خاورمیانه
شیب تند مذاکره در یمن
به فاصله 2ماه از حملات آرامکو، گفتوگوهای مستقیم ریاض و صنعا پیشرفت قابل توجهی داشته است
«مذاکرات عربستان سعودی با جنبش انصارالله، پیشرفت خوبی داشته است»؛ این جمله مهم‌ترین بخش از سخنان اخیر یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان از دید رسانه‌های جهان بود؛ سخنانی که در جریان سفر وی به واشنگتن و پس از ملاقات با مایک پمپئو بیان شده است. این اظهار خوش‌بینی نسبت به مذاکرات عربستان و انصارالله در حالی رسانه‌ای شده که سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه سعودی نیز کمتر از یک هفته گذشته از ضرورت «باز شدن باب تفاهم در منازعات یمن» سخن گفته بود. جالب آنکه شیب پرسرعت کاهش تنش و مذاکره در جنگ یمن دقیقا بعد از نقطه اوج این بحران، یعنی حملات موشکی و پهپادی به تاسیسات نفتی آرامکو آغاز شده است؛ حملاتی که عربستان سعودی به طرز عجیبی اصرار دارد آن را نه به یمن، بلکه به ایران نسبت دهد! پشت پرده این تغییر قطب‌نما چیست؟ چرا ناگهان لحن بازیگران اصلی این میدان تغییر کرده و کلید واژه‌هایی همچون جنگ یا مقاومت، جای خود را به گفت‌وگو، ثبات و صلح داده است؟ اگرچه هنوز برای یافتن پاسخی «رسمی» به این سؤالات زود است، اما رسانه‌ها و تحلیلگران جنگ یمن از هم‌اکنون به تفسیر این تحولات پر سرعت پرداخته‌اند.
عقب نشینی مصلحانه
مرکز بررسی‌های استراتژیک عربی، نزدیک به قطر در این‌باره می‌نویسد: عملیات آرامکو که ضربه سهمگینی بر پیکر اقتصاد این کشور بود، عدم واکنش آمریکا در حمایت از عربستان بعد از این حمله و همچنین خودداری کنگره از ورود به بحران (به‌دلیل نتایج فاجعه‌بار جنگ یمن و همچنین باقی ماندن آثار پرونده خاشقجی) ازجمله عواملی به‌حساب می‌آیند که ریاض را به سمت استفاده از گزینه دیپلماسی برای حل بحران سوق داد.
از سوی دیگر، شبکه الجزیره نیز در گزارش تفصیلی خود با اشاره به اطلاعات تأیید نشده‌ای که اخیرا توسط رویترز درباره حملات آرامکو منتشر شده نوشت: این حملات آخرین حلقه از سلسله عواملی بوده که سعودی‌ها را ناچار به نشستن بر سر میز مذاکره کرده است به‌گونه‌ای که نه‌تنها بعد از حملات هوایی به صنعا محدود و همزمان رایزنی‌های سیاسی طرفین در مسقط شروع شده، بلکه حتی از شدت اظهارات مقامات این کشور نسبت به ایران نیز به‌طور قابل توجهی کاسته شده است.
ایران در کجای این معادله است؟
در این میان موقعیت ایران برای بسیاری از رسانه‌ها و تحلیلگران به معمایی جدید تبدیل شده است؛ موضع این کشور چیست؟ آیا تهران از روند مذاکرات عمان حمایت می‌کند یا گفتوگوهای مستقیم در حقیقت با هدف دور زدن این کشور از میز مذاکره صورت گرفته است؟
عبدالرحمن الراشد، مدیر مؤسسه العربیه و مشاور رسانه‌ای ولیعهد سعودی در یادداشت خود در روزنامه الشرق الاوسط می‌نویسد: بازگشت شبه نظامیان انصارالله به هویت عربی، راه ارتباط مستقیم میان ریاض و صنعا را هموار کرده است. عربستان سعودی به این ترتیب قادر است فضا برای مداخلات تهران را محدود کرده و با همسایگان عرب خود به توافق‌های حداقلی دست یابد؛ امری که می‌تواند به کابوس ایران بدل شود.
از سوی دیگر اما عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی الیوم، پیشرفت مذاکرات یمن را بی‌ارتباط با ایران نمی‌داند. او در یادداشت خود در این‌باره می‌نویسد: ساده لوحانه است که تصور کنیم در جنگی به این ابعاد، ناگهان همه‌‌چیز تغییر کرده و بدون چرخش عاملی تأثیرگذار، طرفین بر ضرورت صلح به توافق رسیده‌اند. این در حالی است که ایران از زبان مقامات و نمایندگان مختلف خود طی ماه‌های گذشته بارها از آمادگی برای حل دیپلماتیک بحران یمن سخن گفته بود. از سوی دیگر، سران جنبش انصارالله به فاصله کوتاهی پیش از آغاز مذاکرات مسقط چندین بار به تهران سفر کرده و با مقامات عالی رتبه این کشور ملاقات داشته‌اند.
مخالفان بن‌سلمان؛ جنگ پر هزینه و بی‌سرانجام
اگرچه فضای رسانه‌های بین‌المللی و نهادهای سیاسی-حقوقی در جهان از هرگونه گشایشی در جنگ یمن استقبال می‌کند اما بازتاب تغییر مواضع ریاض در میان محافل سیاسی مخالف محمد بن‌سلمان بسیار منفی بوده است؛ مخالفانی که تمام برنامه‌های ولیعهد جوان برای سیاست خارجی را زیر سؤال برده و نسبت به تبعات اقدامات او برای امنیت و ثبات عربستان سعودی هشدار می‌دهند. عمر عبدالعزیز، از شاهزادگان فراری سعودی در این‌باره در صفحه توییتر خود نوشت: قرار بود در نتیجه عملیات توفان قاطعیت، دولت منصور هادی را به صنعا بازگردانده و یک‌بار برای همیشه تهدید گروه‌های شبه‌نظامی مخالف عربستان در مرزهای جنوبی را نابود کنند؛ حالا اما با گذشت 5سال و درحالی‌که تهدید به عمق استراتژیک عربستان رسیده با افتخار از مذاکره برای حل بحران سخن می‌گویند، بدون آنکه اشاره‌ای به هزینه‌های جانی، مالی و امنیتی این جنگ نابخردانه برای مردم و کشور داشته باشند.
احمد المسعف، دیگر معارض مشهور سعودی نیز در مصاحبه با شبکه الحوار گفت: بعد از گذشت 5سال، با همان گروهی که جنگ برای نابودی آن آغاز شده بود بر سرمیز مذاکره نشسته‌اند. جنگ یمن از ابتدا اشتباه بزرگی بود که به عربستان تحمیل شد.
در همینه زمینه :
