تیراژ محدود و نگرانی ناشران

احمد تهوری ـ  ناشر

فقر تیراژ، همواره به معنی ناخوش‌بودن فضای نشر نیست. در همه جای دنیا مرسوم است که عناوین تخصصی را حتی به تعداد کمتر از 50 جلد نیز منتشر کنند.  اما اگر این کاهش شمارگان کم‌کم به شکل یک رویه در فضای کلی چاپ و نشر درآید از وضعیت نگران‌کننده‌ای حکایت می‌کند؛ چنانکه بازار کتاب به این وضعیت دچار شده است. واقعیت این است که برای چاپ افست، شمارگان مطلوب و ایده‌آل بیشتر از 1000 جلد است  و کمتر از آن مقرون به صرفه نیست. تیراژهای کمتر از این تعداد باید با چاپ دیجیتال منتشر شوند تا ناشر متحمل ضرر و زیان نشود. با وضع فعلی بازار کتاب بیشتر ناشران نوعی سود را که عبارت از حداقل ضرر است، برگزیده‌اند؛ یعنی تن به سود کمتر و ضرر کمتر می‌دهند تا از زیان‌های کمرشکن اجتناب کنند.  به علاوه روشی هم کم‌کم  مرسوم شده که به درد ناشران صاحب‌نام و عنوان می‌خورد و آن چاپ کتاب به تعداد 10 یا 20 نسخه است. انعکاس اخبار کتاب در فضای مجازی و رصد بازخورد آن اطلاعات کافی را در اختیار ناشر می‌گذارد تا تصمیم بگیرد این عنوان را در تعداد بیشتر منتشر کند یا نه؟  البته چنانکه اشاره کردم این روش به درد همه ناشران نمی‌خورد و بیشتر مناسب دفاتر شناخته‌شده نشر است.  به هر روی وقتی تعداد تیراژها به زیر 100 جلد تقلیل می‌یابد، یعنی ناشران امیدی – دست کم در کوتاه‌مدت – به ارتقا و رونق کسب و کارشان ندارند و سیاست کلی آنها «روی آب ماندن» است. به نظر می‌رسد لحاظ‌کردن بیشتر ذائقه و سلیقه مخاطبان، تبلیغات بیشتر، همسویی فعالیت‌ها در فضای مجازی با نشر مکتوب و اصلاح سیاست‌ها در سطح کلان است که می‌تواند رفتار اقتصادی جامعه در این باره را تغییر دهد. از سوی دیگر با ثبات بیشتر قیمت‌ها و بهبود نسبی در زمینه اقتصاد می‌توان به بهبود اوضاع بازار کتاب نیز امیدوار بود. همچنین با رفع معضلاتی که با کاهش مطالعه خود را نشان می‌دهد، رونق بازار کتاب نیز بیشتر خواهد شد؛ ضمن اینکه رویکرد واقع‌بینانه نیز می‌تواند به بازار نشر کمک کند؛ چراکه اکنون وقتی به آمارهای منتشره نگاه می‌کنیم اوضاع از همه جهات خوب است، ولی در عمل کتاب و بازار آن روزهای سختی را سپری می‌کند.