اصلاحات در الگوی‌های غذایی

شیوا نوروزی ـ  روانشناس بالینی

کودکانی که با تغذیه مناسب رشد می‌کنند با نشاط‌تر و پویاتر از سایر کودکان هستند. گرچه اهمیت تغذیه روی سلامت کودکان از دوران شکل‌گیری جنین و حتی پیش از آن آغاز می‌شود اما برخی اشتباه‌های رایج در تغذیه کودکان می‌تواند تداخل‌هایی در جسم و روان‌شان پدید آورد؛ آسیب‌هایی به مرور در مراحل بعدی رشد و در دوره‌های مختلف هویدا می‌شود.

هزار روز اول
اهمیت تغذیه مناسب در کودکان بیشتر از بزرگسالان است، به‌طوری‌که عوارض ناشی از کمبود مواد تغذیه‌ای ضروری در کودکان، معمولا شدیدتر و جبران‌ناپذیرتر است. سیستم‌های متعدد بدنی در دوره رشد در سنین کودکی، تکامل کامل خود را نیافته‌اند و لذا بسیار مهم است که ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن کودکان به‌طور مناسب تامین شود. کورش صمدپور، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «والدین باید از زمانی که قصد بچه دار شدن دارند به فکر تغذیه صحیح فرزندشان باشند، حتی از زمان لقاح. در دوران بارداری نیز مادر باید به فکر تغذیه جنین در شکم باشد، چون بهترین زمان برای تغذیه کودک هزار روز اول است. بعد از تولد نوزاد نباید به هر دلیلی شیرمادر به شیر خشک تبدیل شود، چرا که بهترین و کامل‌ترین غذا برای نوزاد به‌ویژه در 6‌ماه اول، شیر مادر و قطره ویتامین AD یا مولتی ویتامین است. استفاده از شیر مادر موجب می‌شود تا کودک کمتر به بیماری‌هایی مانند اسهال و مشکلات تنفسی دچار شود و در سال‌های آتی اضافه وزن پیدا نکند».
از زمانی که نوزاد وارد‌ماه هفتم زندگی می‌شود باید حتما غذای کمکی مصرف کند. مادران باید دقت کنند که چه غذای کمکی‌ای به فرزندشان می‌دهند. دکتر تغذیه و رژیم درمانی می‌افزاید: «در ابتدا کودکان باید با فرنی و شیربرنج، با برنامه‌ریزی 3روز به 3روز به این نوع تغذیه عادت کنند. هر غذای جدیدی را که به کودک می‌دهند باید چند روز آزمایش کنند و ببینند کودک دچار واکنش می‌شود یا خیر. و سپس غذای بعدی را به او بدهند».
از اشتباهاتی که بین 6تا 12‌ماه، برخی والدین دچار می‌شوند و کودک را در آینده دچار خطراتی می‌کنند، افزودن نمک به غذای کودک است و گاها خود نیز آن را می‌چشند. درحالی‌که نباید ذائقه کودک را به شوری عادت دهند. کودک در این سن باید ذائقه‌سازی‌ شود و به سمت غذاهای سالم و بدون نمک یا شکر سوق  داده شود. برخی موادغذایی را نباید به کودکان زیر یک سال داد؛ مانند سفیده تخم مرغ و عسل، چرا که حساسیت ایجاد می‌کند. تغذیه تکمیلی در این سن با شیربرنج و فرنی آغاز و در ادامه انواع سوپ‌ها، ماست و میوه‌ها به آن افزوده می‌شود.
در 6‌ماه دوم دوره زندگی کودکان همچنان شیر در اولویت قرار دارد و بعد غذا.

خوردن غذای سفره
در یک سالگی کودکان باید غذای سفره را بخورند. دکتر صمدپور با بیان این موضوع می‌گوید: «از این دوران کودکان کم‌کم به سمت خوردن غذاهای فرآوری شده سوق داده می‌شوند. امروزه شاهد آنیم که بر تعداد بچه‌های چاق روزبه‌روز افزوده می‌شود تا جایی که در کودکان دبستانی کبد چرب شایع است. تغذیه غلط والدین و سوق دادن آنها برای استفاده از غذاهای فرآوری شده مانند انواع سس‌ها، پنیرها، فست فودها، سوسیس، کالباس و... علت چنین بیماری‌هایی است. خانواده‌ها باید کودکان‌شان را به خوردن غذاهای سالم تشویق کنند و از همه گروه‌های غذایی به‌ویژه میوه و سبزیجات در برنامه‌های غذایی کودکان بگنجانند». بسیاری از کودکان الگوبرداری می‌کنند. اگر در خانواده‌ای والدین صبحانه نخورند نباید انتظار داشت که کودکان علاقه‌ای به خوردن صبحانه نشان دهند. حتی بچه‌ها از بدغذا بودن والدین و نخوردن بسیاری از مواد غذایی مانند ماهی، گوشت، سالاد و... نیز الگوبرداری می‌کنند. بنابراین والدین باید بر سر میز غذا الگوی سالم و صحیح داشته باشند تا کودکان را به سمت تغذیه سالم سوق دهند؛ از نان سبوس‌دار استفاده کنند و سالاد و سبزیجات باید قسمتی از بشقاب غذایشان باشد. باید والدین پروتئین‌ها مانند ماهی را در برنامه غذایی کودکان و خود جای دهند.

راحت‌طلبی والدین
از زمانی که کودکان پا به مدرسه می‌گذارند تغذیه‌های بد سرعت بیشتری به‌خود می‌گیرد، چرا که بوفه‌های مدارس شروع به عرضه مواد غذایی بسته‌بندی شده کارخانه‌ای مانند کیک و چیپس و پفک و... می‌کند و ولع بچه‌ها برای خوردن این خوراکی‌های خوشمزه روزبه‌روز بیشتر می‌شود. والدین هم به‌جای دادن صبحانه، اقدام به گذاشتن خوراکی‌های بسته‌بندی شده مانند کیک و کلوچه می‌کنند. دکتر صمدپور می‌گوید: «این کار برای هفته‌ای یک‌بار اشکالی ندارد اما اگر هر روز باشد موجب بروز بیماری‌هایی چون چاقی، کبدچرب و مشکلات قلبی می‌شود. درحالی‌که پدر و مادرها باید لقمه‌های سالمی که خود تهیه کرده‌اند مانند نان و پنیر و گردو، ساندویج‌های خانگی و انواع آجیل‌ها را در کوله‌پشتی فرزندشان قرار دهند».