حل مشکل آلودگی هوا نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت
محمد درویش: میزان رغبت مردم ایران به استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومی در یک دهه اخیر نسبت به دهه قبل از آن بسیار کمتر شده است - نماینده تهران در مجلس: دستگاه‌های دولتی قانون هوای پاک را اجرا نکرده‌اند
رئیس‌جمهوری در مراسم افتتاح متروی هشتگرد به موضوع آلودگی هوا در کشور پرداخت و در اظهاراتی اعلام کرد که این آلودگی، یکروزه ایجاد نشده است و در طول یک قرن آلاینده‌های فراوان کنار هم قرار گرفته‌اند و در یک روز حل نمی‌شود.
حسن‌روحانی عامل وضعیت کنونی آلودگی هوا در تهران و کلانشهرهای کشور را متراکم شدن آلودگی‌ها روی یکدیگر از ده‌ها سال پیش اعلام کرده و گفته است: «می‌گویند این دولت و آن دولت حل کند، درحالی‌که باید دولت‌ها دست به‌دست هم دهند و نسل‌ها تلاش کنند تا آلودگی رفع شود.»
به‌گفته رئیس‌جمهوری، آلودگی هوا در ایران در رتبه ۱۶ یا ۱۷ جهان است و رتبه ایران در این بخش اول نیست.
روحانی اما در بخشی دیگر از سخنانش آلودگی هوا در ایران را با کشورهایی نظیر چین و هند مقایسه کرده است. حسن روحانی گفته است در ایران با شاخص آلودگی ۲۰۰مدارس را تعطیل می‌کنیم. درحالی‌که در هند با آلودگی ۳۰۰ به مدرسه می‌روند و در چین با آلودگی ۳۶۰ هم مدارس تعطیل نمی‌شود.
حسن‌روحانی تعطیل مدارس را نشانه اقدام دولت برای سلامت مردم دانسته و اشاره کرده است که اگر در چین با آلودگی ۲۰۰ مثل تهران مدارس را تعطیل کنند ۶ماه در سال باید مدارس تعطیل شوند و در هند و مکزیک هم باید ۹ماه سال تعطیل باشند.
او از مردم خواسته است که از دولت توقع برنامه‌ریزی و تلاش داشته باشند و اگر این اقدامات انجام نشد از دولت انتقاد شود. روحانی به تلاش‌های دولت در کاهش آلودگی گازوئیل از «چندهزار» به ۵۰ و در بخش بنزین به ۱۰ اشاره کرده است.
روحانی البته به نکته دیگری نیز اشاره کرده است که در ماه‌ها و هفته‌های گذشته بسیار خبرساز بود و آن هم توزیع بنزین غیراستاندارد در کشور است. رئیس‌جمهوری اما گفته است که ۷۵درصد بنزین مصرفی مردم یورو4 و یورو5 است.
سخنی از خودروسازها به میان نیامده است
به‌گزارش همشهری، همزمان با شدت یافتن آلودگی بی‌سابقه هوای تهران و کلانشهرهای کشور در هفته‌های گذشته، خودروسازها و پس از آن وزارت نفت برای تولید خودروهای بی‌کیفیت و توزیع بنزین غیراستاندارد متهمان اصلی آلودگی هوا در رسانه‌ها اعلام می‌شدند، اما حالا رئیس‌جمهوری گفته است که در دولت‌های قبل آلوده‌ترین بنزین یعنی بنزین پتروشیمی در اختیار مردم بود و دولت او بنزین یورو4 و یورو5 توزیع کرده است.
حسن روحانی اما هیچ اشاره‌ای به وضعیت خودروسازی کشور که عنوان متهم اصلی آلودگی هوا را به‌خود اختصاص داده است، نکرده. کارشناسان و متخصصان پیش‌تر به رسانه‌ها گفته بودند که تولید خودروهای بی‌کیفیت و سوخت غیراستاندارد، دلیل اصلی آلودگی هوای کلانشهرهاست. رئیس‌جمهوری از مردم خواسته است که از دولت توقع برنامه داشته باشند و این اظهارنظر نیز در شرایطی صورت می‌گیرد که نمایندگان مجلس، برخی دولتی‌ها و حتی متخصصان محیط‌زیست معتقدند به‌دلیل تعدد دستگاه‌های مجری مقابله با آلودگی هوا و همچنین کاهلی دستگاه‌ها در اجرای قانون هوای پاک که به تصویب مجلس نیز رسیده است، این قانون بر زمین مانده و اقدام مناسب در مقابله با کاهش آلودگی هوا در تهران و کلانشهرهای کشور صورت نگرفته است.
برخی کارشناسان محیط‌زیست همچون محمد درویش، عضو شورای حمل‌ونقل پاک در وزارت کشور و دارای کرسی محیط‌زیست در یونسکو معتقدند که مشکل آلودگی هوای تهران ترافیک شدید است.
توجه به حمل و نقل عمومی
محمد درویش در ارزیابی خود از سخنان دیروز رئیس‌جمهوری درخصوص آلودگی هوا به همشهری گفته است: «اگر در چین یا هند و حتی مکزیک با شاخص آلودگی بالای 300مدارس تعطیل نمی‌شود، به این دلیل است که نزدیک به 9ماه از سال آلودگی هوا در آن کشورها روی شاخص300 است و اگر بخواهند مدارس را تعطیل کنند 6 تا 9ماه باید کشورشان عملا تعطیل باشد. درحالی‌که در ایران تنها کمتر از یک‌ماه آلودگی هوا افزایش می‌یابد و تعطیلی مدارس یا ادارات خسارتی به کشور وارد نمی‌کند. ضمن آنکه پیش‌تر نیز خیلی‌ها پیشنهاد تعطیلات زمستانی را با کاستن یکماهه از تعطیلات تابستانی به دولت ارائه کرده‌اند. ضمن آنکه باید پرسید مگر تعطیلی مدارس به‌دلیل آلودگی هوا تأثیری بر کودکان ایرانی که حتی در خانه می‌مانند دارد. آیا کودکان فقط در مدارس در معرض آلودگی هستند؟»
درویش نیز همچون بسیاری از کارشناسان محیط‌زیست در ایران معتقد است که مهم‌ترین مشکل در معضل آلودگی هوا در تهران ترافیک شدید خودرو است.
او در ارزیابی خود از سخنان دیروز رئیس‌جمهوری می‌گوید: «آقای روحانی هیچ اشاره‌ای به این موضوع نکرده‌اند که در 40سال اخیر نتوانسته‌ایم ناوگان حمل‌ونقل عمومی، مسیرهای ویژه دوچرخه و اتوبوس‌های با کیفیت را با توجه به نیاز کلانشهرها در کشور گسترش دهیم که منجر به کاهش آلودگی هوا شود.» به گفته او براساس آمارهایی که مراجع رسمی منتشر کرده‌اند، میزان رغبت مردم ایران به استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومی در یک دهه اخیر نسبت به دهه قبل از آن بسیار کمتر شده است؛درحالی‌که تعداد خودروهای شخصی با ساخت پل‌ها، بزرگراه‌ها و معابر افزایش زیادی یافته است. عضو شورای حمل‌ونقل پاک در وزارت کشور معتقد است:« اگر از آلودگی هوا در چین، هند و مکزیک سخن می‌گوییم باید این نکات را هم درنظر داشته باشیم که آنها توانسته‌اند با گران کردن هزینه استفاده از خودروی شخصی، مالیات استفاده از خودروی شخصی را به گسترش مسیرهای حمل‌ونقل عمومی، خطوط ریلی روزمینی و زیرزمینی و ایجاد مسیرهای طولانی دوچرخه در شهرهای خود اختصاص دهند.»
دارنده کرسی آموزشی محیط‌زیست در یونسکو همچنین بهترین راه برای مقابله با آلودگی هوای تهران و کلانشهرها را تأکید بر زیست‌محور شدن شهرها به جای آموزه‌های خودرومحوری اعلام کرد و گفت: در دوره مدیریت پیشین شهرداری تهران بیش از آنچه باید تا پایان 1404 اتوبان و بزرگراه احداث می‌شد، ایجاد کرد و حتی 70کیلومتر بیشتر از برنامه1404 بزرگراه احداث شد، اما نتیجه آن چه بود؟ ترافیک بیشتر شد. چون هر اندازه بزرگراه‌سازی و خودرومحوری در شهر حاکم شود، به‌خودروسازها مجوز تولید بیشتر خودرو داده می‌شود. محمد درویش گفت: کاری که رئیس‌جمهوری در افتتاح متروی هشتگرد انجام داده است باید در تمامی کشور گسترش بیابد و مردم با ایمنی، آرامش و قیمت ارزان‌تر در شهرها با مترو، اتوبوس و دوچرخه تردد کنند تا آلودگی هوا نیز کاهش یابد. درویش ادامه داد: باید با سند در مورد وضعیت خودروسازی کشور و میزان آلایندگی بنزین سخن گفت. حجم آلایندگی سوخت نیز باید از سوی مراکز علمی کشور، دانشگاه‌ها و شرکت کنترل کیفیت هوا اعلام شود. اگر آنها تأیید کنند که میزان گازهای سمی منتشر شده در 6 ماه دوم سال98 بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است، آن زمان می‌توان دولت را به چالش کشید. ولی الان چنین آماری در کشور وجود ندارد و به همین دلیل باید حرف رئیس‌جمهوری را باور کرد. اما باید اعلام کرد که حتی اگر تمام خودروهای کشور برقی باشند یا حتی بنزین یورو6 هم توزیع شود، باز هم نمی‌توان مشکل ترافیک کلانشهرها ازجمله تهران را حل کرد و از هدررفت زمان شهروندان جلوگیری کرد. آن وقت این اقدامات هم بی‌فایده است. به‌گفته عضو شورای حمل‌ونقل پاک در وزارت کشور، تهران و کلانشهرهای کشور تبدیل به یک پارکینگ بزرگ شده‌اند و هرگز این نکات را به رئیس‌جمهوری منتقل نمی‌کنند. چون منافع خودروسازی در کشور به خطر می‌افتد و اینها همان مواردی است که به رئیس‌جمهوری نمی‌گویند.
قانون هوای پاک را اجرا نکردند
رئیس‌جمهوری در اظهارات دیروز خود درخصوص آلودگی هوا گفته بود که مردم از دولت توقع برنامه داشته باشند و اگر انجام نشد آن وقت از دولت انتقاد کنند. در همین رابطه فریده اولادقباد، نماینده تهران و عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی چند ساعت پس از اظهارات رئیس‌جمهوری در موضوع آلودگی هوا به ایسنا گفت که اجرای قانون هوای پاک از سوی دستگاه‌های اجرایی ضروری است. به‌گفته او، به موازات رشد سریع و برنامه‌ریزی نشده جمعیت شهرها افزایش تقاضای استفاده از ناوگان حمل‌ونقل، تغییر الگوی مصرف، افزایش تعداد وسایل نقلیه موتوری فعال در سطح شهرها، تردد خودروها با سن بالا و فرسوده، استفاده از سوخت‌های فسیلی در منابع ثابت مانند صنایع، نیروگاه‌ها و حتی مراکز تجاری و مسکونی و افزایش روزافزون تقاضای مصرف منابع مختلف انرژی در فعالیت‌های صنعتی با فناوری‌های فرسوده را شاهد هستیم که اینها در کنار استخراج صنایع در مجاورت و حریم شهرها ازجمله عوامل افزایش آلودگی هوا هستند. این نماینده مجلس، تصویب قانون هوای پاک در مجلس دهم را مهم‌ترین قانون در راستای مقابله با آلودگی هوا دانست و گفت: متأسفانه این قانون اجرا نمی‌شود. مهم اجرای قانون در استانداردسازی خودروها و سوخت تولید داخل است. او عامل اصلی آلودگی هوا را خودروهایی اعلام کرده است که تعداد زیادی از آنها استاندارد نیستند و استفاده زیاد از آنها و استفاده از سوخت‌های فسیلی در منازل و صنایع، هوای تهران و کلانشهرهای کشور را اینگونه آلوده کرده است. اولادقباد گفت: زمانی که یک قانون در مجلس تصویب می‌شود، دستگاه‌های اجرایی مرتبط ملزم به رعایت اصول و استانداردها می‌شوند. درحالی‌که قانون هوای پاک که ۲۵تیرماه سال۹۶ تصویب و ابلاغ شد به درستی اجرا نشده است. اولادقباد با بیان اینکه از ابتدای سال‌جاری تاکنون تهران ۲۵روز پاک، ۱۹۶روز سالم، ۵۹روز ناسالم برای گروه‌های حساس و 5روز ناسالم برای همه گروه‌ها را تجربه کرده افزود: آلودگی هوا از شاخص‌های توسعه یافتگی است و اگر می‌خواهیم مردم سالم و برخوردار از هوای پاک باشند، دستگاه‌ها نیز باید خود را ملزم به اجرای قانون بدانند. به‌گفته نماینده تهران در مجلس، تعطیلی مدارس و زوج و فرد کردن عبور خودروها راهکارهای کوتاه‌مدت و مقطعی است که به تنهایی جوابگو نیست و کشور برای داشتن هوای سالم نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت است.