بلاتکلیفی عربی

اسماعیل سلطنت‌پور ـ خبر‌نگار

بلاتکلیف؛ این تعریف یک‌کلمه‌ای از سیاست عربستان در قبال ایران است؛ روزی شرط و شروط گستاخانه، روزی سیگنال‌های التماس‌گونه، روزی واسطه به تهران می‌فرستند و روزی نیروی خرابکار. ایران و عربستان هر دو تمایل به کاهش تنش دارند اما همه‌‌چیز به یک موضوع ختم می‌شود؛ بحران یمن.
روز شنبه منامه میزبان جمعی از مقامات کشورهای عربی بود و ایران یکی از محورهای اصلی این نشست. عادل الجبیر، وزیر مشاور دولت عربستان در امور خارجه در اظهارات خود ادعا‌های همیشگی علیه ایران را تکرار کرد اما با یک عقب‌نشینی علنی. او که قبلا در مواضعی لجاجت‌آمیز و توهم‌آلود برای هرگونه گفت‌وگو‌ با ایران شرط و شروط گذاشته بود، این‌بار تأکید کرد که عربستان مخالف گفت‌وگو با تهران نیست.
در مقابل، سخنگوی وزارت خارجه ایران اتهام‌زنندگان نشست منامه را به کنار‌گذاشتن توهم و پذیرش واقعیت‌ها و گفت‌وگو و همکاری جمعی برای تامین ثبات، امنیت و پیشرفت منطقه فراخواند.
سعودی‌ها در ماه‌های اخیر و به‌خصوص پس از افزایش حملات موشکی انصارالله یمن به خاک این کشور به وضوح لحن خود را نسبت به ایران تغییر داده‌اند، البته لفاظی‌های مقامات این کشور کماکان ادامه داشته اما این لفاظی‌ها کاهش یافته و حتی در برخی برهه‌ها به ارسال سیگنال برای از‌سرگیری روابط هم رسیده است.
از اعدام شیخ نمر توسط آل‌سعود و حمله خودسرها به سفارت عربستان در تهران که بهانه سعودی‌ها برای قطع‌کردن روابط با ایران بود تا‌کنون قریب به 4سال می‌گذرد. از آن زمان تنها گذرگاه رسمی روابط بین تهران و ریاض کانال حج تمتع بوده که در یکی دو سال اخیر تبادل هیأت‌ها بین 2کشور را هم به‌دنبال داشته است اما دنباله‌دار‌شدن جنگ یمن، ناتوانی عربستان از غلبه بر حوثی‌ها و در مرحله بعد حملات پهپادی و موشکی انصارالله به خاک عربستان که مهم‌ترین آن حملات به فرودگاه نجران و تاسیسات آرامکو بود، سعودی‌ها را به صرافت حل‌و‌‌فصل بحران از طریق ایران انداخته است.
 سعودی‌ها تاکنون مقامات عراق و پاکستان را برای میانجیگری بین آنان و ایران وارد میدان کرده‌اند و نخست‌وزیر پاکستان 2بار برای انتقال پیام پادشاه عربستان به تهران سفر کرده اما سرنوشت این تلاش‌ها به سرنوشت جنگ یمن گره خورده است.
خالد بن احمد آل خلیفه، وزیر خارجه بحرین سخنران دیگر این نشست بود که او نیز مثل الجبیر اتهاماتی به ایران زد، اما تأکید کرد که خواهان تغییر نظام ایران نبوده و نیستیم. عبارتی که این مقام بحرینی به‌کار برد، یک عبارت کلیدی برای اعتمادسازی بین کشورهای عربی و ایران است چون در سه‌،چهار‌سال اخیر اخبار و اسناد متعددی درباره همکاری‌های عربستان و بحرین با گروه‌های معارض و تروریستی ضد‌نظام ایران منتشر شده بود که آخرین آن گزارش 4‌ماه قبل شبکه الجزیره درباره دست‌داشتن بحرین در اقدامات تروریستی در شرق ایران بود.
سعودی‌ها هم قبلا علنا در نشست‌های منافقین شرکت می‌کردند اما ناظران بر این باورند که پس از حملات آرامکو و شانه خالی‌کردن ترامپ از اقدام علیه ایران، کشورهای عربی منطقه به فکر ترک مخاصمه با ایران افتاده‌اند. ترامپ در آن زمان به وضوح اعلام کرد که کشورش به نفت خاورمیانه نیازی ندارد.
امارات نخستین کشور زیر چتر عربستان بود که در ماه‌های اخیر به سمت ایران گرایش پیدا کرد، اماراتی‌ها هیأت‌های امنیتی به ایران اعزام و آزادی بیشتری برای فعالیت اقتصادی شرکت‌های ایرانی در دوبی فراهم کردند. در نشست منامه، انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجی امارات که از تندروترین افراد هیأت حاکمه امارات هم به شمار می‌رود، حضور یافته بود و لابه‌لای اتهام‌زنی‌ها به ایران، از عبارت گفت‌وگوی منطقه‌ای که کلیدواژه آن را رئیس‌جمهور و وزیر خارجه ایران ایجاد کرده بودند، استفاده کرد. حسن روحانی، رئیس‌جمهور در جریان سفر 3‌ماه قبل خود به نیویورک طرحی را برای امنیت منطقه ارائه داد تا براساس آن کشورهای حاشیه خلیج‌فارس زیرنظر سازمان ملل برای امنیت دریایی منطقه همکاری کنند. روحانی جزئیات طرح خود را خطاب به سران همه کشورهای منطقه نوشت و گفته می‌شود از طریق کشور کویت این طرح به‌دست ملک سلمان، پادشاه عربستان و پادشاه بحرین و رئیس کشور امارات رسیده است.


مکث
جهان فراموش نمی‌کند




سید‌عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به اظهارات بی‌اساس و اتهامات واهی مطرح‌شده از سوی برخی شرکت‌کنندگان در اجلاس گفت‌وگوی منامه در بحرین، ضمن بی‌ارزش خواندن این اظهارات، اتهامات وارده به کشورمان را مردود خواند. وی تصریح کرد: کشورهایی که خود مولد و مروج تروریسم و افراط‌گرایی بوده و با زیر پا گذاشتن اصل حسن همجواری، در امور داخلی دیگران مداخله کرده و امنیت منطقه را به واسطه جلب نیروهای بیگانه تضعیف کرده‌اند، نمی‌توانند با فرافکنی مشکلات خودساخته را به ایران نسبت دهند. موسوی خاطرنشان ساخت: تجاوز نظامی به یمن به رهبری عربستان سعودی و به خاک و خون کشیدن ده‌ها هزار نفر از زنان و کودکان بی‌گناه و نابود‌کردن همه زیرساخت‌های آن کشور و توسل به رفتارهای استعماری در تلاش برای سرنگونی حکومت‌های مشروع و روی‌کارآوردن رژیم‌های تحت حمایت از حافظه تاریخی افکار عمومی منطقه و جهان پاک نخواهد شد.