبی را غیرممکن می‌داند و می‌گوید: پیش از این مکانیک‌ها می‌توانستند نمونه تقلبی را از اصلی تشخیص دهند اما هم‌اکنون این امکان وجود ندارد و متأسفانه نمی‌توان نکته‌ای درخصوص تشخیص روغن موتورهای تقلبی اعلام کرد چون برای این کار هر فرد باید یک آزمایشگاه داشته باشد. علیرضا نیک‌آئین می‌افزاید: بسته‌بندی‌ها و چاپ‌های امروز به‌شدت نزدیک به نمونه‌های اصلی است و دستگاه‌های پیشرفته‌ای در این زمینه وارد کشور شده است اما با توجه به خسارت شدیدی که با مصرف روغن تقلبی به موتور وارد می‌شود به‌طور کلی توصیه می‌کنم مردم از نمونه‌های ایرانی استفاده و از تعویض‌روغنی‌های دارای جواز، خرید کنند. خرید برندهای ایرانی شاید بتواند تا حدود زیادی موارد تقلب را از شما و اتومبیلتان دور کند. مطمئنا متقلبان، تولیدات داخلی را هم از تقلب بی‌نصیب نمی‌گذارند. تنها توصیه‌ای که در چنین شرایطی می‌توان داشت این است که دست‌کم به ویژگی‌های ظاهری چیزی که می‌خرید توجه کنید. ظرف‌های روغنی که صدمه زیادی خورده و تصویر کهنه دارند، تقلبی هستند و توسط افراد سودجو پر شده‌اند. بوی روغن یکی از گزینه‌های تشخیص سلامت آن است. روغن‌موتور سالم هیچ بویی ندارد درحالی‌که اغلب روغن‌های بی‌کیفیت و غیراستاندارد بوی آزاردهنده‌ای دارند. مهم‌ترین ملاک تشخیص می‌تواند قیمت روغن باشد. تا زمانی که «دستگاه‌های پیشرفته وارد شده» برای پاکسازی بازار از نمونه‌ها تقلبی مورد استفاده قرار گیرد، این توصیه را جدی بگیرید و روغن‌موتور ارزان نخرید.
نبض بازار
رئیس اتحادیه مکانیسین‌های خودرو: بسته‌بندی‌ها و چاپ‌های امروز به‌شدت نزدیک به نمونه‌های اصلی است و دستگاه‌های پیشرفته‌ای در این زمینه وارد کشور شده است اما با توجه به خسارت شدیدی که با مصرف روغن تقلبی به موتور وارد می‌شود به‌طور کلی توصیه می‌کنم مردم از نمونه‌های ایرانی استفاده و از تعویض روغنی‌های دارای جواز خرید کنند
برندهای بی‌هویت
برخی از برندهای روغن‌موتور موجود در بازار ایران، اصولا وجود خارجی ندارند یا در کشوری که نام آن به‌عنوان تولیدکننده بر آنها درج شده (اغلب ایتالیا و آلمان) چنین کارخانه‌ای ثبت نشده است، برندهای فوسر، راکسول و پونته میلانو که به نام آلمانی و ایتالیایی فروخته می‌شوند از این جمله‌اند
در همینه زمینه :
