60میلیون شهروند، در انتظار تصمیم مجلس

محمد سرابی _ خبرنگار

70درصد جمعیت کشور در شهرها زندگی می‌کنند که نزدیک به 60میلیون نفر می‌شود. کار خدمات‌رسانی به این جمعیت تنها در چارچوب بودجه دولتی انجام نمی‌شود و بخش بزرگی از آن با بودجه‌ریزی و برنامه‌های شهرداری‌ها صورت می‌گیرد. شهرداری‌ها نخستین دستگاه خدمات‌رسان در شهر‌ها به‌شمار می‌آیند و لازم است برای تامین هزینه‌های خود به درآمد‌های پایدار تکیه داشته باشند تا با کاهش و افزایش ساخت‌وساز مجبور به استفاده از درآمد‌های تراکم و شهرفروشی نشوند. اکنون لایحه‌ای در مجلس در حال بررسی است که قرار است سهم شهرداری‌ها از بودجه عمومی کشور را تغییر دهد و با سپردن سهم آنها از مالیات بر ارزش افزوده به دولت، این درآمد را از شهرداری به صندوق دولت منتقل کنند. تصمیم مجلس درباره هدایت این سهم به سمت دولت یا اختصاص آن به شهرداری‌ها 60میلیون شهرنشین کشور را که زیر پوشش خدمات شهرداری‌ها هستند، مستقیما تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.

آنچه  مدیران عالی شهرها می‌گویند

مهدی جمالی‌نژاد

رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور و معاون وزیر کشور

باوجود فرصت‌هایی که دولت و مجلس برای بهبود درآمد شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در قانون جدید ایجاد کرده‌اند به موازات آن نیز بخشی از درآمد شهرداری‌ها به سایر بخش‌های غیرمرتبط با امور شهری ازجمله شهرک‌های صنعتی، شهرک‌های علمی و فناوری، وزارت نیرو و صندوق محیط‌زیست اختصاص داده شده است که درصورت تصویب، درآمد عمومی شهرداری‌ها و دهیاری‌ها را از محل این قانون کاهش خواهد داد. این مسئله به تحقق برنامه‌ها و اهداف مدیریت شهری و روستایی و خدمات عمومی آنان لطمه خواهد زد.

ایرج شهین‌باهر 

شهردار تبریز

زمانی که حجم بیشتری از خودروها در کلانشهرهای کشور تردد می‌کنند و معضلات آنها مثل آلودگی هوای کلانشهرها را بیشتر از سایر شهرها تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، بنابراین عوارض خودرو نیز باید به‌دست شهرداری‌های همه کلانشهرها برسد. درصورتی که براساس لایحه جدید در توزیع عوارض خودرو، ممکن است عوارض مخصوص یک‌ کلانشهر به شهرهای کوچک یا حتی روستاها تزریق شود. درنظر نگرفتن ضمانت اجرایی رسیدن عوارض به‌دست شهرداری‌ها هم مشکل دیگری است.

سیدمهران عالم‌زاده 

شهردار کرمان

اگر بخواهیم دسته‌بندی کنیم، لایحه مالیات بر ارزش افزوده دو، سه ایراد دارد. یکی آنجا که اختیارات شوراها را محدود کرده است. به هر حال، شوراها به‌عنوان نهادهای مستقلی که می‌توانستند خودشان عوارض وضع کنند، اختیاراتشان را محدود کردند. دومین نگرانی اینکه دولت دوباره اصرار دارد به همان 3درصد برگردد. 

سیدمرتضی سقاییان‌نژاد

شهردار قم

متأسفانه دولت و مجلس شورای اسلامی در کاهش اختیارات شوراها همت جدی به خرج می‌دهند از سوی دیگر مالیات بر ارزش‌افزوده با عوارض تفاوت داشته و دولت و مجلس متأسفانه این دو مبحث را با یکدیگر ادغام کرده و عقب‌نشینی بسیار بزرگی را برای شورا به‌وجود آورده است. بیش از ۵۰ درصد درآمدهای شهرداری با رویکرد دولت و مجلس در مبحث مالیات بر ارزش‌افزوده کاسته شده است.

طاها دشتی‌مطلق

سخنگوی شورای‌عالی استان‌ها

اگر ماده ۹ لایحه «مالیات بر ارزش افزوده» با درنظر گرفتن معافیت‌های مالیاتی بسیار تصویب شود، یک فاجعه رخ می‌دهد. دوام شهرداری‌ها به‌خصوص شهرداری شهرهای کوچک با کسب درآمد از مالیات بر ارزش افزوده است. اگر این ماده بدون اصلاحیه تصویب شود، بسیاری از شهرداری‌ها قادر به ادامه حیات نیستند. همچنین اگر اختیار از شوراها گرفته شود، آنها در دیگر اقدامات هم با مشکل مواجه می‌شوند.


آنچه نمایندگان مجلس می‌گویند

امیر خجسته

نایب‌رئیس کمیسیون اصل90مجلس

 برخی ایرادات به لایحه جدید مالیات بر ارزش افزوده وارد است. ما نیز در مجلس اجازه نمی‌دهیم که از قدرت شوراها کاسته شود. شهرها برای توسعه و پیشرفت به شهرداری قدرتمند نیاز دارند اما دولتی‌کردن شهرداری‌ها، از قدرت و اختیار این نهاد کم می‌کند.

احمد محمدی انارکی

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس

ما طی این مدت برای آنکه ایرادات لایحه را برطرف کنیم، نظرات کارشناسان حوزه مرتبط و مختلف و همچنین نظر مرکز پژوهش‌های مجلس را جویا شده‌ایم و تاکنون برخی از مواد اصلاح شده‌اند. در مورد شهرها نیز باید به دقت عمل شود که کاهش درآمدهای پایدارشان از محل ارزش‌افزوده می‌تواند شهرداری‌ها را به شهرفروشی سوق دهد.

علی قربانی

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس

۷۳۱شهر با جمعیت کمتر از ۱۰هزار نفر در کشور وجود دارند، باقی  شهرها 60درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند؛ ولی ۳درصد بودجه کشور را کسب می‌کنند. ۴۰درصد بودجه شهرهای کوچک و دهیاری‌ها از محل اعتبارات سوخت تأمین می‌شود و تقاضا کردیم که فوریت طرح تصویب شود تا منابع پایداری برای شهرداری‌های کوچک و دهیاری‌ها تعیین شود؛ زیرا اکنون ۸۰۰شهرداری در حال ورشکستگی هستند.

قاسم میرزایی‌نکو

عضو مجمع نمایندگان استان تهران

این نگرانی که با تصویب لایحه مالیات بر ارزش افزوده ۶۰درصد درآمدهای شهرداری‌ها از بین می‌رود و موجب تضعیف شورای شهر می‌شود، درست است؛ چراکه درآمدی  که شهر دارد، صرف ارزش افزوده می‌شود و این اقدام شرایطی را فراهم می‌کند تا شهرداری‌ها بتوانند به کسب‌وکار بپردازند.

محمدرضا پورابراهیمی

نماینده مردم کرمان و راور

در نهایت و در مرحله اجرا، سهم شهرداری‌ها از 100واحد مالیاتی که بابت مالیات بر ارزش افزوده وصول خواهد شد، کم نشده است. شکل و نحوه اجرای قانون معین شده است تا درآمد شهرداری‌ها به آنها برسد و مانعی بر سر راه آن وجود نداشته باشد. 

سید‌فرید موسوی

نماینده مردم تهران

لایحه به این دلیل از صحن به کمیسیون برگشته چون باید در بعضی معافیت‌هایی که درنظر گرفته شده بود، بازنگری شود. در این مدت مواردی که شورای‌عالی استان‌ها مطرح کرد هم مجددا مورد توجه قرار گرفت و اکنون دیگر در این لایحه وجود ندارد. 


آنچه اعضای شوراها می‌گویند

محسن هاشمی‌رفسنجانی

رئیس شورای‌شهر تهران

من از نمایندگان می‌خواهم به لایحه مالیات بر ارزش افزوده رأی ندهند، زیرا اگر این اتفاق بیفتد درآمدهای شهرداری کاهش بسیاری پیدا می‌کند، چراکه هزینه‌های دولت بسیار زیاد است و دیگر پولی برای اختصاص شهرداری باقی نمی‌ماند.

محمود میرلوحی

رئیس کمیته اقتصادی شورای‌شهر تهران

در سال‌های گذشته لایحه تجمیع عوارض کم‌کم تبدیل به مالیات برارزش افزوده شد و به شورای‌شهر اجازه داده شد تا در مواردی خاص بتوانند عوارض وضع کنند. حالا مجلس، عوارض و مالیات را یک کاسه و دریافتش را متمرکز کرده است؛ آن هم در شرایطی که شهرها با مشکلات سخت مالی روبه‌رو هستند. 

محمدرضا حیدری

رئیس شورای شهر مشهد

براساس ماده۷ لایحه مالیات بر ارزش افزوده، درآمدهای ناشی از ارزش افزوده مستقیما به‌حساب خزانه واریز و به‌عنوان بخشی از درآمد عمومی دولت محسوب می‌شود. مدیریت‌های شهری برای دریافت این مبالغ باید با سازمان برنامه و بودجه موافقتنامه تنظیم کنند تا بدین‌ترتیب بتوانند منابعی که متعلق به‌خودشان بوده را دریافت کنند. در چنین شرایطی اگر دولت در حوزه درآمدهای عمومی دچار مشکل شود، هیچ الزامی برای پرداخت حق و حقوق‌ شهرداری‌ها نخواهد داشت.

سیدعبدالرزاق موسوی

رئیس شورای شهر شیراز

واقعیت آن است که دولت در تأمین منابع مالی با مشکل جدی روبه‌روست و از این‌رو قصد دارد که عنوان «عوارض» را به «مالیات» تغییر دهد تا این منابع را به‌صورت متمرکز در اختیار بگیرد و سپس آن را به‌عنوان منابع مالی دولت توزیع کند. قانون اساسی صریحاً اختیار وضع عوارض، تأمین منابع مالی و اداره محلی را به شوراها تفویض کرده است.

 مجید فراهانی

رئیس کمیته بودجه و نظارت شورای‌شهر تهران

به‌صورت خلاصه درباره مشکلات لایحه می‌توان گفت که اولا فرقی بین عوارض و مالیات قائل نشده‌اند. دوما وضع عوارض شهری را باید شوراها تعیین کنند اما این وزارت کشور است که کدهای عوارضی را به شهرداری‌ها اعلام می‌کند، درصورتی‌که شوراها با توجه به تفاوت شهری و موقعیت، وسعت، جمعیت و عوامل دیگر هر شهر، میزان عوارض هرکدام را جداگانه باید تعیین کنند. سوما‌ پرداخت حق قانونی مدیریت شهری از منابع ارزش افزوده به‌نوعی در اختیار وزارت کشور قرار گرفته و کار دریافت سهم در ادامه از استانداری‌ها بسیار پیچیده و سخت می‌شود.