قلاب‌ها در دستان شما

نیلوفر ذوالفقاری

ماهیگیری شما را یاد چه چیزی می‌اندازد؟ شاید نخستین تصویری که با شنیدن این کلمه پیش چشمتان جان می‌گیرد، همان تصویر آشنای ماهیگیران و قایق‌ها و تورهایشان باشد اما ماهیگیری می‌تواند یکی از مفرح‌ترین ورزش‌ها و سرگرمی‌ها باشد. ماهیگیران حرفه‌ای این ورزش را به‌طور تخصصی انجام می‌دهند اما شاید شما هم دوست داشته باشید با وجود نداشتن مهارت در این ورزش، سراغ آن بروید. در صفحه «مکتب‌خانه» این هفته 2 مربی ماهیگیری برایمان از خرید لوازم اولیه لازم برای ماهیگیری، فوت و فن‌های ماهیگیر شدن و جاهایی که می‌توانیم ماهی بگیریم گفته‌اند. با  مهدی غلامی زیر‌و‌بم ماهیگیری با قلاب را برای علاقه‌مندان به این ورزش مرور کرده‌ایم.


   چه وسایلی لازم داریم؟
اولین ابزار ماهیگیری همان چیزی است که یه عنوان قلاب می‌شناسیم. قلاب‌ها 2نوع هستند؛ قلاب‌هایی که به چوب پنبه وصل شده‌اند و در آب معلق می‌مانند و قلاب‌هایی که انتهای آنها به وزنه سربی متصل است و کف آب قرار می‌گیرند. به این قلاب‌ها «قارماق» هم می‌گویند. ماهیگیر طعمه را به قلاب وصل کرده، منتظر صید می‌ماند و ماهی به هوای خوردن طعمه در قلاب گیر می‌افتد. صید با لانسر، کارکردی شبیه قلاب و بیشتر جنبه تفریحی و ورزشی دارد. ماهیگیرانی که برای تفریح سراغ این ورزش آمده‌‌اند ساعت‌ها با لانسر کنار دریاچه، رودخانه و مرداب می‌نشینند و ماهی‌های کوچک و بزرگ صید می‌کنند.  برای انتخاب یک چوب خوب ماهیگیری باید توجه کنیم که قرار است حرفه‌ای ماهی بگیریم یا برای تفریح. چوب‌هایی که در بازار به فروش می‌رسد 2نوع است؛ نوعی که قابلیت نصب موتور روی آن وجود دارد و نوع بدون موتور که به آن کاسی می‌گویند. کاسی‌ها  زمانی استفاده می‌شوند که بخواهید با شناور ماهیگیری کنید. چرخ‌هایی که روی قلاب نصب می‌شوند می‌توانند دستی یا اتوماتیک باشند که طبیعتا اگر بخواهید چرخ اتوماتیک بخرید باید هزینه بیشتری بپردازید.  جز اینها شما به قرقره، نخ، چاک یا تور بالا آوردن ماهی و طعمه نیاز دارید. لباس ماهیگیری هم جزو لوازم این رشته هست که البته به‌عنوان یک مبتدی نیازی به آن نخواهید داشت. هنگام رفتن به ماهیگیری در کمپ‌های بیرون شهر بهتر است چکمه بلند، چراغ قوه پیشانی و جعبه ابزار همراه داشته باشید. یادتان باشد دفعه‌های اول حتما با خودتان غذا ببرید و دلتان را به کباب کردن ماهی‌هایی که قرار است بگیرید خوش نکنید چون ممکن است به‌علت بی‌تجربگی موفق نشوید و گرسنه بمانید.

   چه زمانی برای ماهیگیری برویم؟
فصل‌های سال از نظر دمای هوا و آب با هم فرق دارند و طبیعی است که این تفاوت در دمای آب، سطح و عمق آن و در نتیجه در زندگی جانداران آبزی زیر آب تأثیر می‌گذارد. در بهار هوا خنک است و ماهی‌ها به جنب‌و‌جوش در می‌آیند، ماهی‌های بالغ شروع به جفت‌گیری و تخم‌ریزی می‌کنند. در تابستان که دمای آب بالاست، ماهی‌ها فعالیت زیادی دارند و به‌طور دائم در جنب‌و‌جوش و تغذیه هستند. اوایل پاییز که هوا به‌تدریج خنک می‌شود، تحرک ماهی‌ها هم کاهش پیدا می‌کند و آنها به‌صورت دسته‌های کوچک و بزرگ حرکت می‌کنند. نکته مهمی که باید بدانیم این است که هر نوع ماهی در هر فصل با چه حالتی سمت قلاب می‌آید. در بهار چون ماهی‌ها تازه به جنب‌و‌جوش افتاده‌اند، خیلی آرام به قلاب نوک می‌زنند و آرام با قلاب و طعمه بازی می‌کنند. پس نباید انتظار داشت در این فصل ماهی‌ها ضربه‌های محکم و سریعی به قلاب بزنند. در تابستان ماهی‌ها در حداکثر تحرک خود هستند و خیلی محکم به قلاب و طعمه ضربه می‌زنند و طعمه را تکه‌تکه می‌کنند. بهترین فصل برای ماهیگیری تابستان است زیرا ماهی‌ها در اوج رشد و تحرک خود هستند. در بهار هم می‌توان ماهیگیری کرد، ولی چون به قلاب زدن ماهی‌ها آرام‌تر است، نیاز به دقت و مهارت بیشتری وجود دارد و ممکن است ماهی‌هایی که صید می‌کنید، کوچک و سبک وزن باشند. در طول شبانه‌روز هم بهترین زمان ماهیگیری قبل از سپیده‌دم است چون گرسنگی شب قبل ماهی‌ها باعث می‌شود که آنها بیشتر جذب طعمه شما شوند.

   از کجا و چند بخریم؟
خیابان فردوسی و چهارراه استانبول در تهران مرکز فروش قلاب و انواع تجهیزات ماهیگیری است. البته مغازه‌های پراکنده فروش لوازم ورزشی هم وسایل ماهیگیری می‌فروشند؛ مثلا در میدان منیریه هم می‌شود وسایل ماهیگیری پیدا کرد. در شهرهای شمالی و جنوبی ساحلی فروشگاه‌های لوازم ماهیگیری به راحتی پیدا می‌شوند. خرید تجهیزات ماهیگیری بسته به اینکه چه نوعی از آنها را انتخاب می‌کنید می‌تواند بین 1تا 5میلیون تومان خرج بردارد. تهیه طعمه هم برایتان هزینه خواهد داشت که البته آن هم بستگی دارد برای گرفتن کدام گونه از ماهی، سراغ خرید چه طعمه‌ای بروید؟ درهرحال خرید طعمه برایتان از کیلویی 40هزارتومان به بالا آب می‌خورد. شاید فکر کنید با این قیمت‌ها ماهیگیری ورزش و تفریح پولدارهاست اما بد نیست بدانید لازم نیست حتما همه تجهیزات را از روز اول بخرید. اگر ماهیگیری برایتان فقط یک تفریح سرگرم‌کننده است که می‌خواهید هر از گاهی سراغ آن بروید، می‌توانید سراغ دریاچه‌ها و محل‌های ماهیگیری بروید که در آنها امکان اجاره کردن ساعتی تجهیزات وجود دارد. بعضی تورهای گردشگری با هدف ماهیگیری هم خودشان قلاب در اختیارتان می‌گذارند. اما اگر می‌خواهید قلاب و تجهیزات خودتان را داشته باشید، پیشنهاد ما این است که سراغ خرید تجهیزات گران نروید چون ممکن است فرصت کافی برای ماهیگیری مداوم یا علاقه زیادی به این ورزش پیدا نکنید و هزینه‌ای که کرده‌اید بی‌استفاده باشد. البته قلاب خیلی ارزان هم نخرید که خیلی زود خراب می‌شود و باید درگیر تعمیر و هزینه‌های آن شوید. بهتر است به‌عنوان یک مبتدی تجهیزات ضروری با کیفیت مناسب و قیمت متوسط را انتخاب کنید.

   ماهیگیری چه فایده‌ای دارد؟
تصورتان از ماهیگیری چیست؟ مرد تنهایی که با کلاه آفتاب‌گیر در یک قایق چوبی شناور روی رودخانه‌ای آرام نشسته و از سکوت لذت می‌برد و به همین دلیل فکر می‌کنید ماهیگیری حوصله سربر است؟ شاید هم با شنیدن عبارت ورزش قبل از ماهیگیری خنده‌تان می‌گیرد و فکر می‌کنید مگر می‌شود ماهیگیری هم ورزش باشد؟ بهترین راه برای اینکه نظرتان به سرعت عوض شود این است که پای صحبت‌های کسی که چندبار در کمپینگ‌های ماهیگیری شرکت کرده بنشینید تا وقتی او با هیجان از اتفاقاتی که می‌تواند در ماهیگیری پیش بیاید برایتان تعریف می‌کند از اشتباهی که درباره میزان هیجان‌انگیزی ماهی‌گیری کرده‌اید بیرون بیایید. البته ممکن است چند دقیقه بعد وقتی او دارد درباره آرامش و سکوتی که در لحظه‌های ماهیگیری تجربه کرده حرف می‌زند سردرگم شوید که بالاخره ماهیگیری هیجان انگیز است یا آرامش‌بخش؟ تا خودتان قلابتان را توی آب نیندازید جواب این سؤال را پیدا نمی‌کنید. وقتی ماهیگیری را تجربه کنید، چشیدن طعم ماهی‌ای که صید کرده‌اید آخرین لذتی است که منتظرش هستید چون خود ماهیگیری و تلاش برای پیروزی در جدال با طبیعت بسیار بیشتر از آن لذت‌بخش است. از طرفی کسی که ورزش ماهیگیری را انتخاب می‌کند، اگر از اول دوستدار طبیعت و ماهی‌ها نباشد کم‌کم به یک طرفدار پروپاقرص حفظ محیط‌زیست و مراقبت از ماهی‌ها تبدیل خواهد شد. بد نیست بدانید ماهیگیرها یک منشور اخلاقی دارند و اغلب آنها به این منشور پایبند هستند. در این منشور مواردی مانند اصل «بگیر و رهاکن» هم وجود دارد به این معنی که ماهی را پس از صید به آب برگردانید به‌خصوص اگر آن چیزی که می‌خواهید نباشد. مراقبت از محیط‌زیست، تلاش برای جلوگیری از آسیب دیدن دیگران و کمک به یادگیری دیگران هم در این منشور آمده که یک ماهیگیر بااخلاق اول باید به رعایت کردن آنها فکر کند.

چه ماهی‌هایی به قلاب می‌افتند؟
شاید بار اولی که برای ماهیگیری می‌روید، برگشتن با دست پر کار سختی باشد، اما به هرحال کم‌کم باتجربه می‌شوید و راه ماهی‌ها به قلاب شما هم می‌افتند. بسته به اینکه برای ماهیگیری در چه فصلی به کجا رفته باشید، ماهی‌های مختلفی صید خواهید کرد. قزل‌آلای خال‌قرمز از ماهیان رودخانه هراز است اما در عین حال قزل‌آلای رنگین کمانی نیز در این دریاچه یافت می‌شود. قزل‌آلای خال قرمز ماهی‌ای شکارچی و خوش‌اشتهاست به همین دلیل هم با انواع طعمه‌ مصنوعی و طبیعی در دام ماهیگیران می‌افتد. شما می‌توانید در یکی از پرطرفدارترین مناطق ماهیگیری در ایران، ماهی زردک، پرک، سرخه، کولی و مار‌ماهی آب‌شیرین و همچنین چند گونه ماهی وارداتی نظیر ماهی کپور، فیتوفالک و آمور  را ببینید. دریاچه پریشان استان فارس این منطقه پرطرفدار است. ماهی کولی هم یکی از ماهیان موردعلاقه ماهیگیران است که خیلی وقت‌ها به‌عنوان طعمه هم مورد استفاده می‌گیرد و با طعمه‌های طبیعی و قلاب ریز به دام می‌افتد. دریاچه هامون زیستگاه ماهیان کپور، زرده‌پر و عروس است. کرم، جگر مرغ و خمیر، طعمه‌های مناسب برای صید این ماهی‌ها هستند. ماهی‌های سد طالقان عبارتند از: کپور، قزل‌آلای رنگین‌کمان و زردپر. یکی پرطرفدارترین مناطق ماهیگیری در ایران، تالاب انزلی است که در قسمت جنوبی بندر انزلی قرار دارد. این تالاب بیش از صدها گونه موجودات گیاهی، ۱۰۰‌گونه پرنده و ۵۰ گونه ماهی دارد. آب شور تالاب انزلی محیط مطلوبی را برای تخم‌گذاری انواع ماهیان فراهم ساخته است. ۲۰‌گونه ماهی در تالاب انزلی وجود دارد که شامل ۱۱ گونه بومی، ۸ گونه مهاجر و یک گونه نیمه‌مهاجر است. مهم‌ترین ماهیان تالاب انزلی عبارتند از: کپور، کپور نقره‌ای، اردک ماهی (شوک)، ماهی‌سفید، کولمه، شاکولی، سوف، سیم، سیاه کولی، اسبله، ماش‌ماهی و کپور علفخوار (آمور). نکته جالب این است که برای صید ماهی آمور می‌توانید از طعمه‌های گیاهی مثل جوانه نی و گندم استفاده کنید.  از جمله ماهی‌های دریاچه تار و هویر می‌توان به ماهی‌های قزل‌آلای رنگین‌کمان، قزل‌آلای خال قرمز و ماهی زردک اشاره کرد. گونه‌های مختلف قزل‌آلا هرچند کمیاب هستند اما در مازندران بیشتر پیدا می‌شوند. البته انواع پرورشی آنها باعث شده همه طعم این ماهی را چشیده باشند. ماهیان دریاچه پارک رازی بیشتر کپور و قزل‌آلا هستند. در رودخانه جاجرود هم گونه‌های ماهی قزل‌آلا و کپور یافت می‌شود.

کجا ماهی بگیریم؟
حالا که همه‌‌چیز آماده است باید مقصدمان را برای ماهیگیری انتخاب کنیم. این تفریح جذاب در دل طبیعت انجام می‌شود و حتما می‌تواند شرایط یک پیک‌نیک جمع‌و‌جور را هم برایمان فراهم کند. بعضی مقصدهای ماهیگیری که به تهران نزدیک هستند را فهرست کرده‌ایم.

جاجرود، آبشار کمرد
منطقه جاجرود از زیبایی‌های طبیعی شرق تهران است. کمرد در 20کیلومتری جاده رودهن واقع است. فرعی منتهی به این روستا بعد از پل رودخانه جاجرود قرار دارد. از جاده تا روستای کمرد 6کیلومتر فاصله است. از مرکز روستا بعد از 20دقیقه پیاده‌روی سبک به آبشار کمرد می‌رسیم.


دریاچه پارک المهدی
پارک المهدی در ضلع جنوب شرقی میدان آزادی قرار دارد. علاوه بر امکانات رفاهی که به‌دلیل نزدیکی به پایانه‌ اتوبوسرانی غرب برای مسافران درنظر گرفته شده، این پارک انتخاب مناسبی برای تفریح شهروندان تهرانی به‌حساب می‌آید. شهربازی، شهر کتاب، مرکز خرید، بازارچه خوداشتغالی، زمین بازی، آبنما، نمازخانه و... از جمله امکانات این پارک است. از مکان‌های زیبای این پارک دریاچه آن است که علاوه بر امکان قایقرانی، شرایط مناسبی برای علاقه‌مندان به ماهیگیری را نیز فراهم آورده است.

پلور، دریاچه سد لار
رودخانه لار از کوه‌های کلون بستک در شرق و شمال شرق استان تهران سرچشمه می‌گیرد. سد لار روی این رودخانه بسته شده است. سد لار در 80کیلومتری شمال شرق تهران نزدیک پلور قرار‌دارد. چشم‌اندازهای بسیار زیبا از منطقه دماوند، کندوهای عسل، انشعابات رودخانه‌ای فراوان و مناظر کوهستانی البرز از زیبایی‌های این مکان است. 

دریاچه پارک ارم
پارک ارم در 5کیلومتری غرب تهران قرار دارد. شهربازی، فضای سبز، کافی‌شاپ، رستوران، مجموعه‌های فرهنگی و امکانات تفریحی جاذبه‌های این پارک بزرگ به‌حساب می‌آید. دریاچه 8هکتاری پارک ارم شرایط مناسبی را برای علاقه‌مندان به ماهیگیری نیز فراهم کرده است. پارک ارم در روزهای عادی از ساعت 5عصر تا 12شب و روزهای تعطیل از 10صبح تا 12شب پذیرای علاقه‌مندان است.

دریاچه پارک رازی
پارک رازی در جنوب تهران و بین میدان رازی و قزوین قرار دارد. زمین بازی، شهربازی، فضای سبز و مجموعه‌های فرهنگی از امکانات این پارک محسوب می‌شود. 

دریاچه‌های تار و هویر
دریاچه‌های تار و هویر در 30کیلومتری شرق شهرستان دماوند قرار دارند. بعد از 14کیلومتر جاده خاکی به دریاچه تار می‌رسد. دریاچه بین کوه‌های دوبرار و زرین‌کوه قرار دارد. 

سد لتیان
سد لتیان 25کیلومتری شمال شرقی تهران و روی رودخانه جاجرود بسته شده است. 

سد خاکی ماملو
رودخانه جاجرود از ارتفاعات شمال شرقی تهران سرچشمه می‌گیرد. این رودخانه تامین‌کننده بخشی از آب شرب شهر تهران است. سد ماملو در 45کیلومتری جنوب شرقی تهران و روی رودخانه جاجرود قرار دارد.

سد امیرکبیر یا سد کرج
این سد در 25کیلومتری جاده کرج چالوس قرار دارد.