گزارش
بازگشت «لولا»
رئیس‌جمهور پیشین برزیل با حکم دیوان‌عالی از زندان آزاد شد
محمدامین خرمی ـ خبرنگار
«امیدوارم لولا در زندان بپوسد»؛ این جمله‌ای بود که حدود 11ماه قبل، رئیس‌جمهور راستگرای برزیل، سرمست از شکست رقیب چپگرا به زبان آورد. «لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا»، رهبر چپگرایان در بزرگ‌ترین کشور آمریکای لاتین اما در زندان نپوسید و دیروز در میان فریادهای شادی هوادارانش آزاد شد.
لولا دا سیلوا 18ماه پیش به جرم فساد مالی به زندان افتاد اما ادامه اجرای حکم 12سال زندان او دیروز با رأی دیوان‌عالی برزیل به حالت تعلیق درآمد. رئیس‌جمهور پیشین برزیل، بیرون زندان از هوادارانش که طی 580روز حبس او به تجمع و اعتراض دست زدند و خواستار آزادی‌اش شدند، تشکر کرد. او «عناصر فساد» در میان نیروهای پلیس، دادستانی و سیستم قضایی این کشور را هم به باد انتقاد گرفت و گفت: «آنها یک فرد را زندانی نکردند؛ یک تفکر را زندانی کردند.» دا سیلوا اقدامات دولت راستگرای ژائیر بولسونارو را هم زیر سؤال برد و گفت: «اوضاع برزیل نه‌تنها بهتر نشده، بلکه بدتر هم شده است. مردم گرسنه و بیکارند.»
دا سیلوا بین سال‌های2003 تا 2010 رئیس‌جمهور برزیل بود. دوران ریاست‌جمهوری او به‌خاطر رشد اقتصادی برزیل، کاهش شکاف طبقاتی و خروج ده‌ها میلیون نفر از جمعیت 210میلیونی این کشور از زیر خط فقر معروف است. او را یک قاضی جنجالی به نام سرجیو مورو به زندان انداخت. اتهامات متعددی ازجمله رشوه‌خواری و پولشویی در پرونده رئیس‌جمهور پیشین دیده می‌شود؛ اتهاماتی که البته از سوی دا سیلوا رد شده و او آنها را نتیجه تبانی دستگاه قضایی با مخالفانش و با انگیزه حذف او از صحنه سیاسی برزیل دانسته است. براساس تصمیم جدید دیوان‌عالی برزیل، محکومان تا زمانی که تمامی مراحل تجدیدنظر و فرجام‌خواهی خود را طی نکرده باشند، باید بیرون از زندان باشند و پس از تأیید نهایی حکم، روانه زندان شوند. این رأی، لولا و 5هزار زندانی دیگر را آزاد کرد.
رأی دیوان‌عالی برزیل حدود 5ماه پس از انتشار گزارشی در وب‌سایت خبری «اینترسپت» در مورد پرونده دا سیلوا و چهره‌های سیاسی نزدیک به او صادر شده است. اینترسپت در گزارشی مفصل مدعی شد به اطلاعات، اسناد و فایل‌‌های صوتی دست پیدا کرده که نشان می‌دهد قاضی پرونده در تبانی با دادستان کل و با پرونده‌سازی برای لولا، او را به زندان محکوم کرده است تا مانع حضور او در انتخابات ریاست‌جمهوری شود. لولا قهرمان چپ‌های برزیل است و با تکیه بر همین جایگاه کاریزماتیکش قصد داشت با شرکت در انتخابات سال2018، بار دیگر سکان هدایت این کشور را در دست بگیرد. حکم زندان لولا اما شرایط را برای او و حزب کارگر برزیل دگرگون کرد. با وجود اینکه نظرسنجی‌ها پیش از به زندان افتادن لولا از پیش افتادن او با فاصله زیاد از سایر رقبا حکایت داشت، زندانی‌‌شدنش در نهایت باعث شد تا قدرت به‌دست راست‌های افراطی بیفتد.
ژائیر بولسونارو، نامزد پیروز در انتخابات، بر صندلی ریاست‌جمهوری تکیه زد و بلافاصله پست وزارت دادگستری را به قاضی پرونده لولا سپرد. وب‌سایت اینترسپت در گزارش خود این اقدام را دلیلی برای اثبات ادعایش دانست و معتقد بود قاضی مورو مزد تلاش‌هایش برای به قدرت رساندن بولسونارو را گرفته است. ماجرای تحقیقات در مورد لولا و دیگر سیاستمداران تأثیرگذار در جبهه چپ سیاسی در برزیل به سال‌های 2015 تا 2017 بازمی‌گردد. تحقیقات گسترده ضد‌فساد در دستگاه‌های دولتی این کشور موسوم به «عملیات کارواش»، پای بسیاری از مقام‌های دولتی را به دادگاه کشاند. به نوشته اینترسپت، رأی سنگین دادگاه علیه لولا دا سیلوا با وجود کافی نبودن مدارک علیه او صادر شده است؛ موضوعی که در یکی از گفت‌وگوهای تلفنی میان قاضی پرونده و دادستان کل که فایل آن به‌دست این وب‌سایت رسیده، هر دو طرف به آن اعتراف می‌کنند.
پرونده فساد لولا باعث استیضاح خانم دیلما روسف-که پس از او و با حمایت او به قدرت رسیده بود- هم شد. روسف به لولا پیشنهاد حضور در کابینه‌اش را داد و همین باعث شد تا نمایندگان مخالف دولت، روند استیضاح و در نهایت برکناری او از قدرت را آغاز کنند و موفق هم شوند. بنابراین مورو با همکاری دادستان کل نه‌تنها لولای 70ساله را به زندان انداخت، بلکه با برکناری روسف، باعث کاهش جدی اعتماد عمومی به چپ‌ها و در نتیجه قدرت‌گرفتن راست‌های افراطی در فضای سیاسی کشوری شد که همیشه در کنترل احزاب چپ بوده است.
با این همه، به زندان افتادن لولا باعث نشد تا سایه او از سر سیاست برزیل کم شود. حزب کارگر برزیل حتی زمانی که لولا در زندان بود، او را برای انتخابات ریاست‌جمهوری نامزد کرد اما دادگاه بار دیگر در پرونده‌ای تازه لولا را به زندان محکوم کرد تا پرونده او سنگین‌تر از گذشته مانع پیشبرد اهداف حزب شود. اگرچه ممکن است آزادی لولا از زندان موقت باشد و با فشار دولت بر سیستم قضایی برزیل، حکم او در دادگاه فرجام‌خواهی نیز تأیید شود، اما حضور او در میان مردم، دمیدن روح دوباره در جسم نیمه‌جان چپ‌های برزیل بوده است.
مکث
حمایت سندرز از لولا
برنی سندرز، نامزد چپگرای دمکرات‌های آمریکا در انتخابات مقدماتی ریاست‌جمهوری این کشور، دیروز اندکی پس از آزادی لولا دا سیلوا، در پستی توییتری نوشت: «لولا زمانی که رئیس‌جمهور بود، بیش از هر کسی برای کاهش فقر و حمایت از کارگران در برزیل تلاش کرد. بسیار خوشحالم که او از زندان آزاد شده است؛ چیزی که از اساس نباید اتفاق می‌افتاد.» اظهارنظر سندرز را لولا در یک پست توییتری اینگونه پاسخ داد: «از اعلام همبستگی شما سپاسگزارم. شما همیشه نامزد مورد نظر من برای ریاست‌جمهوری آمریکا بوده‌اید و امیدوارم دمکرات‌ها عاقلانه رفتار کرده و در نهایت شما را به‌عنوان نامزد نهایی خود انتخاب کنند. امیدوارم کارگران آمریکایی شما را به ریاست‌جمهوری برسانند.»
در همینه زمینه :
