چگونه خبر ننویسیم

سعید مروتی _  روزنامه‌نگار

نصرت‌الله کریمی دیروز درگذشت؛ بازیگر، مجسمه‌ساز و کارگردان قدیمی سینمای ایران که یکی از ساخته‌هایش فیلم مشهور و بسیار دیده‌شده «درشکه‌چی» است که خودش هم در آن حضور درخشانی دارد. موضوع این یادداشت اما نه نصرت کریمی که درباره خبر درگذشتش است. صبح دیروز چند سایت و خبرگزاری، خبر را اینگونه منتشر کردند: «نصرت‌الله کریمی بازیگر، کارگردان و مجسمه‌ساز ایرانی صبح امروز سه‌شنبه ۱۲آذر درگذشت. بابک کریمی، فرزند این هنرمند این خبر را تأیید کرد. این هنرمند متولد۱۳۰۳ در تهران بود و در فیلم‌هایی چون جنگ اطهر، دندان مار و برخورد به‌عنوان بازیگر حضور داشته است. او دستیاری کارگردانان شاخصی همچون کیومرث پوراحمد، مسعود کیمیایی، سیف‌الله داد، احمدرضا درویش و سیروس الوند را هم در کارنامه حرفه‌ای خود داشت.» مخاطبی که این خبر را می‌خواند اگر کمی در زندگی‌اش فیلم دیده باشد، احتمالا این سؤال برایش پیش می‌آید که چرا در این متن که جز سایت‌های گمنام، خبرگزاری رسمی و معتبری چون مهر هم آن را منتشر کرده، اشاره‌ای به فیلم درشکه‌چی که کریمی ساخته یا دایی‌جان ناپلئون که در آن بازی کرده، نشده و اینکه او مثلا در دندان مار کیمیایی چه نقشی داشته و...
نکته اینجاست؛ کسی که این خبر را نوشته یا تعبیر بهتر سرچ در گوگل و با کمترین اطلاعات ساده سینمایی نصرت کریمی کارگردان را با نصرت کریمی دستیار کارگردان که در برخی از فیلم‌هایی که دستیاری کرده نقش کوتاهی هم بازی کرده (مثل نقش کارگر چاپخانه‌ای که گوش‌هایش سنگین است در دندان مار) اشتباه گرفته و چون نخستین خبر را او منتشر کرده همه از روی دستش کپی کرده‌اند و نتیجه‌اش شده این کمدی - تراژدی خبرنویسی که نشانه‌ای آشکار از بحرانی است که رسانه‌های جمعی دچارش هستند. خبر درگذشت نصرت کریمی، قابل تدریس در دانشکده خبر و دیگر مراکز آموزش رسانه‌هاست که دانشجویان بیاموزند خبر را چگونه نباید نوشت و چرا نباید به نخستین اطلاعاتی که با ویکی‌پدیا به‌دست می‌آید اعتماد کرد. حالا اینکه خبر را چگونه باید نوشت خود داستانی دیگر است.