سالمندان پشت سد موانع شهر

مجید جباری _ خبر‌نگار

 گذر از روی پله‌های بسیاری از پل‌های عابر پیاده، تردد در خیابان‌ها و معابر عمومی و حتی مراجعه به ادارات و سازمان‌های خدمات‌رسان هنوز هم کابوسی برای سالمندان شهر است؛ سالمندانی که در دهه‌های اخیر، جمعیت‌شان بیشتر شده و طی 20سال آینده هم تعداد این قشر از جامعه سه‌برابر می‌شود. با وجود این اما هنوز زیرساخت‌های شهر برای تردد سالمندان و افراد کم توان مناسب نیست.

هم‌اکنون4.8میلون نفر از جمعیت کشور را سالمندان 65سال و بالاتر تشکیل می‌دهند که سهم تهران از این تعداد، بیش از یک میلیون نفر است. به‌عبارت دیگر، حدود یک چهارم سالمندان کشور در پایتخت زندگی می‌کنند و این موضوع از پیرتر شدن بافت جمعیتی این کلانشهر حکایت دارد. با این حال اما بسیاری از معابر و خیابان‌های شهرها، وضعیت مناسبی برای سالمندان و افراد کم‌توان ندارند. تهران هم که به نسبت دیگر شهرها از امکانات و زیرساخت‌های بهتری برای این قشر برخوردار است، با استانداردهای لازم همخوانی ندارد و هنوز هم این شهر، با شهری برای همه اقشار آن، فاصله زیادی دارد. با اینکه در سال‌های اخیر، سمت و سوی برنامه‌ریزی مدیران شهری در جهت افزایش دسترس‌پذیری شهر برای همه قشرها بوده، اما هنوز هم میزان دسترس پذیری برای سالمندان و کم توان‌های شهر پایین است.

تهران زیست پذیرتر می‌شود
زهرا نژادبهرام، عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران با اشاره به ضرورت ارائه خدمات به اقشار خاص جامعه ازجمله سالمندان و توان‌یابان می‌گوید:« تلاش می‌کنیم تهران را برای سالمندان، توان‌یابان، کودکان و سایر اقشار آسیب‌پذیر جسمی، حرکتی و ذهنی زیست‌پذیر‌تر کنیم. شهرداری تهران باید به‌منظور تحقق شعار تهران شهری برای همه بیشتر هزینه کند؛ کما اینکه در این زمینه برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است. البته هدف ما این نیست که فقط سالمندان و معلولان بتوانند در شهر عبور و مرور کنند، بلکه همه مردم باید بتوانند از امکانات شهر بهره ببرند.»

نژاد بهرام به برقراری جلسات ستاد مناسب‌سازی‌ در اوایل سال‌جاری پس از 2سال تعطیلی اشاره کرد و افزود:« همه دستگاه‌های مربوطه در این ستاد عضو هستند و شورای پنجم، این ستاد را فعال کرد و چند جلسه هم در این زمینه برگزار شد. بر همین اساس 44بوستان برای اقشار خاص ازجمله سالمندان مناسب‌سازی شده و هم‌اکنون هم قرار است هر‌ماه یک معبر درتهران مناسب‌سازی‌ شود.»
 مقایسه تغییر جمعیت سالخوردگان تهران و ایران در 7دهه گذشته (اینفوگرافیک زیر)، شیب تند حرکت جمعیت به سمت پیرتر شدن را نشان می‌دهد. به همین‌خاطر، ضرورت دارد مدیران شهری برای فراهم کردن زیرساخت‌های شهر برای سالخوردگان، برنامه‌های خود را با شتاب بیشتری اجرا کنند.

4.8میلون نفر از جمعیت کشور را سالمندان 65سال و بالاتر تشکیل می‌دهند که سهم تهران از این تعداد، بیش از یک میلیون نفر است

خانه سالمندان، جایگزین مهدهای‌کودک 
شهلا کاظمی‌پور، جمعیت شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران
سالخوردگی جمعیت ایران اجتناب‌ناپذیر است؛ به‌طوری که ظرف 2دهه آینده، مهدکودک‌ها به‌تدریج جای‌شان را به خانه سالمندان خواهند داد. اگر جمعیت را به 3گروه سنی ۰ تا ۱۴ سال، ۱۵ تا ۶۴ سال و ۶۵ سال به بالا تقسیم کنیم، در سال ۱۳۶۵، ۴۶ درصد جمعیت کشور زیر ۱۵ سال، ۵۱ درصد از ۱۵ تا ۶۴ سال و تنها ۳ درصد از جمعیت کشور 65سال و بیشتر داشتند. این در حالی است که پس از سال ۱۳۶۷ که باروری درکشور به‌تدریج کنترل شد، قاعده هرم سنی جمعیت نیز جمع‌تر شده است. اما طبق آخرین آمارمنتشر شده از سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، ٢٣ درصد جمعیت ایران زیر ۱۵ سال داشتند و71درصد جمعیت را ۱۵ تا ۶۴ ساله‌ها و تنها حدود۶ درصد از جمعیت کشور را افراد بالای ۶۵ سال تشکیل می‌دادند. بنابراین می‌توان گفت که طبق آمارها، قاعده هرم سنی جمعیت در کشور جمع شده و میزان باروری رو به کاهش است، اما هنوز میزان مرگ‌ومیر با موالید مساوی نشده است.به هرحال پیش‌بینی می‌شود موالید و مرگ‌ومیر تا سال 1430برابر شود؛ درصورت بروز چنین اتفاقی، رشد جمعیت به صفر درصد خواهد رسید. هم‌اکنون 6.1درصد جمعیت کشور بیشتر از 65سال دارند که این میزان در سال ۱۴۳۰ با رشد سه‌برابری به ۲۰ درصد افزایش خواهد یافت. ضمن اینکه هم‌اکنون همین جمعیت 6.1درصدی با مشکلات زیاد رفاهی، بهداشتی و... روبه‌رو هستند که باید به آنها رسیدگی شود.