کانال استانبول، شکاف سیاسی در دل شهر

پافشاری رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه به اجرای ابرپروژه کانال استانبول، بار دیگر بزرگ‌ترین شهر ترکیه را به آوردگاه سیاسی او و مخالفانش تبدیل کرده است.
به گزارش رویترز، رئیس‌جمهور ترکیه، اعلام کرده است بدون توجه به مخالفت‌ها، پروژه کانال استانبول را در این شهر پیش خواهد برد. این کانال 45کیلومتری، با هدف کاهش ترافیک دریایی تنگه بسفر احداث خواهد شد و دریای سیاه را در شمال، به دریای مرمره در جنوب متصل خواهد کرد. رئیس‌جمهور ترکیه که نخستین بار در سال 2011این پروژه را مطرح کرد، گفته است که احداث آن، ترافیک تنگه بسفر را که یکی از شلوغ‌ترین آبراهه‌های دنیاست، کاهش خواهش داد.  اما این طرح بلندپروازانه، مخالفان زیادی دارد که در راس آنها، اکرم امام‌‌اوغلو، شهردار استانبول است. امام‌اوغلو در انتخابات اخیر شهرداری این شهر، حزب اردوغان را شکست داد. گفته می‌شود او در انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری‌، یکی از رقبای اصلی اردوغان خواهد بود.
صدها نفر از شهروندان استانبول هم نامه‌ای را امضا کردند که خواست آن، لغو این پروژه است. تعدادی از آنان هم در روزهای اخیر در شهر تجمع کردند و با در دست گرفتن پلاکاردهایی، علیه این پروژه شعار دادند.
به گزارش بلومبرگ، شهردار استانبول چهارشنبه در یک کنفرانس خبری وعده داد که به هر شکل ممکن، تلاش خواهد کرد تا با کمک قانون جلوی اجرای این پروژه را بگیرد. او در این نشست، مدارکی را که اجرای این پروژه را از نظر علمی و محیط‌زیستی مضر می‌داند، ارائه کرده و گفته است: «پروژه‌ای که مردم استانبول را شامل نشود، کار نخواهد کرد.»
به گفته او  این پروژه، ‌منابع آبی این شهر 16میلیون نفری را نابود ، به طبیعت شهر و اطراف آن آسیبی برگشت‌ناپذیر وارد  و آن را آسیب‌پذیر می‌کند. او همچنین گفته است، مقایسه این کانال با کانال‌های سوئز و پاناما ‌بی‌مورد است، چون کانال استانبول، برخلاف آنها مسیر کشتیرانی را کوتاه نمی‌کند.
او تنها یکی از چهره‌های سیاسی سرشناس و نهادهای مختلف ترکیه است که با این پروژه به مخالفت پرداخته است. مقام‌های فرودگاه استانبول در گزارشی گفته‌اند که اجرای این پروژه، باعث می‌شود فرودگاه با ظرفیت کامل فعالیت نکند. برخی سازمان‌های محیط‌زیستی هم گفته‌اند که کانال استانبول، به حیات وحش دریایی منطقه آسیب جدی وارد خواهد کرد.
با وجود این، اردوغان بیش از همیشه مصمم به اجرای این پروژه است. کانال استانبول، با وجود علاقه شدید اردوغان به اجرای آن، در سال2018به‌خاطر بحران ارزی کنار گذاشته شد و اردوغان در هفته‌های اخیر دوباره از اجرای آن خبر داده است. او این بار، کاملا مصمم است که پروژه را اجرا کند و گفته است که به مخالفت‌ها   اهمیتی نمی‌دهد. به گزارش خبرگزاری آناتولی، اردوغان در حاشیه رونمایی از نخستین خودروی ملی ترکیه درباره این پروژه گفت: «کانال استانبول ساخته خواهد شد، چه خوشتان بیاید چه خوشتان نیاید.»
او در همین مراسم به انتقادهای رهبر حزب جمهوریخواه خلق؛ ‌حزبی که امام‌اوغلو در آن عضو است، اشاره کرده و گفته است: «آنها می‌خواهند این پروژه را قبل از اینکه شروع شود، تمام کنند.»






نگرانی‌های محیط‌زیستی
علاوه بر سیاستمداران، بسیاری از گروه‌های محیط‌زیستی و همین‌طور مهندسان در ترکیه هم مخالف این طرح هستند. اتحادیه مهندسان و معماران ترکیه به ساخت این کانال واکنش نشان  و هشدار داده است که احداث آن اثر مخربی بر منابع تامین آب شرب استانبول خواهد گذاشت. براساس گزارش آنها، این کانال باعث نابودی دو دریاچه مصنوعی که یک سوم آب شرب شهر را تامین می‌کنند می‌شود، ‌میزان شوری آب‌های زیرزمینی را افزایش می‌دهد، زمین‌های کشاورزی را در غرب آن از بین می‌برد و سطح اکسیژن را در دریای سیاه پایین می‌آورد.
موضوع مهم دیگر، تامین بودجه آن است. این پروژه، 12.6میلیارد دلار بودجه نیاز دارد. براساس برخی گزارش‌ها، ‌بانک‌های بزرگ ترکیه تردیدهایی درباره تامین بودجه آن دارند و گفته‌اند نمی‌دانند هزینه‌های آن از چه منابعی تامین خواهد شد. با این حال دولت گفته است بودجه این طرح را تامین خواهد کرد.
علاوه بر نگرانی‌های داخلی، کشورهای حوزه دریای سیاه هم نگرانی‌های خود را دارند. سینان اولگن، دیپلمات سابق ترکیه و استاد مؤسسه کارنگی اروپا در بروکسل گفته است که این پروژه نگرانی‌هایی را در مسکو ایجاد خواهد کرد؛ «کانال استانبول احتمالا درها را به روی حضور ناوهای جنگی آمریکا در دریای سیاه باز خواهد کرد. این ترسی است که مسکو از این پروژه دارد.»
در 17سال حکمرانی اردوغان، ترکیه ده‌ها میلیارد دلار صرف طرح‌های زیرساختی بلندپروازانه‌ای کرده است که این کانال یکی از آنهاست. دولت اردوغان تا حالا از فرودگاه جدید استانبول، یک پل جدید روی تنگه بسفر و چند بیمارستان شهری بزرگ بهره‌برداری کرده است.