دعوای ناشران و کتابفروشان بر سر فروش یارانه‌ای کتاب

علی‌الله سلیمی، روزنامه‌نگار

نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از رویدادهای بزرگ فرهنگی در ایران با رویکرد جهانی است که تاکنون و با گذشت بیش از 3دهه، مؤلفه‌های بومی آن نسبت به رویکردهای جهانی‌اش نسبتا پررنگ بوده است. این رویداد فرهنگی بیش از آنکه در راستای اصول و تعاریف رایج در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب در کشورهای مختلف جهان حرکت کند، براساس پیشینه، برداشت و تعاریف اهالی نشر و مخاطبان کتاب در ایران برگزار شده و هرسال در ایام برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، محل برپایی این رویداد بزرگ فرهنگی به جایی برای خریدوفروش محصولی فرهنگی به نام کتاب تبدیل شده است. درحالی‌که سنت نمایشگاه‌داری در حوزه کتاب در کشورهای دیگر، بیشتر جنبه نمایشگاهی، نه لزوما فروشگاهی دارد. مسئولان فرهنگی و دست‌اندرکاران بازار نشر در ایران طی دهه‌های اخیر با شرکت در اغلب این نمایشگاه‌های کتاب در کشورهای مختلف و مقایسه آن با شکل و کارکرد نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، کم‌کم به این نتیجه رسیدند که باید به‌مرور فرم و نحوه اجرای نمایشگاه کتاب تهران را به ساختارهای حاکم بر نمایشگاه‌های کتاب در سایر کشورهای جهان نزدیک کرد. نخستین گام در این زمینه انتقال بخش فروش حمایتی (یارانه‌ای) کتاب در نمایشگاه کتاب تهران از حالت حضوری در محل نمایشگاه کتاب به بخش نمایشگاه مجازی کتاب تهران بود که در آن خریداران به سامانه فروش مجازی نمایشگاه مراجعه و کتاب‌های مورد نظر را تهیه می‌کردند. این رویکرد تازه در دوره‌های اخیر با برخی حواشی هم همراه بوده است؛ از جمله حضور کتابفروشان در این نمایشگاه مجازی که در ایام برپایی نمایشگاه کتاب تهران، در کنار ناشران به فروش کتاب می‌پرداختند. این شیوه فروش کتاب که در 2دوره اخیر نمایشگاه کتاب صورت گرفت، با مخالفت شدید برخی ناشران مواجه شد که معتقد بودند کتاب‌های انتشارات آنها همزمان توسط برخی کتابفروشی‌ها در بخش مجازی نمایشگاه عرضه و در مواردی با تخفیف بیش از میزان تعیین‌شده توسط خودِ ناشر عرضه شده است. مخالفت ناشران با این مسئله باعث شد در آستانه برگزاری نمایشگاه کتاب امسال، دست‌اندرکاران و تصمیم‌گیران نمایشگاه کتاب تهران، کتابفروشان را از بخش مجازی نمایشگاه حذف کنند. این تصمیم با اعتراض کتابفروشان مواجه شد، تا اینکه مسئولان نمایشگاه کتاب تهران اخیرا اعلام کردند معاونت فرهنگی بعد از زمان نمایشگاه کتاب به اشکال دیگر از کتابفروشان در طول سال حمایت خواهد کرد.