گام‌های قاضی‌القضات برای رابطه با مردم

« حرف مردم را باید شنید»، «پیام‌های صوتی مردم را می‌شنوم»، «بازداشت افراد به‌منظور جمع‌آوری ادله ممنوع است ابتدا دلایل را جمع‌آوری و سپس در صورت ضرورت حکم دستگیری صادرکنید» و «تعداد زیاد پرونده در دستگاه قضایی داشتن، افتخار نیست» مهم‌ترین فرازهای سخنان دیروز رئیس دستگاه قضا در گردهمایی قضات است که عزم جدی او برای بازیابی اعتماد عمومی به قوه قضاییه را هویدا می‌کند. قریب به 10 ماه از نشستن ابراهیم رئیسی بر کرسی ریاست دستگاه قضا می‌گذرد، مواضع او از همان روزهای نخست نشستن بر این کرسی در حمایت از ارباب رجوع و کاهش اطاله دادرسی در دستگاه قضا بود و برگزاری دادگاه مفاسد اقتصادی امضای مشخص او در این ایام بر پیکره دستگاه قضا بوده و هست. او در این ایام اقدامات در خور توجه زیادی داشته؛ از اجرایی کردن مصوبه شفافیت مالی مسئولان نظام گرفته تا تدوین لایحه جامع منشور حفظ حقوق شهروندی. اما در این بین اظهارنظرهای متفاوت او از رؤسای سابق دستگاه قضا قابل تامل است؛ ازجمله این مواضع، سخنان او در نشست دیروزش با قضات دادسرای‌های عمومی و انقلاب استان تهران است و مهم‌ترین فراز سخنانش به کاهش احکام بازداشت متهمان برمی‌گردد که گفت: «بازداشت افراد به‌منظور جمع‌آوری ادله ممنوع است. ابتدا دلایل را جمع‌آوری و سپس درصورت ضرورت حکم دستگیری صادرکنید.» به‌نظر می‌رسد که  حجت‌الاسلام رئیسی با شناسایی این پاشنه آشیل برای رفع آن گام برداشته است و در سخنرانی‌هایش مکررا بر شنیده شدن خواست و صدای مردم برای نزدیکی به قوه قضاییه تأکید می‌کند، چنان‌که دیروز در همین راستا خطاب به قضات گفت: قضات باید دقت بیشتری در صدور حکم بازداشت و حبس داشته باشند و به سهولت نباید دستور بازداشت داد؛ مگر در مواردی که قانون اعلام کرده است و چاره‌ای وجود ندارد. مواضع و تأکید‌های مذکور رئیس دستگاه قضا خبر از این می‌دهد که او در مقام قاضی‌القضات برنامه سنجیده‌ای برای ترمیم رابطه مردم با دستگاه قضا دارد؛ برنامه‌ای که در جای خالی حلقه ارتباطی دیگر مسئولان با مردم محسوس‌تر و عیان‌تر است. مهم‌ترین فرازهای سخنان  حجت‌الاسلام رئیسی در گردهمایی قضات دادسرای عمومی و انقلاب استان تهران به نقل از میزان به شرح زیر است:

ـ احکامی که قضات صادر می‌کنند، همچنین تصمیمات و آرای عادلانه قضات می‌تواند جامعه را از اضطراب‌های اجتماعی و اقتصادی حفظ کند.
ـ  احکام و آرای عادلانه قضات و دستگاه قضایی مرجع و پناهی است که مظلومان به آن روی می‌آورند و باید با مهربانی با آنها برخورد شود. همه ما می‌دانیم که کار و پرونده زیاد است؛ اما گشاده‌رویی را نباید از دست داد.
ـ حتماً شنیده‌اید که بعضی از مراجعان از رفتار نامناسب در مراجع قضایی گله‌مندند. باید با مراجعه‌کنندگان به‌خوبی رفتار شود و حتی اگر کاری در حیطه وظایف آن مرجع نبود به مراجعه‌کننده راهکار ارائه دهد تا از او رفع ظلم شود.
ـ اینکه یک قاضی از صبح تا ظهر کار‌های روتین را انجام می‌دهد، بسیار خوب است؛ اما یکسری کار‌ها خاص و ویژه هستند. گاهی کسی در راهروی دادگستری است که شما وقتی که صبح به سر کار می‌روید، می‌بینید که وی آنجاست و هنگامی که دارید خارج می‌شوید نیز همچنان او را می‌بینید؛ اگر از وی بخواهید که مشکلش را بیان کند، کاری ویژه‌ای انجام داده‌اید.
ـ چند روز پیش که با آقای اسماعیلی به یکی از مجتمع‌ها سر زدیم در راهرو خانمی را دیدیم که گریه می‌کرد و وقتی علت را از وی جویا شدم، به من گفت، همسرم 4سال است نگذاشته بچه‌ام را ببینم؛ آیا برای من و شما در دستگاه قضایی امکان دارد که اجازه ندهیم این ظلم صورت گیرد یا خیر؟ وی افزود: اگر بتوانیم، کمک کنیم تا این مادر دلش آرام گیرد، چرا نباید این کار را انجام دهیم؟
ـ امروز نیز عزیزانی که سخنرانی کردند، بر این نکته تأکید داشتند که برخی پرونده‌ها گاهی ۱۰۰ تا ۴۰۰ نفر مالباخته دارند، اینها مواردی است که می‌توان روی آن تصمیم‌گیری سریع‌تری صورت گیرد.
ـ توان خود را مضاعف کنید. آن توان اداری که برای انجام کار‌ها می‌گذارید قابل‌قبول است، اما من می‌خواهم یک مایه مضاعف با وجود کمبود‌ها بگذارید. این خواسته بنده به‌عنوان یکی از همکاران‌تان است.
ـ به‌دنبال این هستیم که نیروی انسانی را در حوزه اداری و قضایی افزایش دهیم. به معاونت نیروی انسانی تأکید شده که در این زمینه یک اقدام جهشی انجام دهید؛ چرا که نمی‌شود با شیب ملایم نیرو جذب کنیم.
ـ معاون نظارت بر دادسرا‌های دادستانی کل کشور گزارشی درباره آمار پرونده‌هایی که تصمیم دادسرایی دارد، ارائه دادند که این موضوع باید پیگیری شود تا برای آن دسته از پرونده‌هایی که جنبه عمومی ندارد و با رضایت شاکی خصوصی حل می‌شود، طبق قانون سازوکاری فراهم شود تا هم بر آمار دادسرا افزوده نشود و هم مردم معطل نشوند.
ـ اقدامات انجام شده در مسائل اخیر، حضور بازپرسان در محل و تصمیم‌گیری و اقدام ابتکاری در مواجهه با مشکلات قابل تقدیر است اما قضات بموقع تصمیم‌گیری کنند و نگذارند حقی از نظام و کسی ضایع شود. اقداماتی که در رابطه با فساد اقتصادی در دادسرای تهران صورت گرفته، قابل تقدیر است.
ـ هر روز قبل از شروع کار به لیست زندانیان نگاه کنید؛ وضعیت آنها را بررسی کنید و حتماً در مواردی که قانون اجازه می‌دهد، از مجازات‌های جایگزین استفاده کنید.
ـ اینکه حرف مردم را باید شنید، به مرکز ۱۲۹ قوه قضاییه گفته‌ام که مطالب را به بنده منتقل کنند و شب‌ها گاهی که کارم کمتر است، گزیده‌ای از تماس‌های تلفنی را گوش می‌کنم.
ـ تعداد زیاد پرونده دردستگاه قضایی داشتن، افتخار نیست بلکه باید با کارانقلابی پرونده‌های بلاتکلیف، مسن و پیچیده را به سرانجام رساند.