عامل مرگ 197هزار تهرانی

سیدمحمد فخار _ خبر‌نگار

تنفس برای گروه‌های حساس این روزها سخت و سخت‌تر می‌شود. آنها که می‌توانستند، از موج آلودگی هوای شهرهای بزرگ کشور به نقاط دور دست فرار کرده‌اند، اما آنها که نمی‌توانند باید هزینه گزافی برای این دم و بازدم سنگین بپردازند. در این میان آلودگی هوا اثرات مخرب خود را بر سلامت شهروندان می‌گذارد؛ اثراتی که گاه تا مرگ مستقیم ادامه دارند.

بچه‌های نسل دود
کودکان، سالمندان، بانوان باردار و بیماران قلبی و تنفسی در زمره گروه‌های حساس به آلودگی هوا قرار دارند. در میان گروه‌های حساس کودکان و نوجوانان کوچکترین ریه‌ها را دارند و هم اندازه بزرگسالان باید در هوای آلوده تنفس کنند. به‌علت فعالیت بیشترشان گاه حتی در معرض آلاینده‌های بیشتری نیز قرار می‌گیرند. در چنین شرایطی استانداردهای محیط‌زیستی آنها را در زمره گروه‌های حساس در برابر آلودگی هوا قرار داده است.

اعداد قاتل
آمار منتشره از سوی سازمان بهشت زهرا درباره فوت‌شدگان 10سال اخیر تهران نشان می‌دهد 528027نفر در این دوره زمانی فوت کرده‌اند. یافته های همشهری نشان می‌دهد که طی یک دهه گذشته 197هزار تهرانی بر اثر عوارض ناشی از آلودگی هوا یا به طور غیرمستقیم به دلیل آلودگی هوا مرده‌اند. در واقع 37درصد کل آمار مرگ‌و میر تهرانی‌ها، به دلیل بیماری‌هایی است که بر اثر آلودگی‌ها پدید آمده یا تشدید شده‌اند. آمار سازمان بهشت‌زهرا نشان می‌دهد ایست قلبی با 12.4درصد علت اول فوتی‌های تهران است. پس از آن، سکته قلبی با 9.3درصد، نارسایی قلبی با 6.3درصد، سکته مغزی با 4.8درصد و نارسایی تنفسی با 4.3درصد علل مرگ پایتخت‌نشینان است. نکته حیرت‌آور این است که همه 5علت اول مرگ تهرانی‌ها در ارتباط مستقیم با آلاینده‌های جوی هستند. بیشتر بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا طی دوره‌ای بلندمدت بر سلامت فرد اثر می‌گذارند و مرگ‌های مستقیم به‌طور معمول با یک بیماری زمینه‌ای همراه می‌شوند. بدین‌ترتیب در آمار سازمان پزشکی قانونی کمتر عبارت مرگ مستقیم بر اثر آلودگی هوا دیده می‌شود، اما حجم بالای آلودگی تهران و یافته‌های علمی بی‌شمار، ارتباط مرگ پایتخت‌نشینان بر اثر آلودگی هوا را تأیید می‌کند. رشد 18درصدی مرگ‌‌ومیر طی یک دهه گذشته نشان می‌دهد که آلاینده‌های جوی در این افزایش بی تاثیر نیستند.

ریه‌های بی‌سپر
در برابر ذرات معلق کمتر از 2.5میکرون مکانیسمی برای دفاع وجود ندارد و در هر بار تنفس به راحتی از ریه وارد جریان خون می‌شوند و اثرات مخرب خود را بر همه نقاطی که رسوب می‌کنند می‌گذارند. از طرفی هر انسان بالغ روزانه 23هزار بار تنفس می‌کند و در معرض آلاینده‌های جوی بیشتر بودن می‌تواند خطری جدی برای سلامت وی باشد. یکی از بیماری‌های شایع در این زمینه آسم و تنگی نفس است که به‌طور مستقیم حاصل تخریب کیسه‌های هوایی ریه بر اثر مواجهه با ذرات معلق است. بیماری دیگر سیاه ششی نام دارد که حاصل مواجهه مستقیم با دوده یا خروجی اگزوز دیزلی‌هاست. بر اثر این بیماری ریه فرد طی دوره‌ای نامشخص تخریب می‌شود و اکسیدهای سمی گوگرد، فرد را به سمت مرگ تدریجی سوق می‌دهند. از دیگر اثرات شایع آلودگی هوا، سوزش دستگاه تنفسی و چشم‌هاست. این معضل بر اثر مواجهه با اکسیدهای نیتروژن شکل می‌گیرد که طی سال‌های اخیر در هوای آلوده شهرهای بزرگ افزایش یافته‌اند. به‌علاوه سردرد، سرگیجه و حالت تهوع بر اثر مواجهه با آلاینده‌های جوی موجب می‌شوند سلامتی فرد با خطر جدی مواجه شود و نیاز به بستری شدن در مراکز درمانی داشته باشد.

مراجعه 2426نفر به اورژانس
سازمان اورژانس کشور اعلام کرد که طی روز دوشنبه و با افزایش آلودگی هوا، 2426نفر به‌دلیل بیماری‌های قلبی و تنفسی به مراکز اورژانس استان‌های تهران، اصفهان، البرز، مرکزی، قزوین، قم، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی مراجعه کردند.

تأییدی از آنسوی مرزها
تحقیقات انجمن قلب Heart آمریکا نشان می‌دهد تنفس هوای آلوده می‌تواند باعث بروز التهاب قلبی و افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی و در نهایت افزایش خطر مرگ شود. محققان بعد از انجام 36مطالعه طی 40سال روی مردم کشورهای مختلف از سال 1960تا 2010عوامل مختلف بروز حملات قلبی را بررسی و در نهایت اعلام کردند آلودگی هوا بیش از مصرف الکل یا کافئین باعث ایجاد حملات قلبی می‌شود. این مطالعات حتی نشان می‌دهد آلودگی هوا عامل مستقیم حدود 27درصد حملات قلبی است. اکنون ارتباط بیماری‌های قلبی و عروقی با آلودگی هوا، ارتباطی شناخته شده برای جهان است، اما واقعیت این است که هوای آلوده می‌تواند طیف وسیعی از اثرات منفی را بر سلامت جسمی و روانی انسان داشته باشد و در مواردی جان انسان‌ها را تهدید می‌کند.