4تصمیم‌مهم دولت برای توسعه حمل‌ونقل عمومی در شهرها
وعده احیای حمل‌ونقل کلانشهرها در یک سال پیش‌رو چگونه است؟
سید‌محمد فخار _ خبرنگار
این روزها اگرچه خبرهای خوشی از لایحه بودجه99 در حمایت از حمل‌ونقل شهری به گوش نمی‌رسد، اما گویا قرار است از جلسات مشترک دولت و مدیریت شهری تهران خبرهایی خوش برسد. 4اقدام دولت در زمینه نوسازی حمل‌ونقل عمومی در شهرها از همین جلسات شنیده شده‌است.
وضعیت اتوبوسرانی و متروی کلانشهرهای کشور اسفناک است و دولت نیز به این شرایط اذعان دارد. 80درصد ناوگان اتوبوسرانی کشور فرسوده شده و این بخش اثرگذار از ناوگان اتوبوسرانی کشور نباید در سطح شهرها تردد کنند. علاوه بر این، 12هزار اتوبوس در کشور در اختیار بخش خصوصی است و قرارداد 10ساله آنها با شهرداری‌ها تمام شده‌است. این در شرایطی است که در دستورالعملی پیش‌بینی شده که بعد از اتمام قرارداد، باید ناوگان جدید به آنها تحویل داده شود. بدین‌ترتیب در این بخش باید علاجی فوری صورت گیرد.
مهدی جمالی‌نژاد، معاون وزیر کشور درباره نشست اخیر مسئولان دولت و شهرداری برای بررسی نحوه نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، گفت: این جلسه با حضور آقای جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری، شهردار تهران، رئیس شورای شهر پایتخت، رئیس‌کل بانک مرکزی، وزیر نفت و وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره چگونگی کمک به توسعه حمل‌ونقل شهری با توجه به افزایش قیمت بنزین برگزار و تصمیمات خوبی گرفته شد. البته اعتبارات کمک به توسعه حمل‌ونقل عمومی که در نشست هفته گذشته تصویب شد، ربطی به درآمد دولت از افزایش قیمت بنزین ندارد و از محل دیگری این تسهیلات پرداخت می‌شود. ضمن اینکه تمام این مصوبات از همین امسال و به‌مدت یک سال اجرا می‌شود.
لزوم حمایت دولت در شرایط فعلی
یک عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی بر حمایت دولت از توسعه مترو و رفع مشکلات حمل‌ونقل عمومی شهروندان تأکید کرد و گفت: توسعه مترو و تامین واگن برای خطوط در دست بهره‌برداری در اولویت قرار گیرد.
علی‌اصغر یوسف‌نژاد با انتقاد از عملکرد دولت و مدیریت شهری در توسعه حمل‌ونقل عمومی گفت: وضعیت حمل‌ونقل عمومی پایتخت نه‌تنها بحرانی است، که پس از افزایش قیمت حامل‌های انرژی مرزهای بحران را سپری کرده است. وی عدم‌راه‌اندازی خطوط مترو و فرسودگی ناوگان عمومی و کمبود واگن را به‌عنوان ضعف زیرساختی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و عوامل تشدید آلودگی هوا و ترافیک سنگین در کلانشهر میلیونی تهران دانست و گفت: متأسفانه دولت در این بخش همراهی لازم را نداشته است. یوسف‌نژاد با تأکید براینکه وضعیت حمل‌ونقل عمومی شهر تهران به‌هیچ‌وجه در شأن و کرامت پایتخت‌نشینان نیست، تصریح کرد: موضوع حمل‌ونقل عمومی تنها وظیفه نهادی مانند شهرداری‌ها نیست، بلکه باید دولت نیز با حمایت همه‌جانبه در این بخش و مشارکت بخش خصوصی این تکلیف را به انجام برساند، که متأسفانه طی سال‌های اخیر به‌رغم آنکه از سوی مجلس بر دولت تکلیف شده در توسعه حمل‌ونقل عمومی سهم دارد، اقدامی جهت تحقق این مهم صورت نگرفته است. از نیازهای مهم برای کشورهای توسعه‌‌یافته و در حال توسعه، ایجاد سیستم حمل‌ونقل کامل، منظم، گسترده و کارآمد است. امروزه کشورهایی از لحاظ اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در حال رشد هستند که از یک سیستم کامل برخوردار باشند. عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی بر ضرورت توجه ویژه دولت و مجلس به توسعه مترو در بودجه99 تأکید کرد و گفت: باید بخشی از درآمد حاصل از آزادسازی قیمت بنزین به توسعه حمل‌ونقل عمومی با محوریت توسعه مترو و نوسازی ناوگان اختصاص یابد و از سوی دیگر تسهیلات لازم برای مشارکت بخش خصوصی در حمل‌ونقل عمومی از سوی دولت فراهم شود.
جای خالی کمک‌های دولتی
مهرداد تقی‌زاده، استاد دانشگاه
در سال‌های اخیر دائم از اهمیت حمل‌ونقل عمومی و ضرورت استفاده از آن به‌جای خودروی شخصی صحبت کرده‌ایم اما از افزایش نرخ بنزین، دولت هیچ کمکی برای حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری و برون‌شهری درنظر نگرفته است. ما از کمبود میزان سیر سالانه ناوگان باری جاده‌ای به‌شدت رنج می‌بریم که باعث کاهش بهره‌وری و کاهش درآمد راننده و شرکت‌ها می‌شود، اما همچنان کامیون تولید و به تعداد فعلی اضافه می‌شود تا این متوسط سیر ناوگان کمتر شود. در تمام اسناد بالادستی ده‌ها سال گذشته و در سند استراتژی‌های بخش حمل‌ونقل و در همه جا بر اولویت ریلی تأکید می‌شود، درحالی‌که در کشور ما در سیستم برون‌شهری و درون‌شهری بار و مسافر خودرومحورتر شده‌ایم.
در درون شهرها و در حمل‌ونقل درون‌شهری کمبود شبکه و ناوگان حمل‌ونقل عمومی داریم، اما بودجه خود را صرف توسعه معابر جدید و ساخت زیرگذر و روگذر می‌کنیم که محرک استفاده از خودروی شخصی است. حتی شعار انسان‌محوری می‌دهیم و در عمل خودرومحورتر می‌شویم. معتقدم بخش حمل‌ونقل کشور بیمار است ولی ما به شفای آن امیدواریم، پس تلاش می‌کنیم با مدیران، متخصصان، مجلس و دولت چانه‌زنی کنیم تا آنها را متوجه این تضادها بکنیم.
مصوبات اخیر دولت
مصوبات مهم جلسه اخیر دولت و مدیریت شهری تهران شامل موارد زیر می‌شود:
پرداخت 6500میلیارد تومان وام بلاعوض برای دوگانه‌سوزکردن 1.4میلیون دستگاه وانت
طرح جایگزین و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل درون‌شهری: 4هزار دستگاه اتوبوس متوقف که نیاز به تعمیرات اساسی از سوی شهرداری‌های کشور دارند، نوسازی شوند.
بانک مرکزی 3هزار میلیارد تومان به‌صورت نقدی در قالب طرح دولت برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی در 3 قسط پرداخت کند. از این مبلغ، 50درصد مختص اتوبوس‌های شهر تهران و 50درصد باقیمانده برای سایر شهرهاست.
2هزار میلیارد تومان وام برای بازسازی اتوبوس‌ها اختصاص پیدا می‌کند که 50درصد آن برای شهرداری تهران و 50درصد دیگر مربوط به سایر کلانشهرهاست. بخشی از مبلغ نیز به‌صورت وام بلاعوض و بخشی دیگر در قالب تسهیلات کم‌بهره پرداخت می‌شود.
