ارزان برای خارجی‌ها

مهدی تقوی _اقتصاددان

کاهش ارزش پول ملی‌مان برای کشورهای همسایه و حتی کشورهای غیرهمسایه، بستر خوبی برای مسافرت، گردشگری و خرید فراهم کرده است. گردشگران با حداقل هزینه می‌توانند از بیشترین خدمات استفاده کنند و کالاهای بسیاری بخرند. آنها با کمتر از 20دلار،  اعلاترین کفش چرم ایرانی را خریداری می‌کنند. جالب است که در تئوری‌های کلان اقتصادی،  از «کاهش ارزش پول ملی» به‌عنوان یکی از راه‌های تقویت صادرات و کاهش واردات یادشده است. «وقتی ارزش پول ملی کم می‌شود، قیمت کالاها و خدمات برای مسافران خارجی کاهش می‌یابد و این باعث استقبالی عمومی می‌شود.» اما چرا گاهی از این استقبال به‌عنوان تهدید یاد می‌شود؟ بی‌شک حضور گردشگر در ایران و تماشای زیبایی‌های کشور بسیار مغتنم است و در واقع کشور بدون هزینه خاصی با گردشگران سفیرهایی را از ایران به دیگر نقاط دنیا عازم می‌کند تا در کشورهای خودشان، تبلیغاتی برای فرهنگ و میراث ایرانی باشند. اما نباید از این نکته غافل بود که اگر دولت برنامه‌ای برای هدایت و مدیریت این گردشگران نداشته باشد، مسافران می‌توانند تهدید باشند. به این معنا که کشور در شرایط تحریم امکان واردات بسیاری از مواداولیه کالاهای اساسی را نخواهد داشت، اگر مسافران اقدام به خرید کالاهای اساسی کشور کنند، با بحران مواجه خواهیم بود. اما کالاهای اساسی دقیقا شامل چه نوع کالاهایی می‌شود؟ توجه کنید که درصورت خرید تولیدات داخلی و صنایع‌دستی چنین اتفاقی نمی‌افتد. مثلا گردشگران اگر فرش خریداری کنند یا کفش بخرند بسیار هم در رونق اقتصادی کشور تأثیر مثبت خواهد داشت، اما خرید روغن و برنج در آینده ما را با مشکل مواجه خواهد کرد و مسئولان باید این موضوع را جدی بگیرند.

کاهش ارزش پول ملی، یک توفیق اجباری
 بعد از کاهش ارزش پول ملی، صادرات ما به کشورهای همسایه چندین برابر شده است و دلیلش این است که مسافر با خودش ارز می‌آورد و ما باید از هرگونه ارزآوری به کشور استقبال کنیم اما نباید بگذاریم کالاهای یارانه‌دار ما را از کشور خارج کنند. مسافر با پول می‌آید، چون او می‌داند قرار است در کشور ما هتل رزرو کند، غذا بخورد، تفریح و خرید کند و همین دلیل کمی نیست تا آغوش‌مان را به روی آنها باز کنیم. این تصور که تضعیف پول ملی یک فاجعه است باید اصلاح شود چون کاهش ارزش پول ملی می‌تواند یک فرصت اشتغال‌زایی نیز برای کشور باشد. این کاهش ارزش پول ظاهراً می‌تواند به توسعه صادرات کمک کند اما واقعیت این است که این مهم درصورتی اتفاق می‌افتد که بسترها و زیرساخت‌های صادراتی فراهم شده باشد. تولیدکنندگان ما همچنان مشکل برگشت پول دارند چون بانک‌ها نمی‌توانند پول ما را عودت دهند درحالی‌که وقتی به کشور همسایه‌مان، ترکیه، نگاه می‌کنیم می‌بینیم این کشور زیرساخت‌های صادراتی را ایجاد کرده و با دنیا در تعامل است و از صادرکنندگان به مفهوم واقعی کلمه حمایت می‌کند و به آنها انگیزه صادرات می‌دهد. حال این صادرات خدماتی باشد یا سلامت یا.... حضور گردشگران البته فرصت‌های دیگری هم ایجاد می‌کند که یکی از آن فرصت‌ها توسعه گردشگری سلامت است. البته این گردشگران بیشتر در زمینه زیبایی به ایران مراجعه می‌کنند و پس از آن جراحی‌های عمومی مانند ارتوپدی و جراحی‌های شکم، قلب و عروق و بیماری سرطان که در حال شیوع است.