پیام ایران از اعماق فردو

اسماعیل سلطنت‌پور _ خبر‌نگار

2روز پس از اعلام گام چهارم ایران توسط رئیس‌جمهوری، جمعی از خبرنگاران عازم فردو شدند تا آغاز غنی‌سازی‌ اورانیوم را در این سایت مشاهده کنند. طبق برجام ایران مقید بود تا 15سال در سایت فردو مواد هسته‌ای وارد نکند اما به‌دلیل خروج آمریکا از برجام و بدعهدی اروپایی‌ها در عمل به تعهدات خود 11سال زودتر از موعد، مواد هسته‌ای به این سایت منتقل و عملیات غنی‌سازی‌ در آن آغاز شد.

بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در حاشیه بازدید خبرنگاران اعلام کرد که سایت نطنز قادر به تامین اورانیوم مورد نیاز 5نیروگاه است و غنی‌سازی‌ در سایت فردو نیز پس از دستور رئیس‌جمهوری آغاز شده و اکنون درصد غنی‌سازی‌ به 4.2رسیده است.
رئیس سایت فردو نیز به خبرنگاران گفت: سایت فردو امکان غنی‌سازی‌ 5 تا 20درصد را دارد و با اضافه‌شدن سانتریفیوژ‌های فردو حدود 20درصد به ظرفیت غنی‌سازی‌ ایران اضافه می‌شود؛ یعنی ظرفیت غنی‌سازی‌ به 9600سو خواهد رسید که حدود 90درصد ظرفیت غنی‌سازی‌ پیش از برجام است.
کمالوندی در ادامه در نشست خبری حضور یافت و با اشاره به برچیده‌شدن تعدادی از سانتریفیوژ‌های سایت فردو به‌دلیل برجام، گفت: اگر بنا باشد سانتریفیوژ‌ها به فردو برگردند، قاعدتا نسل‌های جدید و پیشرفته جایگزین می‌شوند.
او ابراز امیدواری کرد که گام اخیر ایران گام آخر باشد و اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل کنند، اما هشدار داد که در غیراین‌صورت گام‌های بعدی نیز در راه خواهند بود.
کمالوندی با اشاره به پیشنهادهای فنی سازمان انرژی اتمی درباره برجام، گفت: قبلا پیشنهاد خروج از ان‌پی‌تی را هم داده بودیم اما بعدا این پیشنهاد را پس گرفتیم و گفتیم این به سازمان مرتبط نیست.
کمالوندی در پاسخ به سؤال همشهری مبنی بر اینکه آیا در قضیه تورقوزآباد این احتمال وجود دارد که عوامل رژیم صهیونیستی اقدام به آلوده‌کردن محیط کرده باشند؟ گفت: کسی که بلا سرش می‌آید، استاد می‌شود. بلاهای زیادی سر ما آمده است که نمونه‌های آن شهادت 5شهید هسته‌ای بود. ما دشمن‌های قدری داریم که کمر بسته‌اند ایران را زمین بزنند که تا الان تیرهایشان به سنگ خورده است و از این به بعد هم به سنگ خواهد خورد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: هر احتمالی می‌شود داد، اما دشمن سعی می‌کند از هر چیز کوچکی بهره‌برداری کند. موضوع تورقوزآباد می‌تواند در چهار پنج کشور نیز همین الان هم مطرح باشد، ولی اینقدر به آن توجه نمی‌شود. مسئله مهمی نیست و مسئله کوچکی است که قابل حل است و تلقی ما این است که حل خواهد شد. فضاسازی‌های رسانه‌ای و سیاسی نباید ملاک باشد و باید اطلاعات فنی ملاک ارزیابی قرار بگیرند.
معاون سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه تورقوزآباد یک جای معمولی است و سایت ما نیست و مربوط به بخش خصوصی است، تأکید کرد: در سایت‌های ما کنترل خوبی انجام می‌شود؛ کما اینکه مواردی بوده مثلا قطعه‌ای 2دلار ارزش داشته که 50دلار خرج آن کرده‌اند تا معیوب شود و وقتی در سیستم‌های ما قرار می‌گیرد، دچار حادثه شود اما به‌دلیل تجهیزات و کنترل‌های ما موفق نشده‌اند.
کمالوندی اظهار کرد: در بحث بازرسی که از ورود آن به نطنز ممانعت به عمل آمد، آمریکا و اسرائیلی‌ها تلاش کردند سر و صدای زیادی به‌پا کنند که به ضررشان شد و باعث شد ما جزئیات کاملی از ماجرا را اعلام کنیم، درحالی‌که به‌خاطر بی‌اعتبارنشدن آژانس قصد این کار را نداشتیم. سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سؤالی درباره احتمال بردن پرونده ایران به شورای امنیت هشدار داد که بدهکار نمی‌تواند در جایگاه طلبکار قرار بگیرد. آنها باید به تعهداتشان در برجام بازگردند. او در خاتمه تأکید کرد که ایران قادر به غنی‌سازی‌ در هر سطحی از 5 تا 20 و حتی 60درصد است و این بسته به تصمیم نظام است.

حاشیه‌نگاری خبرنگار همشهری از سایت مرموز 

سایت هسته‌ای فردو ارتباط جغرافیایی چندانی به منطقه فردو ندارد. این سایت در جنوب تهران و حوالی قم قرار دارد و شاید علت انتخاب نام فردو برای این سایت وضعیت استثنایی روستای فردو در تعداد شهدای تقدیمی در دوران جنگ تحمیلی بوده است. فردو دارای چند محدوده مشخص شده است که هرکدام دارای سطحی از بازرسی و امنیت هستند که حساس‌ترین منطقه فردو در آخرین لایه قرار دارد. محدوده سایت فردو مثل دیگر سایت‌های هسته‌ای دارای سیستم‌های پدافندی است اما فردو به‌دلیل اهمیت بیشتر، علاوه بر تجهیز به سیستم‌های معمول همچون مسلسل و رگبار، به سامانه‌های ضد‌هوایی موشکی پیشرفته نیز مجهز است و پیش از این اخباری مبنی بر قرار‌گرفتن سامانه‌های اس‌300 در محدوده فردو منتشر شده بود. سایت هسته‌ای فردو به‌عنوان پشتیبان سایت هسته‌ای نطنز طراحی و ساخته شده تا اگر روزی دشمنان به صرافت حمله به نطنز افتادند، زیرساخت‌های لازم برای تداوم چرخه سوخت حفظ شود و عملا به همین دلیل سایت فردو بسیار پیچیده و ایمن طراحی شده، این سایت در اعماق ‌زمین واقع است؛ هرچند اعلام دقیق موقعیت زیرسطحی سایت به دلایل پدافندی امکان‌پذیر نیست اما لایه‌ها از سازه‌های مستحکم و نیز عمق ده‌ها متری زیر سطح به همراه سامانه‌های پیشرفته عملا این سایت را نفوذ‌ناپذیر و دست‌نیافتنی کرده است. در سایت فردو نیز مثل سایت نطنز هیچ نیروی زنی شاغل نیست و همه پرسنل مرد هستند. در بدو ورود به سایت فردو یک عدد سانتریفیوژ قرار دارد که به‌گفته مدیران سایت این سانتریفیوژ در حال تحقیقات برای طرح مشترک با روسیه موسوم به ایزوتوپ پایدار است. پس از اجرای گام چهارم اعلام شده بود ایران تزریق گاز به سانتریفیوژ‌های فردو را آغاز کرده و هنگام بازدید خبرنگاران از سانتریفیوژ‌های فردو صدای سوتی که نشان‌دهنده فعال‌بودن این سانتریفیوژ‌ها بود، به گوش می‌رسید. دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مبادی ورود مواد خام و نیز خروجی این مواد نصب بود اما به‌گفته مدیر سایت فردو، بازرسان اجازه انتقال اطلاعات یا تصاویر را ندارند و صرفا می‌توانند اقدام به بازبینی تصاویر کنند. در قسمتی از سالن غنی‌سازی‌ بنری از سخنان رهبری به این مضمون که هیچ‌یک از فعالیت‌های هسته‌ای تعطیل‌پذیر نیست، نصب شده بود. ماجرای حضور یک بازرس با مواد مشکوک در سایت نطنز بر حضور خبرنگاران در سایت فردو سایه افکنده بود و عمده سؤالات درباره جزئیات بیشتر آن اتفاق بود؛ با این حال، ورود خبرنگاران با عملیات بازرسی شدیدتری همراه بود و وسایل نیز علاوه بر چک توسط دستگاه ایکس‌ری و نیز بازرسی توسط ماموران، در یک مرحله دیگر نیز مورد‌ بازرسی پیشرفته‌تری قرار گرفت. سخنگوی سازمان انرژی اتمی به خبرنگاران گفته بود که آژانس از سیستم‌های چند‌لایه حفاظتی و امنیتی ایران ابراز شگفتی کرده و ایران نیز به این نهاد اعلام کرده به‌دلیل مواجه‌بودن با تهدیدات علنی دشمنان و نیز تجارب گسترده در مواجهه با اقدامات خرابکارانه، وضعیت متفاوتی با دیگر کشورها دارد و ناگزیر به انجام اقدامات متعدد برای حفظ صنعت هسته‌ای خود است. در بخش‌هایی از سایت فردو عملیات عمرانی در حال انجام است؛ ازجمله ساخت مرکز ملی خلأ که چندی قبل کلنگ آن به زمین زده شد و به میزان زیادی پیشرفت داشته است.

هشدار ایران درباره تغییر دکترین هسته‌ای
 سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه درخصوص «اسنپ‌بک» (مکانیسم ماشه) گفت: کاملا شفاف ساخته‌ایم که اسنپ‌بک و بازگشت قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت خط قرمز ایران است. اگر پاداش ایران پس از این همه تعامل و مذاکره و همکاری با آژانس این باشد که دوباره تحت فصل هفتم منشور ملل متحد قرار گیرد، این به‌معنای آن است که «دکترین هسته‌ای» ما اشتباه بوده است و ما باید سیاست و دکترین هسته‌ای خود را مورد بازبینی و بررسی مجدد قرار دهیم.