6 گام برای کسب درآمدهای جدید

حامد فوقانی_خبرنگار

کتمان نشدنی است که فشارها از جهت‌های مختلف، عرصه را بر حوزه اقتصادی تنگ کرده و مشکلات فراوانی را برای مردم و مسئولان به‌وجود آورده است. در این بین، مهم‌ترین موضوع کشف راه‌های درآمدی جدید است. حال برای مدیریت شهرها هم 2راه وجود دارد؛ یا با شیوه گذشته ادامه مسیر دهند و تراکم‌فروشی را اصلی‌ترین منبع درآمدی خود قرار دهند یا مسیرهایی نو را جایگزین کنند که در آن آسیب‌های پیشین وجود نداشته باشد. به‌طور حتم اگر در بر همان پاشنه قبلی شهرفروشی بچرخد، نتیجه‌اش تراکم جمعیتی بیشتر، افزایش ترافیک و آلودگی هوا، کاهش کیفیت خدمات و در یک‌کلام تحت‌تأثیر قرار گرفتن زیست شهری است. به همین‌خاطر مدیران شهری تهران به‌دنبال راه‌های جدیدی هستند تا موتور اقتصادی شهر همچنان فعال بماند. در این راستا تاکنون چند گام برداشته شده و به تازگی نیز از 3اقدام برای افزایش درآمد رونمایی شده است.
گام یک: درآمد از راه فرهنگ
از یک‌سال پیش و زمانی که پیروز حناچی، سکاندار اصلی شهرداری تهران شد، موضوع درآمدزایی از حوزه فرهنگ جدی‌‌تر از همیشه مطرح شد. راه‌اندازی راسته‌های فرهنگ و هنر مثل راسته تئاتر، کتاب، موسیقی، صنایع‌دستی، شهریار و...  در کنار راه‌اندازی بازآفرینی ساختمان‌های قدیمی و با هویت شهر از ساختمان کارخانه سیمان گرفته تا خانه موزه مینایی، بوتیک هتل و موزه‌های دخانیات و پمپ بنزین ازجمله اقداماتی بوده که تاکنون یا انجام شده یا در مرحله اجرا قرار دارد.

گام دوم: تشکیل کارگروه بهره‌روی 
همزمان با داغ شدن بحث کاهش قیمت خدمات جاری شهرداری، مسئله دیگری مبنی بر تشکیل کارگروه بهره‌وری در سازمان‌ها و شرکت‌های شهرداری برای درآمدزایی مطرح شد. مدیریت شهری تهران با توجه به بدنه فربه‌ای که از لحاظ منابع انسانی طی دهه‌های گذشته پیدا کرده بود، نیاز به یک خانه‌تکانی داشت. به همین منظور افزایش بهره‌وری و استفاده از ظرفیت نیروی داخلی در دستور کار قرار گرفت. در کنار این مسئله، شورای شهر تهران «مدیریت تعارض منافع» را هم مصوب کرد. این مصوبه از یک‌سو سدی است برای اینکه جلوی انتصاب بی‌ضابطه بستگان در شهرداری گرفته شود و از سوی دیگر شرکت‌هایی که مدیران و بستگان مدیران شهرداری تهران و واحدهای تابعه به میزان بیش از 5درصد سرمایه شرکت در آنها سهامدار هستند، نتوانند طرف معامله شهرداری تهران و واحدهای تابعه قرار گیرند. این موضوع اگرچه در راستای شفافیت صورت گرفته اما به نوعی باعث به‌کارگیری نیروی داخلی شهرداری می‌شود.

گام سوم: توسعه روش‌های پرداخت نوین مجازی
بهبودبخشی و کارآمدتر کردن نظام وصول و تخصیص منابع با رویکرد انگیزشی و تقویت واحد اجرا برای پیگیری وصول مطالبات معوقه از اسناد برگشتی، بخشی از کارهای انجام‌شده و در حال انجام در بخش اقدامات جاری است. عوارض و بهای خدمات شهری اشخاص حقیقی و حقوقی، چاپ و توزیع فیش‌های انبوه درآمدهای پایدار و وصول مطالبات با نرخ‌های جدید (عوارض نوسازی، بهای خدمات مدیریت پسماند، عوارض کسب و پیشه) در کنار توسعه روش‌های پرداخت نوین مجازی هم در دستور کار شهرداری تهران قرار دارد. آمار می‌گوید امسال تا 22مهرماه وصولی شهرداری در 4کد درآمدی، 12درصد در تعداد قبوض و 30درصد هم در مبلغ وصولی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. در سرفصل اقدامات جاری که مدیران اقتصادی شهرداری در مسیر آنها حرکت می‌کنند به‌روزرسانی و سیستمی‌شدن فرایند بررسی و صدور آرای پرونده‌های کمیسیون ماده77، برنامه‌ریزی برای آغاز ممیزی املاک شهر تهران از سال1398 برای به‌روزرسانی بانک جامع املاک، راه‌اندازی سامانه پیامکی استعلام و اعلام عوارض پایدار با امکان ارائه شناسه قبض و شناسه پرداخت و اجرای دستورالعمل اجرایی مدیریت منابع و مصارف غیرنقد هم وجود دارد.

گام چهارم: تهاتر با دولت
انباشت طلب‌های شهرداری از دولت از سالیان دور به این طرف، مشکلاتی را برای شهرداری به‌ویژه در توسعه حمل‌ونقل عمومی به‌وجود آورده است. البته شهرداری‌ها هم در بخش‌هایی به دولت بدهی دارند که همین موضوع بعضا باعث کشمکش‌های مالی شده که نیازمند شکل‌گیری تعامل بین طرفین بود. بر این اساس با رایزنی‌های انجام شده اجرایی کردن تهاتر بدهی‌ها و مطالبات با دولت پدیدار شد؛ موضوعی که شهرداری توانست برای نخستین بار بیش از 3 هزار میلیارد تومان تهاتر با دولت انجام دهد. حرکت به سمت تغییر نگاه به روش‌ها و ابزارهای تولید ثروت در مدیریت شهری (پارادایم شیفت)، رتبه‌بندی و اعتبار سنجی مودیان از طریق همکاری با شرکت اعتبار سنجی ایران، پیگیری نهادینه شدن برون سپاری وصول کلیه مطالبات مشکوک‌الوصول و خارج از دسترس، تعامل و هم‌افزایی با دستگاه‌های اجرایی (مانند سازمان مالیاتی و ثبت اسناد) و وصول مطالبات شهرداری از شهروندان از طریق این دستگاه‌ها و ایجاد درگاه‌های کنترل سیستمی در نظام‌های اداری برای مودیان دارای بدهی عوارض مستمر، اقداماتی است که تا به امروز از سوی شهرداری تهران انجام شده و ادامه دارد.

گام پنجم: مصوبات بر زمین مانده
پنجمین راهکار شهرداری تهران برای افزایش درآمدها یاری گرفتن از قانون، مصوبات و لوایح است. بخشی از این موارد مربوط به مجلس شورای اسلامی مثل پیگیری اصلاح لایحه مالیات بر ارزش افزوده و پیگیری و مشارکت مؤثر در تصویب لایحه درآمد پایدار شهرداری‌هاست. به جز اینها شهرداری تهران به‌دنبال گرفتن سهم شهرداری‌ها از مالیات بر عایدی سرمایه است. بخش دوم مربوط به مصوبات شورای شهر است؛ از به‌روزرسانی عوارض افزایش ارزش قانونی ناشی از طرح‌های توسعه شهری و ساخت پارکینگ محله‌ای گرفته تا تعیین عوارض سالانه فعالیت بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری در شهر تهران. ناظران اقتصاد شهری بر این باورند که اگر شهرداری تهران بتواند حرکت در این مسیر را ادامه دهد شاید توان حفظ فاصله از درآمدهای ناپایدار را داشته باشد، اما بخش بزرگی از موفقیت شهرداری در این راه به همراهی دولت و مجلس بستگی دارد.

گام ششم: سرمایه‌گذاری با چاشنی مسئولیت اجتماعی
یکی از گام‌های مهمی که مدیریت شهری در حال برداشتن است، افزایش مشارکت‌های مردمی و جلب نظر سرمایه‌گذاران برای انجام پروژه‌های شهری به‌خصوص در سطح محله‌ها به‌حساب می‌آید. شورا و شهرداری درنظر دارند تا به این مسئله در بودجه سال آینده به‌طور ویژه بپردازند و پای سرمایه‌گذاران را بیش از پیش برای اجرای پروژه‌ها وسط بکشند. به‌طور نمونه قرار است برخی از زمین‌های کوچک مقیاس در اختیار نهادهای گوناگون قرار بگیرند تا آنها نیازهای محله‌ای مثل پارک، ورزشگاه، محل‌های تفریحی و فرهنگی و... را ایجاد کنند. این مسئله شاید در نگاه نخست درآمدی را متوجه شهرداری نکند، اما می‌تواند بار عظیم مالی برای اجرای پروژه‌ها را از دوش شهرداری بردارد. در این سازمان‌ها، شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی نیز به مسئولیت اجتماعی خود عمل می‌کنند؛ مثل توافقاتی که شرکت شهروند اخیرا با مؤسسه خیریه محک به امضا رسانده تا از قبال فروش شب یلدایی یک‌درصد آن به محک تعلق بگیرد.