هنرمندان را جدی بگیرند!

میلاد زاهدی ـ  روانپزشک

تحقیقات نشان داده که هنر، خلاقیت و نوآوری ریشه در نوسانات خلقی دارد. منظور از خلق، تداوم حالت هیجانی فرد است که می‌تواند شاد، افسرده، مضطرب، تحریک‌پذیر و... باشد.
در افراد طبیعی، خلق انسان، بین 2 بازه بسیار شاد و بسیار غمگین در نوسان است و این نوسان به‌خودی خود اختلال محسوب نمی‌شود. اختلال زمانی‌ است که دامنه این نوسانات یا ضرباهنگ آنها بیشتر از حد معمول باشد. مثلا در مورد دامنه، فردی را درنظر بگیرید که میزان شادی یا غمش بیش از حد شادی و غمی باشد که همه افراد معمولی در طول زمان تجربه می‌کنند یا در مورد ضرباهنگ، فردی را درنظر بگیرید که در مدت کوتاهی مثلا یک یا چند روز، خلقش دائما بین حداکثر شادی و غم بالا و پایین می‌رود. البته بدیهی‌ است که بسته به اتفاقات محیطی، حالت هیجانی انسان تغییر می‌کند؛ ولی خلق به تداوم یک حالت هیجانی اطلاق می‌شود. افراد خلاق و هنرمند به‌صورت ژنتیک، هم دامنه و هم ضرباهنگ نوسانات خلقی‌شان از افراد معمولی بیشتر است. در واقع آنها در حداکثر شادی یا حداکثر غم حالتی را تجربه می‌کنند که بقیه تجربه نکرده‌اند و وقتی به دامنه طبیعی خلق برمی‌گردند آن را به‌صورت یک اثر هنری اعم از موسیقی، شعر، نقاشی، سینما، مجسمه‌سازی و... بیان می‌کنند که برای افراد معمولی جذاب و تازه است. مشکل اینجاست که این نوسانات می‌تواند از کنترل خارج شود و شخص دچار اختلال عملکرد جدی به‌علت افسردگی شدید یا سرخوشی شدید شود. حتی امکان دارد هنرمند برای خلق اثر و تجربه حالت حداکثری خلق، متوسل به مصرف مواد محرک شود تا بتواند ایده‌ای جدید را در ذهنش تداعی کند! لذا هنرمندان، در معرض اختلالات جدی خلقی یا تمایل مصرف به مواد محرک هستند که در بعضی از هنرمندان سرشناس دنیا حتی منجر به ‌خودکشی در حالت افسردگی شدید شده است. خوشبختانه دانشمندان داروهایی ساخته‌اند که با تنظیم مواد شیمیایی بین سلول‌های مغز، دامنه و ضرباهنگ خلق انسان را در محدوده طبیعی نگه می‌دارد. هنر روانپزشک این‌ است که خلق هنرمند را طوری تنظیم کند که نه هنرش را از دست بدهد و نه به ورطه بیماری بیفتد.