محصولات گلخانه‌ای یزد؛ بدون آلودگی به نیترات

کارشناسان کشاورزی و بهداشت استان یزد با اشاره به پایش‌های صورت گرفته پیرامون تجمع نیترات در محصولات کشاورزی استان و به‌ویژه قوانین سختگیرانه بهداشتی کشورهای مقصد صادرات خیارهای سبز گلخانه‌ای یزد، تاکید کردند که محصولات کشاورزی این استان فاقد آلودگی به نیترات هستند. به گزارش ایسنا، نیترات یکی از ترکیبات مورد نیاز گیاهان است ولی برخی کشاورزان با تصور رشد و نمو موثرتر و بهتر محصولاتشان، اقدام به مصرف بیش از حد کودهای ازته می‌کنند که این امر منجر به تجمع این ترکیب شیمیایی و سرطان‌زا در بافت محصولات می‌شود.

این روزها موضوع تجمع نیترات و سموم در خیار که یکی از محصولات عمده و پرمصرف کشورمان است، به دغدغه‌ بسیاری از مردم برای مصرف میوهو صیفی‌ تبدیل شده به طوری که حتی برخی مردم را به باورهای اشتباهی نیز سوق داده است. با این وجود کارشناسان اعلام می‌کنند که هرچند می‌توان با پوست‌گیری میوه از میزان سموم محصول کاست اما نیترات زائد محصولات به هیچ وجه قابل رفع شدن نیست.

این مسئله برای یزدی‌ها که دومین استان تولیدکننده محصولات گلخانه‌ای و از صادرکننده‌های عمده‌ی خیار سبز کشور به کشورهای آسیای میانه هستند، تامل برانگیزتر است به طوری که در سال‌های اخیر نیز شاهد استقبال بیشتر آنها از محصولات غیرگلخانه‌ای هستیم. با این حال «محمدرضا خلف‎باغی» رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی یزد از نبود نیترات در خیارهای تولیدی در استان یزد می‌گوید و اظهار می‌کند: یزد بزرگ‌ترین صادرکننده خیار سبز گلخانه‌ای کشور به مقصد کشورهایی نظیر روسیه، امارات متحده عربی و قطر است که همگی این کشورها نیز قوانین بهداشتی سختی دارند؛ لذا محصول خیار سبز استان نمی‎تواند دارای چنین مشکلاتی باشد.

وی با تاکید بر سالم بودن 98 درصد محصولات کشاورزی این استان، تصریح می‌کند: کشاورزان یزدی اکثراً از کودهای حیوانی استفاده می‌کنند و همین مسئله موجب شده کمتر دچار مشکلاتی مانند تجمع نیترات در محصولات کشاورزی استان باشیم. خلف‌باغی با تاکید بر این‌که تجمع نیترات در برخی گیاهان قابل تشخیص است، می‌گوید: تشخیص تجمع نیترات در محصولاتی مانند خیار سبز کار دشواری است اما در سیب‌زمینی علائمی مانند تغییر رنگ داخل میوه و در پیاز علائمی مانند بو و بزرگی بیش از حد می‌تواند بیانگر تجمع نیترات در این محصولات باشد.

این مسئول معتقد است که برخلاف تصور عمومی، نیترات اضافه در محصولات با پوست‌گرفتن میوه دفع نمی‎شود چراکه این ماده در تمام بافت میوه تجمع می‌کند و تنها مختص پوست آن نیست. وی به تجمع کمتر نیترات در محصولات میوه‌ای اشاره می‎کند و می‌گوید: قانونی با عنوان تعادل عناصر در ریشه گیاهان، مانع از جذب بیش از حد نیترات به گیاه می‌شود اما محصولات غده‌ای مانند سیب زمینی و پیاز که خود ریشه گیاه هستند، می‌توانند بیش از حد نیترات جذب کنند.

خلف‌باغی برخی باورها و اشتباهات رایج مردم در مورد تجمع نیترات در میوه‌ها را نیز یادآور می‌شود و خاطرنشان می‌کند: بعضاً برخی از محصولات به‌ویژه خیار سبز به علت کهنگی، برداشت نشدن بموقع و کمبود برخی از مواد، دچار سفیدی رنگ و زمختی پوست می‌شوند در حالی که مردم آنها را به عنوان علائم تجمع نیترات در نظر می‌گیرند. رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی در ادامه مرکز بهداشت را مسئول نظارت بر محصولات عنوان می‌کند و می‌گوید: بنا بر قانون، نظارت بر مواد غذایی بر عهده وزارت جهادکشاورزی نیست و مراکز بهداشتی باید در این زمینه نظارت داشته باشند.

خلف‌باغی با گلایه از نبود نظارت بر تولید و نمونه‌گیری از محصولات در استان، می‌گوید: با وجود این‌که وظیفه مذکور بر عهده دستگاه‌های بهداشتی و نهادهای نظارتی مانند استاندارد است اما کمتر این مسئله در استان یزد مورد توجه قرار دارد. البته «رضا مورکیان» مدیر نظارت بر مواد غذایی معاونت غذا و داروی استان یزد با اشاره به پایش نیترات در محصولات کشاورزی این استان، اظهار می‌کند: سموم مجاز در تمام محصولات استان پایش شده اما وجود نیترات در محصولات پرمصرفی مانند گوجه فرنگی، خیار، هنداونه و سیب درختی پایش شده و نگرانی در این مورد وجود ندارد.

وی به اهمیت رعایت توصیه‌های بهداشتی در مورد مصرف محصولات کشاورزی اشاره می‌کند و می‌گوید: شست‌وشوی کامل میوه‎ها و پوست‌گیری آنها به منظور رفع باقی‌مانده حداقلی سموم ضروری است ولی در عین حال نیترات زائد در تمام بافت گیاه نفوذ و تجمع می‎کند و قابل تشخص نیست. وی این‌که برخی از مردم وجود ذرات سفید در گوجه فرنگی را به وجود نیترات نسبت می‌دهند باوری کاملاً نادرست و اشتباه عنوان می‌کند.  مورکیان با اذعان به این‌که مصرف بیش از حد نیترات در بدن موجب سرطان می‌شود، یادآور می‌شود: ترکیبات نیترات در حال حاضر در محصولات کشاورزی قابل کنترل هستند و باید توجه داشته باشیم که تجمع نیترات در بدن افراد می‌تواند موجب بروز سرطان و مرگ انسان‌ها شود.